[zaloguj się]
[pdf]

JAKIŻ (205) pron

a jasne.

Fleksja

sg m N jakiż (20). ◊ G jaki(e)goż (1). ◊ A jakiż (7). ◊ I jakimże (3). ◊ f N jakåż (65). ◊ G jakiéjże (2) OrzJan, GosłCast, jaki(e)ż (1) RejJóz. ◊ A jakąż (9). ◊ I jakąż (9). ◊ L jakiéjże (3); -éjże (2), -(e)jże (1). ◊ n N jaki(e)ż (44). ◊ G jaki(e)goż (3). ◊ A jaki(e)ż (1). ◊ I jakimże (2) ModrzBaz, SarnStat, jaki(e)mże (2) GrzegRóżn, RejPos. ◊ L jakimże (2). ◊ pl N m pers jacyż (1). ◊ subst jaki(e)ż (15). ◊ G jakichże (3). ◊ A m pers jaki(e)ż (2). ◊ subst jakiéż (7); -éż (2), -(e)ż (5). ◊ I m jakimiż (1). ◊ f jaki(e)miż (1). ◊ L jakichże (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. jaki.

I. Zaimek pytajny; quis Modrz, qualis Vulg (202):
1. Wprowadza pytanie, często z odcieniem emocjonalnym (106): Iakiż ma być rząd w karmiach gdy ich wiele. GlabGad G4v; Iakież mięſo zdrowſze, Ieſtli warzone/ pieczone, albo ſmażone. GlabGad H3; RejJóz N; KrowObr 224v; Iákoſz powſtáwáią vmárli? w iákimże ćiele prziydą [qualive corpore venient]? Leop 1.Cor 15/35; A thák Piłat wyſzedł do nich ná dwor/ y rzekł: Iákąż ſkárgę przynośićie przećiw cżłowiekowi temu? BibRadz Ioann 18/29, 1.Reg 6/4; Ale iákimże go ſynem być będźieſz wierzył? BiałKaz G3v; był ieden miedzy ták wielom ſet ich/ ktory wyśiedźiał rok ná dnie w plugáſtwách w wieży/ iákąż potym śmierćią on vmárł [quo tandem mortis genere ille periit]? ModrzBaz 79 v.

Połączenia: »jakiż to« (2): OrzJan 116; S. iáko ia mniemam zdrową rádę Nalazłem. D. A iákąſz to? CiekPotr 59.

»jakiż w(ż)dy« (2): ſpytáłá go nákoniec páni/ A tho rzemięſło w. m. iákież wdy ieſt? GórnDworz D6v; OrzJan 116.

Wyrażenie: »jakimże sposobem« (1): S. Iákimże ſpoſobem Spráwiſz to. CiekPotr 58.
Szereg: »jakiż i ktory« (7): Iákież y ktore ſą poſługi ſąśiedzkie y bráterſkie/ ktore ſobie ty ſtany ſpolnie czynią? SkarKaz 635a.
α. W funkcji zaimka osobowego (2):
Fraza: bibl. »jakiż to jest ten« = kto to jest (2): RejPos 48v; A ludźie ſię dźiwowáli mowiąc: Iákiż to ieſt ten [qualis est hic]/ że mu y wiátry y morze ſą poſłuſzne? WujNT Matth 8/27.
a. W pytaniu retorycznym (90): Yakaſz to biwa robota Gorzei nizli cziągnącz kota RejRozm 401; BielŻyw 170; RejPos 346v [2 r.]; Abowiem iákiſz ieſt żywot náſz? Párá ieſt kthora śię ná máły cżás okázuie á potym niſzcżeie. GrzegŚm 3; RejZwierc 13, 13v; O miły Boże/ ná iákieżeś mię cżáſy záchował/ ábych ia to ſłyſzał? WujJud A5; KochOdpr B [2 r.], Bv; CzechRozm 126v; CzechEp 362; KochWr 36; GrabowSet Ev; WujNT 2.Petr 3/11; SkarKaz 121b; Z iákiemiż pogrożkámi poſłał mię do was P. Bog przezacni Pánowie moi? Ieſli mię ſpytaćie: z pierwſzymi/ czy z wtoremi/ czy z trzećimi? Ia odpowiem: Niewiem. SkarKazSej 707a; Ná iákiż ſie gniéw zdobydź ia mam przećiw tobie? GosłCast 67.

Połączenia: »jakiż tedy« (8): OpecŻyw 179; GrzegRóżn O; RejPos 22v, 153v; Iákież ia tedy tobie/ pánie/ dáć mam dźięki/ Zá té ták ſzczodré dáry twéy ręki? KochPs 176. Cf »jakiż to tedy«.

