[zaloguj się]
[pdf]

ISKIERKA (30) sb f

i- (29), gy- (1) Murm.

e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N iskierka iskierki
G iskierki
A iskierkę iskierki
I iskierką

sg N iskierka (13). ◊ G iskierki (4). ◊ A iskierkę (9). ◊ I iskierką. (1). ◊ pl N iskierki (2). ◊ A iskierki (1).

Sł stp: iskierki, Cn notuje, Linde XVI (trzy z tych samych przykładów) – XVII w.

1. Dem. od „iskra” ‘najmniejsza cząstka ognia’; scintilla Mymer1, Mącz, Calep, Cn; scintillula Mącz, Cn; favilla Calep; fomes, igniculus Cn (29): Mymer1 [292]; Nulla scintilla incendii appareat, Aby naymnieyſza yskierká ogniá nie byłá od któreyby ſie mogło zápalić Mącz 372b, 372b; Calep 411a, 954a.

W porównaniach (2): Y robacżek málucżki latáiąc ſie ſwieći/ By iſkierká nadobna kiedy ſie podnieći. RejWiz 153v; á iedną málucżką iſkierką iáko zyárno mákowe by wſzytek ſwiát chciał/ [...] mogłby [Bóg] zniſzcżyć á w niwecż obroćić. RejPos 270v.

W kalamburze nawiązującym do znaczenia podstawowego n-pers.: syn Iskry (1): Iſkrá s ſyny. [...] The iſkierki nie w ćiſzą wierz mi ſie chowáią/ Niech ći o nich powiedzą co z nimi bywáią PaprPan F3v.

Przysłowie: A ták to złe cżem dáley tem ſię więcey będźie ſzyrzyło: á iſkierká z przodku niezágáſzona/ vrodźi wielki pożar [scintilla principio non extincta pariet magnum incendium] ModrzBaz 66.
Przen: Zalążek, początkowe stadium jakiegoś procesu, akcji; najmniejsza cząstka czegoś (20): KrowObr 236v; ktore [kacerstwo] gdy ſye od máłey iſkierki raz zaymie/ ledwie vpadkiem Koronnym/ y Krolewſkim bywa potym zgáſzona [!]. OrzRozm C2; Prot D4v; SkarŻyw 130.

iskierka czego (16): ieſli kto ma otzy/ y boiázni Bożey namnieyſzą iſkierkę/ niechay weyrzy/ y rozezna KrowObr 130v, 2, 151; w ktore ſercze raz iſkierká miłośći wpádnie/ iuż tám ſproſna myſl/ boiaźń/ nikcżemność/ nie może popaſáć GórnDworz Bb6, Dd, L13; RejPos 244v, 285, 301, 337; BiałKaz C4; ktorzy [cesarze] z ludem ſwym pogáńſkim/ ná kośćioł Boży powſtawſzy/ y máłą onę iſkierkę Chrżeśćiáńſtwá zágáśić chcący: temv doſyć nieucżynili SkarŻyw 130; GrabowSet D3; SiebRozmyśl L2; SkarKaz 420b; Ale wziętości twoiey y rodu twoiego Y namnieyſza iſkierká pewnie nie zoſtánie. CiekPotr 53.

W charakterystycznych połączeniach: iskierka cnot, bojaźni bożej (3), łaski, miłości, niebieskiej natury, pociechy, rozumu, wiary (5).

2. bot. Aster Amellus L. (Rost); rodzaj astru (w pl) (1): Gyſkierki. Careota á Neotericis vocatur. Murm 113.

Cf SKIERKA

TZ