[zaloguj się]
[pdf]

JAWNOŚĆ (13) sb f

a oraz o jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg
N jawność
A jawność
L jawności

sg N jawność (5). ◊ A jawność (8). ◊ L [jawności].

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Otwartość, dostępność dla wszystkich, brak tajności, nieukrywanie czegoś; wyraźność, oczywistość; evidentia BartBydg, Mącz, Calep; energia, perspicuitas Mącz (13): BartBydg 53; Energia, Okazáłość/ Yáwność/ tak słowy rzeczy wyráżenie/ yákoby ná to ocziwiście pátrzał. Mącz 103c, 406b, 494d; Euidentia ‒ Iawnoscz, iaſnoscz. Calep 377a.
Wyrażenia przyimkowe: »na jawność« = widok publiczny, do powszechnej wiadomości (8): Zadnego kradzieſtwá nie cżyniemy/ á dla náſzego ſąmnienia ná iáwnoſć wychodzimy. HistAl K4; pan Bog/ [...] Chytrość złośćiwych ludzi/ ná iawność wynorzy BielKom B6v; [papież Adryjan] piſał [...] áby kſięgi Luterowe popalono/ ktore nie dawno drukowano były/ á niepuſzcżáli ich ná iáwność. BielKron 198v; Debilitantur cogitationes inimicorum et proditorum, Wychodzą ná yáwność myſli nieprziyaciół y zdrayców Mącz 78d.

~ W przeciwstawieniu: »skryty, zakryty ... najawność« (1): nie ieſt co ſkrytego/ żeby obiawiono być niemiało/ ani śię ieſt zakrytem s ſtało/ ale żeby na iawnośc przyſzło [in palam veniat]. MurzNT Mar 4/22.

Zwrot: »wydać na jawność« = ogłosić drukiem [szyk zmienny] (3): Ian Ekkius [...] wydał ná iáwność wielkie rzecży przećiw Luterowym temom BielKron 193, 223; Mącz 279c.
Szeregi »na świat albo jawność« (1): Ex libris aeditis maximam sibi landem paravit, Z xiąg które popiſał y ná ſwiat álbo yáwność wydał/ wielkiey sławy doſtał. Mącz 279c. ~
2. [Otwarte, nie zacienione miejsce: drzewa więtſzego rodzaiu maią być ſadzone z ſtrony połnoczney iteż od żachodu ſlończa/ zaſię mnieyſze od południa abo od wſchodu/ bowiem tym obycżáiem zioła lubo zboże iakieżkolwie kthore ſie na iawnoſći kocha/ nie będzie od nich miało żadney zawadi gdy przy nich będzie roſlo Cresc 1549 503 (Linde).]

KCh