»jakiż to« (20): A iákaż to miłość wiernych? Oto ſłuchay RejAp 40; A iákiſz to pokoy? tu ſobie pomyſl/ ieſli od Páná/ ieſli od ſwiátá. RejPos 334v, 136, 138v, 160, 179v, 334 (12); GrzegŚm A3v; RejZwierc 196; iákaſz to łáſká iego ku mnie ktorą mi ták obiecuie? SkarŻyw 285; SkarKazSej 685a. Cf »jakiż to tedy«.

»jakiż to tedy (jaki)« (3): RejPos 171, 179; Iákimże to tedy práwem cżynią [Quo igitur iure faciunt] ći/ ktorzi nie mocą/ áni ſzáblą/ ále ábo przez dźiedźictwo/ álbo przez dárowánie/ ábo kupnym obycżáiem doſtawſzy imienia źle go vżywáią? ModrzBaz 48v.

α. W kontekstach nasuwających odpowiedź „każdy” lub „żaden” (45): RejZwierz 35v; A iákież błogoſłáwieńſtwo nád tákie błogoſłáwieńſtwo/ álbo więtſze roſkoſzy nád tákie roſkoſzy iuż kogo potkáć máią. RejAp 178v; RejZwierc 33, 61v; A iákąż ſpráwiedliwość záchowáli piekárze y kárcżmarze w przedawániu chlebá y piwá [Quam autem pistores ac coctores iustitiam adhibuerunt pane vendenda?] ModrzBaz 142; A kogożby tá ofiárá nie vbłagáłá? Iákiegoż grzechu okupić nie ma? SkarKaz 161b.

W przeciwstawieniu do zdania wyjaśniającego przyczynę negacji [w tym: „jakiż” w zdaniu nadrzędnym do stanowiącego owo wyjaśnienie zdania podrzędnego (20); rozpoczynanego przez bo (1), by (1), gdy (1), gdyż (7), jesli (7)] (22): Powiádáliſcie theż iż ſie niewiáſty wáſze nie przybieráią/ á iákież vbiory máią noſić gdyż ich nie máią HistAl K3; O mizerna śklenico ná poły ſtłucżona/ Ktora maſz być pochwili we błoto wrzucona. Y cżymże ſie maſz pyſznić/ iákaſz twoiá chłubá/ Ieſli złoto/ pieniądze/ ieſli droga ſzubá. RejWiz 83v; RejZwierz 6, 23v, 32v; Czoż tu rzecżemy/ iákąż wymowkę mieć będziemy/ ktorzy nie ſłuchamy tego ſwiádká ták pewnego RejAp 8; RejPos 7v, 24, 108v, 109v, 293v (8); RejZwierc 133, 269; MycPrz II B2; á więc to bieśiádá? Ieſliśćie ták weſeli/ iákaż v was zwádá? KochPieś 21; Wiéć Bóg/ klątwy iákié ſą/ któré ná się dáłá/ Ieſli myli/ ná iákiéż ſtráchy będźie dbáłá? GórnTroas 44; GrabowSet C4; WujNT Rom 11/15; Iákaſz tu krzywdá ieſt Chryſtuſowemu pośrzednictwu: gdyż do niego y przez niego z świętemi idźiem? SkarKaz 636b.

cum comp ai, av (15): [Ezajasz] widzyał iáſnie Páná przez ty wſzytki niebá/ A iákiegoż ſwiádectwá nam tu więcey trzebá. RejWiz 147v; RejPos 108v, 109v, 110 [2 r.], 128, 292 (10); A iákież więtſze ſkárby komu przypáść mogą tu ná ſwiecie y potym po ſmierći iego? RejZwierc 133, 33; BiałKaz I; Iákież mogło być znácznieyſze woley iego w tey mierze oznaymienie? SkarKaz 159b.

Połączenia: »jakiż in(sz)y« (2): A iákież ine dóbrodzieyſtwá tobie zrownáć mogą z dobrodzieyſtwy temi tobie od Páná twego nádánemi. RejPos 74v, 145.

»jakiż to« (9): RejZwierz 32v, 110 [2 r.]; RejPos 293v; Powiedáią o tobie ludzie żeś ſpráwiedliwy/ á iákaż to ſpráwiedliwość twoiá mnie kázáć wieśić com ſie iedną gálerą żywił RejZwierc 135, 59, 256v [2 r.]; Przez iákiż to ogień może kto być zbáwion iedno przez cżyścowy? WysKaz 36.

