Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: JAJECZNIK

Następne hasło: [JAJEK] »

JAJECZNY (45) ai

a oraz e jasne (SienLek).

Fleksja

sg
m	N		f	N	jajeczn(a)	n	N
	G	jajeczn(e)go		G			G	jajeczn(e)go
	A	jajeczny		A	jajeczną		A
	I	jajecznym		I			I
	L			L	jajecznéj		L

pl
G		jajecznych
I	m	jajeczn(e)mi

sg m G jajeczn(e)go (5). ◊ A jajeczny (8). ◊ I jajecznym (17). ◊ f N jajeczn(a) (1). ◊ A jajeczną (2). ◊ L jajecznéj (2); -éj (1), -(e)j (2). ◊ [n G jajeczn(e)go]. ◊ pl G jajecznych (6). ◊ I m jajeczn(e)mi (4).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Przymiotnik od „jaje” (45)
- a. Przynależny do jaja (41)
- b. Zrobiony z jaj (3)
- c. Wyrażenie: »panewka jajeczna« = patelnia do smażenia jaj (?) (1)
2. [W funkcji rzeczownika: »jajeczne«: = opłata pieniężna wprowadzona zamiast obowiązku oddawania jaj]

1. Przymiotnik od „jaje” (45):

a. Przynależny do jaja (41):

Zestawienia: »białek jajeczny« [szyk 23 : 1] (24): Theż Paięcżyna zmieſzana z białkiem iaiecżnym, krew w ranie zaſtanawia FalZioł I 149d, I 20b, 21b, 38d, 74b, 80d (23); Pirwſza [wilkość w oku] ieſt na wzraz białka iaiecżnego. GlabGad B5.

»skorupa jajeczna« (2): Czo ſkorupę iaiecżną łąmie gdy ſie ptaſzę ma wylądz. GlabGad H7v, H7v.

»żołtek jajeczny« (15): Zaſię gdyby było bolenie ocżne z vrodzenia/ tbedy żołtek iaiecżny z hałunem á z ro- żanym oleykiem zmieſzawſzy: przyłoż na ocży FalZioł V 78, I 125a, III 42d, IV 20b, V 25v, 36v (13); z naſienia albo z plemienia męſkiego w macici niewieſciey, na przod ſie vcżyni błonka [...] tamże wpoſrzodku (iako widamy w żołtku iaiecżnym) zarodzi ſie nie iaki duch ſprawuiąci GlabGad E2v; SienLek 161.

b. Zrobiony z jaj (3):

Wyrażenia: »kasza jajeczna [= zaprawiona jajami (?)]« (1): Káſze wſzelákie co ſie domá rodźi/ ále ná ſchwał/ drobne/ ochędożno/ ták nowe iáko ſtáre ma cżynić: mánnę/ tátárcżáną/ kilkorę/ iágły/ ięcżmienną/ pſzenną/ owśiáną/ żytną/ iáiecżną/ y inne oſohne káſze/ iákiekolwiek bywáią káżdego cżáſu. GostGosp 130.

»placek jajeczny« (1): A gdy z łáźnie wynidźie/ day mu plácek iáieczny ieść SienLek 91.

»jajeczna polewka« (1): vtłucz ié [jaja] z ſolą w możdżerzu/ roſtwórzże octem/ á obwinąwſzy laſkę ná końcu pácześiámi/ zmaczay w oney iáiecznéy poléwce/ powáliwſzy koniá/ gęhę mu roźdźieẃ/ á śięgni mu oną laſką spácześiámi w gárdło SienLek 169v.

c. Wyrażenie: »panewka jajeczna« = patelnia do smażenia jaj (?) (1): Panewka Jaieczna 1 Britwanni 2 WyprKr 119v.

2. [W funkcji rzeczownika: »jajeczne«: = opłata pieniężna wprowadzona zamiast obowiązku oddawania jaj: Item dawają wszyscy kóp 3 jajec per gr 3, jajecznego gr 4/14 LustrKrak 164. ]

Cf JAJI, JAJOWY