Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [JODŁOWKA]

Następne hasło: JOKOWY »

JODŁOWY (31) ai

Oba o jasne.

Fleksja

sg
m	N	jodłowy	f	N	jodłowå	n	N
	G			G	jodłowéj		G	jodłowégo
	D			D	jodłow(e)j		D
	A	jodłowy		A			A	jodłowé
	I			I	jodłową		I	jodłow(e)m

pl
N	subst	jodłow(e)
A	subst	jodłowé
I	f	jodłowymi
I	n	jodłow(e)mi

sg m N jodłowy (8). ◊ A jodłowy (1). ◊ f N jodłowå (2). ◊ G jodłowéj (7); -éj (1), -(e)j (6). ◊ D jodłow(e)j (1). ◊ I jodłową (1). ◊ n G jodłowégo (4); -ego (1) Strum; -(e)go (3). ◊ A jodłowé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I jodłow(e)m (1). ◊ pl N subst jodłow(e) (1). ◊ A subst jodłowé (1). ◊ I f jodłowymi (1). ◊ n jodłow(e)mi (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. jedlinowy, jedlina, Linde XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „jodła”; przynależny do jodły, złożony z jodełt wykonany lub wyprodukowany z drzewa jodłowego (31)

Przymiotnik od „jodła”; przynależny do jodły, złożony z jodełt wykonany lub wyprodukowany z drzewa jodłowego; abiegnus Vulg, PolAnt, Cn; abietarius Cn (31): FalZioł I 702a; A rynna modrzewiowa pewnie áby byłá/ Bowiemby tá iodłowa bárzo prętko zgniłá. RejWiz 84v; Leop 3.Reg 9/11; á także wſzytek we wnątrz obit był drzewem/ y położył gi też tárćicámi iodłowymi [tabulis abiegnis]. BibRadz 3.Reg 6/15; łoże twoie ieſth kwitnące/ ſloſtramy w domoch náſzych ſą cedrowe/ á ſtropy iodłowe. BibRadz Cant 1/15, Gen 6/14, 2.Par 3/5; Abiegnus asser. Yodłowa deſzczká. Szkudłá. Mącz 1c, 1c, 281a, 368b [2 r.]; Warz Iodłowé ſzyſzki w wodzie á oną wodą náparzay mieſtcá kthorvch ſye ſuchoty dźierżą SienLek 171; Strum B2 [2 r.], G, H2v; To powiedziawſzy/ poſzłá [ziemia wołoska] w lás gęſty iodłowy. BielSen 16; Calep 4b, 445b, 503a; Sapinus ‒ Pien iodłowi. Calep 945a.

W charakterystycznych połączeniach: jodłowa(-y, -e) deszczka, drzewo (6), las, stropy, szyszka (3), tarcica, żywica.

W porównaniach (2): á [ipostasis] Potym ſie mieſza z vriną/ á gdy zgodzinę poſtogi/ thedy ſie dzieli od vriny w iednę kupkę podobną ogurkowi: albo Szyſzcze Iodłowey. FalZioł V 10, V 10.

Zestawienia:bot. »jemioło jodłowe« = Viscum album L. (Rost) (1): Też chłopi daia [!] owczam Iemioło ieſć iodłowe iżby płodu nie potraciły. FalZioł I 155b.

»smoła jodłowa« [szyk 2 : 1] (3): Thedy taki niechay bierze zadkiem dym ktory pohody [!] s ſmoły iodłowey FalZioł I 9b, I 41v, V 74v.

»jodłowa żywica« [szyk 2 : 1] (3): zmieſzaſz ſmąką fenugreci/ y z mąką lnianego naſienia/ przycżyniwſzy knim trochę kacżey tluſtoſczi/ a iodłowey żywice FalZioł I 3a, I 4b, V 98.

Szeregi: »terpentyna to jest jodłowa smoła« (1): [Wezmi] Terpentiny/ to ieſt iodłowey ſmoły FalZioł V 74v.

»żywica jodłowa to jest terpentyna« (1): Wezmi [.,.] żywicze iodłowej to ieſt Terpentyny FalZioł V 98.

Synonim: zest.: »smoła jodłowa«, »jodłowa żywica«: terpentyna.

Cf [JEDLINOWY]