[zaloguj się]
[pdf]

JEŻYĆ SIĘ (12) vb impf

Zawsze sie.

e jasne.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
3 jeży się jeżą się
fut
sg
3 f będzie się jeżyła

praes 3 sg jeży się (10). ◊ 3 pl jeżą się (1). ◊ fut 3 sg f będzie się jeżyła (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

1. Wznosić się, podnosić, sterezeć (jαk kolce u jeża), być pokrytym czymś szpiczastym (8): Ali vźrzyſz pochwili [kwiat] vſchnąwſzy ſie ieży/ A z márnemi śmieciámi potłocżony Ieży. RejWiz 83v; Y ſzátá kto ią nacżęſciey vbłoći á záwżdy ią záſię wyciera/ pewnie nie długo ſie też ná niey będzie wełná ieżyłá. RejZwierc 156v;

jeżyć się od czego (4): Dáchy ſie od ſtrzał ieżą ze wſzech ſtron nátknionych. StryjKron 105.

Przen. Nadąć się, napuszyć się (2):
Zwrot: »pychą, złością się jeżyć« (1 : 1): Duſzá w złym ciele co ſie złoſcią ieży. Ieſt iáko piękny więzień w ſproſney wieży. RejZwierc 221, 218v.
a. W odniesieniu do przeżyć psychicznych lub wrażeń fizycznych (3):
Frazy: »łeb się z zimna jeży« (1): łeb ſie z źimná ieży. RejFig Cc4v.

»włosy, sierść się [na kim] jeży(-ą)« (1 : 1): A Lis ſkocży do láſá/ ſierść ſie ná nim ieży. RejFig A7v; Szum okrutny po ſkáłach/ kędy wody bieżą/ Z oney gory wyſokiey/ áż ſie włoſy ieżą. RejWiz 177.

2. O niedostatku, niepowodzeniu, klęsce (3):
Frazy: »cnota się jeży« (1): Bo niewieleć ſláchectwá ná ćiele zależy/ By było napyęknieyſze/ gdy ſie onotá ieży. RejWiz 98v.

»łeb się jeży« (1): [Pijanice] Co ſie w gnoiu á w błocie by świnie náryią/ A wlazſzy do bárłogu/ iáko wieprze tyią. [...] Rzkomoby ohciał mądrym być/ áno ſie łeb ieży. RejWiz 175.

»wszytko się wspak jeży« (1): Walecżnikowi należy nąwięcey/ Wiedzieć co ſtroná cżyni co naprędzey. Ná ſprawcach wſzytká moc walki należy/ Bo gdzie tych nie máſz wſzytko ſie wſpák ieży. RejZwierc 228v.

3. Sierdzić się, srożyć (1): niech ſye ſmocy/ Y wſzytko bydło Protheowé ieży/ Lódź moiá przedśię ſwym pędem pobieży KochPieś 49.

Formacje współrdzenne: najeżyć się, wzjeżyć się, zjeżyć się; najeżać się.

JW