2. Wzmacnia znaczenie wyrazu określanego (96):
a. Z rzeczownikiem: jak wielki (65): Lew ſtękáiąc táko mowił/ Iákiżem ia ſzaleniec był BierEz M4v; O yakyegoſz ueſela był napelnyon ſymeon zoſzlepyenya ſwego PatKaz II 61v, 71, 84v; RejRozpr K2v; RejJóz E6; RejWiz 188; RejZwierz 109; RejAp 45; gdy kto idzie do kogo ſrogiego ocż prośić/ iákiſz ſtrách ma RejPos 133, 24, 42v, 167v, 245, 329v; Ach iákież dziś ieſt ná tę Bożą cżeść tárgánie HistLan F2v; RejZwierc 127; LatHar 149; O iákaż twa pokorá święta Pánno byłá/ Iżeś ſię z tákich rzeczy nic nie vnośiłá SiebRozmyśl G; GosłCast 61 [2 r.].

W nawiązaniu do zdania warunkowego wprowadza stopniowanie nasilenia: o ile większy (3): OpecŻyw 79; MurzNT 126; Iż ieſli ſię ták zacny Anioł Boży/ ták ſproſnemu duchowi złemu złorzecżyć nie ważył: á z iákąż śmiáłośćią poważyć ſię będźie mogł/ złorzecżyć cżłowiek śmiertelny y grzeſzny bliźniemu ſwoiemu ſobie rownemu? CzechEp 100.

Połączenia: »jakiż tedy« (2): O iakáż tedy będzie boleſtz z wyrwaniá wſſytkich [włosów]. OpecŻyw 79; MurzNT 126.

»jakiż to« (40):RejPs 115; RejRozpr K2; RejJóz Hv; Iakaz by to była Załoſćz By mie ten Kat wſſwe czemnoſczj Miał ſtąd wynieſcz bez litoſczi RejKup dd8, f5; MurzHist Nv; O wy Sofiſtowie W iákichże to ćiemnośćiách żywot ſwoy wiedźiećie GrzegRóżn Ov; O márna niedbałośći/ iákaż to ſlepotá/ Nie kupić zá groſz kłotki/ co by ſtrzegłá złotá. RejZwierz 103, 2v; RejAp 31v, 33v, 39v; SarnUzn F6; RejPos 7, 61, 109v, 138v, 168v (24); HistLan B2, E3v; WujNT 396.

»jakiż wżdy« (1): O błogoſłáwionáſz to mátká táka byłá/ Która iuż oto z ſynem weſeli ſię w niebie/ O iákąż wżdy poćiechę máią tám dźiś z śiebie? SiebRozmyśl L.

b. Z przymiotnikiem: jak bardzo (31): o yakyeſz býlo uyelkye ueſele ſzwyątey anny yſz myala począcz plod PatKaz II 65, 84v; BierRozm 13; RejWiz 83; Leop B2v; Iákież thám wdzięcżne będzie odpocżynienie twoie w onym domku twoim dziwnemi roſkoſzámi ozdobionym RejZwierc 126v.

Połączenie: »jakiż to« (25): Iákiż to dziwny ośieł był/ Iż bez vſzu y ſercá żył. BierEz Q2v; RejKup n8; RejJóz P8; O wſſechmocny Boże náſz dobrotliwy Pánye/ Iákyeſz to yeſt ſrogye twe ná nas rozgnyewánye LubPs R3, C; RejWiz 31, 119v; GrzegRóżn N4v; RejAp 19, 35; o iákiſz to możny Krol. RejPos 16v, 20v, 142, 272, 283v, 314 (9); Ach iákieſz to ſerce złe tákich białych głowek/ S ktorego pod cżás płynie doſyć tákich ſłowek. HistLan B3v, B3; Iákaſz tho nędzna ſwiecka ſpráwiedliwość/ Lać niewinną kreẃ prze vporną chćiwość. RejZwierc 228, 222v, 228; SkarKaz 315b.

II. Zaimek względny (1):

Wprowadza zdanie podrzędne przydawkowe (1):

W połączeniu z odpowiednikiem zespolenia: »on pierwszy ... jakiż« (1): Przyidziem záśię ku oney pierwſzey ſwey wolnośći: Iákążmy w on cżás mieli/ gdy twoy ſyn krolował BielSen 13.

III. Zaimek nieokreślony (2): RejJóz L8; w miáſtách Duchownych/ páńſkich y ſzláchetckich/ ſámi Pánowie álbo Vrzędnicy ich iákimże práwem gośćinnym miedzy gośćinnémi oſobámi/ o rzeczy kupieckié álbo tárgowé ſpráwiedliwość czynić będą powinni. SarnStat 1234.

Cf JAKIŻKOLWIE, JAKIŻKOLWIEK

TK