[zaloguj się]

JAGNIĘ (58) sb n

a jasne.

Fleksja
sg pl
N jagnię jagnięta
G jagnięcia jagniąt
D jagnięt(a)m
A jagnię jagnięta
I jagnięci(e)m jagnięty
L jagnięciu jagniętach

sg N jagnię (5).G jagnięcia (4).A jagnię (13). I jagnięci(e)m (3).L jagnięciu (1).pl N jagnięta (11).G jagniąt (7).pl D jagnięt(a)m (1).A jagnięta (10).I jagnięty (2). L jagniętach (1).

stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Młode owcy; agnus Mącz, Cn, Vulg; agnellus Calep, Cn; agnus tener a. lactans, novella agna, avilla Cn (58): Kupię zá nie [pſeniądze] dzieśięć owiec. Kożda mi iágnię vrodzi BierEz Q3, M2; HistJóz A2v; a iako ſkoro ſie Iagnię vrodzi ma być przyſadzono do Wyymiona oddogiwſzy pierwey mleko kthore będzie w czyczkach gęſte/ bo takowe iagniętam ſzkodzi FalZioł IV 1d, IV 1d [2 r.], 2a [2 r.]; gdy yágnyę do kozy przypuſſcżą/ albo ono koźim mlekyem odchowywa/ wełná na yágnyęcyu ſkoźleye albo cuchnąć á twárdzyeć będzye. GliczKsiąż D4, C8v [3 r.]; RejZwierz 119v [2 r.]; Owce pijąc wodę zápátrzyły ſie na ony pſtre laſki [ktore kładł Jakób]/ rodziły pſtre iágniętá/ s tey przycżyny Iakob był bogáty [Vulg Gen 30/39]. BielKron 15, 15 [2 r.]; Irrumare agnos, Poddoić yágniętá/ podſádźić pod owce. Mącz 360b, 52b, 160a, 181a, 227b, 287b; SienLek 7v, 73v; RejZwierc 49 [2 r.]; BudBib l.Reg 7/9; KochMarsz 155; Nam przychodźi z owiec wełná/ Y zagrodá iágniąt pełná. KochSob 70; PudłFr 4; Calep 44b, 1020a; Bárány odeymowáć od owiec/ y ták ie przypuſzcżáć/ coby ſie na cżás dobry lęgły iágniętá GostGosp 106, 118; RybGęśli B2v.

W charakterystycznych połączeniach: jagnię lęgnie się, poddoić, podsadzić (2), przysadzić, (u)rodzić (rodzi się) (4); jagnię młode (4), pstre (3), ss(aj)ące (3).

W porównaniach (5): RejPs 169; Idźćieſz/ oto ia poſyłam was iako iágniętá w poyśrzod wilkow. BudNT Luc 10/3; Góry/ czemuśćie capom podobne ſkakáły? A wy/ by młode iágniętá [sicut agni ovium Vulg Ps 113/4]/ ſkáły? KochPs 173, 173; CzahTr Ev.

W przeciwstawieniu: »wilk ... jagnię« (4): BierEz K2, N2; BudNT Luc 10/3; Będzie mieſzkał wilk z iágnięćiem [habitabit lupus cum agno Vulg Is 11/6]/ A Leopárd z koźlęćiem leżeć będze. Także ćielę y lwię/ y bydło tłuſte weſpołek CzechRozm 113v.

W połączeniach szeregowych (10): Dał im obfitość [...] Cielcow/ koźląt/ młodych iágniąt/ bydłá rozlicżnego LubPs gg4; Zupełnych ofiar z Báránow/ y thukutłuſtych rzecży/ y krwie ćielcow waſſych/ y iágnąth [!] y Kozłow niechćiałem [holocausta arietum et adipem piguium et sanguinem vitulorum et agnorum et hircorum nolui]. Leop Is 1/11, Ios 24/32; Foetura, Płód/ to yeſt yágniętá/ cielęta [!]/ kurczętá y inſzich zwierząt młody płód. Mącz 133b, 271a; BielKron 331; BudBib I 36b marg; CzechRozm 113v; CzechEp 362; kápłuny/ iágnię/ prośię/ ćielę/ ſkopu/ y wſzelákie przypłodki do kuchniey tłuſte ma mieć w folwárku ná przyiazd Páńſki GostGosp 16.

a. Baranek jedzony przez Żydow w czasie Paschy (3): A s tego ſie tu vkazuie wielkie vboſtwo [Chrystusa]/ ijż anij iagnięcia/ anij domu ſwégo niemá. OpecŻyw 87.
Zwrot: »jagnię jeść« (1): bylo przykázáno w ſtarym zákonie/ aby to iagnię iedziono/ obuwſſy ſie/ ſtoiątz/ dzierzátz kije w ręku/ iakoby mieli natychmiáſt precż bieżetz. OpecŻyw 90v.
Wyrażenie: »wielkonocne jagnię« (1): Iutro go vproſymy ijż do Ieruzalem więcey niepoydzie/ ale tu s nami wielkonotzné iagnię vżywatz bedzie. OpecŻyw 78v.

Synonimy: baranek, skopek.

LW