[zaloguj się]
[pdf]

HERBOWNY (8) ai

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
m Aherbown(e)go
pl
N m pers herbowni
G herbownych
D herbownym
A subst herbowne

sg m A herbown(e)go (1). ◊ pl N m pers herbowni (2). ◊ G herbownych (2). ◊ D herbownym (1). ◊ A subst herbowne (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Przymiotnik od „herb”; będący częścią herbu; dotyczący herbu lub rodu, pieczętujący się wspólnym herbem; należący do wspólnego herbu, rodu; gentilis, gentilitius Cn (8): Wylicżáią ſwoie y przodkow ſwych przećiwko Rzecżypoſpolitey zasługi/ [...] cżęſtokroć to cżynią przez ſwoie rzecżniki/ ktorzi im one ozdoby y tryumfy herbowne [triumphos gentilicios] cżáſem choć gwałtem przypiſuią ModrzBaz 94.
Wyrażenia: »orzeł herbowny« (1): K temu ieſzcże áby ſie w cżym s Polaki nie zgadzali [książęta śląskie]/ Orły ſobie herbowne zodmieniali/ niekthorzy cżarne żołthe y rozmáite farby polá wymyſlili ſobie/ odſtąpiwſzy białłego/ s ktorego poſzli s krolmi Polſkimi. BielKron 373.

»stryj herbowny« = szlachcic związany wspólnym herbem z jakimś rodem szlacheckim, krewny herbowy (1): A ten Stániſław ociec tego tho Mikołáiá vdał ſie był ná Rycerſki chleb do zyeḿ Ruſkich/ thámże ſie z młodośći parał/ bo tám miał Strijá herbownego teyże Okſzey/ nieiákiego Wątrobkę Arcybiſkupá Lwowſkiego RejZwierc 273v.

Przen: O rodzie ludzkim pochodzącym od Adama (1): Krzywdá tedy nieznośna temu niebieſkiemu Kmiećiowi [Adamowi]/ gdy toż práwo ktore Bogárodźicą zdawná ieſt zágáione/ z tych ſtryicow á herbownych iego Kmiotkow/ máło nie beſtye pocżyniło. PowodPr 68.
a. W funkcji rzeczownika: szlachcic mający wspólny herb z innym szlachcicem, należący do tego samego rodu, herbownik (4): Wylicżáią ſwoie y przodkow ſwych przećiwko Rzecżypoſpolitey zasługi/ [...] tedy przypomináią te/ ktore kiedyś dawno ktorykolwiek z iego herbownych [suorum gentilium]/ choćia krwią dáleko odłącżonych vcżynił ábo Krolowi ábo Rzecżypoſpolitey ModrzBaz 94; SzarzRyt ktv.
Szeregi: »familija i herbowni« (1): á gdy do potrzeby przychodźiło/ tedy ſię potykáli nie rotámi/ [...] ale po fámiliách y Herbach/ ták iż káżda familia/ y Herbowni z oſobná w kupię pod ſwą chorągwią/ Herbem ſwem ozdobioną/ ſtawáli GórnRozm B2.

»herbowny, krewny i powinowaty« (1): A wſzákóż świádki/ gdźie idźie o poczćiwość/ Herbowni/ krewni y powinowáći bydź mogą SarnStat 1159.

Cf HERBOWY, JEDNOHERBOWNY

KN