Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: HULTAJ

Następne hasło: HUŁTAJ »

HULTAJSTWO (6) sb n

a oraz o jasne.

Fleksja

	sg
N	hultajstwo
G	hultajstwa
A	hultajstwo

sg N hultajstwo (1). ◊ G hultajstwa (1). ◊ A hultajstwo (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVII (z Cn) – XVIII w.

Znaczenia

1. Tryb życia hultaja (2)
- a. Od znaczenia ‘człowiek nieosiadły’ (1)
- b. Od znaczenia ‘łajdak, szubrawiec’ (1)
2. coll. Ludzie nieosiadli, nie trudniący się żadną pracą; włóczęgi, tułacze, bezdomni (4)

1. Tryb życia hultaja (2):

a. Od znaczenia ‘człowiek nieosiadły’ (1): ták iż kmiećie z ról/ zagrodnicy z zagród/ ſynowie kmiecy y córki ich od rodźiców ſwoich/ ſłudzy od Pánów vmyſlnie ná hultáyſtwo vćiekáią SarnStat 522.

b. Od znaczenia ‘łajdak, szubrawiec’ (1): Ieſli raz wygra [próżniak]/ mniema by záwſze wygráwáć: Imie ſię zá wygráne hultáyſtwá nápawáć. Wodźi zá ſobą łotry/ wſzetecżnice/ fránty KlonWor 34.

2. coll. Ludzie nieosiadli, nie trudniący się żadną pracą; włóczęgi, tułacze, bezdomni; colluvies, (umbratica) turba Cn (4): Nuż poddáni/ ſłudzy/ cżeladź/ poſpolſtwo/ hultáyſtwo/ przeklętym naywięcey opilſtwem/ ieſt ták popſowáne/ iż go do cżego dobrego vżyć trudno. PowodPr 74; áby od przyſzłégo świętá Máłgorzáty S. to wſzyſtko hultáyſtwo/ którzyby nie ſłużyli dorocznie/ mężczyznę y białégłowy/ od miaſt exkludowáli/ y potym prziymowáć y przechowywáć zákazáli. SarnStat 522, 522.

Szereg: »zbiegi i hultajstwo« (1): áby tylko ná wſzelákié zbiegi y hultáyſtwo/ [...] którzyby z ról/ zagród/ od PP. ſwych/ álbo dźieći od rodźiców ſwych ſwowolnie/ tákże y ſłudzy od pánów ſwych odeſzli/ [...] vrzędóm [...] wolno było káżdégo poymáć SarnStat 522.

Synonim: 2. zbiegi.