[zaloguj się]
[pdf]

AMBICYJA (20) sb f

-c- : -t- (16 : 4).

Nagłosowe a jasne, końcowe pochylone.

Fleksja
sg pl
N ambicyjå
G ambicyj(e)j
A ambicyją ambicyje
I ambicyją

sg N ambicyjå (7). ◊ G ambicyj(e)j (4). ◊ A ambicyją (4). ◊ I ambicyją (3). ◊ pl A ambicyje (2) [w tym e caudata OrzRozm (1)].

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

1. Pragnienie czci, zaszczytów i przewodzenia, także chciwość bogactw materialnych [ambitio ‒ chciwość sławy Calep] (19): kſyęża ſámi temu [że ustało wolne obieranie biskupów] przyczynę dáli ſwą chćiwoſcyą y ámbicią. KromRozm III 17v; Ták też náſzy wielebni Biſkupi/ gdyż przez ámbicyę/ y przez dźiwne práktyki/ ná Biſkupſtwá w chodzą/ widźiſz iákiego Duchá máią OrzRozm 12v; ktorych [męczennikow biskupów rzymskich] świątobliwośći żaden ambicyey y fałſzu przycżytáć [...] niemoże. SkarJedn 112, 178, 187; ále Bog ktory zákazał cudzego prágnąć/ onę ſproſną ambitią ſkarał. [...] Ták gdy cudzego prágnął y ſwoie vtráćił/ Bo z chćiwą ambicią vpadek ſie zbráćił. StryjKron 226; KochFr 103; KochWr 35; PaprUp Cv; Dał też znáć on Dyogenes [...] że ámbicya ieſt Szaleńſtwo tákie/ ktore cżłowieká do nieſpráwiedliwośći y do złego końcá prowádzi [...] Obywáthel dobry ma ſie ſtrzedz Ambicyey y o doſtoieńſtwá Contencyey Phil K, K, Q4; Chćiwość przełożeńſtwá ieſt krewkość człowiecza czáſem y w dobrych ludziách. (marg) Ambicia (‒) Náprzećiw ktorey vczy Pan pokory: ále przełożeńſtwá y zwierzchnośći nie zákázuie. WujNT 232; PowodPr 78; VotSzl A2v; KlonWor 14, 15.
2. Starania, zabiegi niedozwolone [ambitio Łac śr]: Tákći onych cżáſow ty ártykuły kátolickie/ ámbicyą/ y mocą do zboru wprowádzone ſą. NiemObr 137.

KK