[zaloguj się]
[pdf]

JUDYCYJUM (30) sb n

-di- (29), -dy- (1).

Fleksja
sg pl
N judycyjum judycyja, judycyje
G judycyjum
A judycyjum judycyjå, judycyje
inne sg N (lat.) - iudicium; sg A (lat.) - iudicium; sg Abl (lat.) - iudicio

sg N judycyjum (1). ◊ G judycyjum (1). ◊ A judycyjum (4). ◊ pl N judycyja (3) ActReg, SarnStat (2), judycyje (3) BielKron, Mącz (2). ◊ A judycyjå (3) RejPos, BielSpr, SarnStat, judycyje (1) Mącz. ◊ (lat.) sg N iudicium (6). ◊ A iudicium (5). ◊ Abl iudicio (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z tych samych przykładów).

1. praw. Sąd, badanie, postępowanie sądowe [iudicium ‒ sąd, prawo albo sąd Mącz 176c; ‒ sąd Calep; sąd (actio), sądzenie ‒ iudicium Cn] (13): Przeto zdało mi się [...] napomniec w zebych raczy to widział, aby Pogrzeb na srod postu złozon był. iako było zdanie w na ktory czasami są się [lege: zasię (?)] iudicia co perduelliones y tym czasem resolwuią się. ActReg 64; bo by też y per iudicium WKM miał bydź absoluan ActReg 108, 82.
Zestawienia: »iudicium aequitatis« = sąd sprawiedliwy (1): Czwarté iudicium AEquitatis, iáko Cyrus Król Perſki, gdy będąc ieſcze między páſtérzmi, o onę ſukienkę dwu młódźieńców rozſądzał. SarnStat 1263.

»iudicium misericors« = sąd miłosierny (1): Trzećie iudicium miſericors, iáko on Król vczynił, który oko ſobie dał wyłupić iedno á ſynowi drugié, dosyć czyniąc miłośierdźiu iáko oyćiec, y Ediktowi ſwému SarnStat 1262.

»iudicium sapiens et prudens« = sąd mądry (1): Mówiąc tedy o Królewſkiéy Iuriſdiciiéy, przypominam tu on rozdźiał ſądow Królewſkich czworáki. Iedno zową iudicium ſapiens et prudens, iáko ono w piſmie S. o Sálomonie Królu Zydowſkim wſpomináią. SarnStat 1262.

»iudicium severum« = sąd surowy (1): Drugié iudicium zową ſeuerum o onym Céſárzu Rzymſkim, ktory syná ſwégo ſkarał ſrodze, że ná hárc wyiechał SarnStat 1262.

a. teol. O sądach bożych nad ludźmi po śmierci (2):
Zestawienia: »particulare iudicium«: sąd szczegółowy (1): kiedy z nas káżdy vmiera: [...] nátychmiaſt przed ſąd Boży ſtánie: á thám ieſt ſpráwiedliwe wywiádowánie o wſzyſtkim/ cokolwiek álbo cżynił álbo mowił (marg) Particulare iudicium. (–) KuczbKat 60.

»universale iudicium« = sąd powszechny, ostateczny (1): dniá iednego/ y ná mieyſcu iednym wſzyſcy záraz ludźie przed ſtolicą ſędźiego ſtáną [...] A ten ſąd poſpolitym zową. (marg) Vniuerſale iudicium. (–) KuczbKat 60.

b. Sprawa sądowa, spór prawny (4): a obawiaiąc się aby Pan Kanclerz za [prae] iudicium sobie niebrał vrzędowi Hetmanskiemu gdyby zKancellaryei list nato wyszedł, mimo iego wiadomosć, rad nierad zadzierzeciem się musiał zposłaniem listu ActReg 103; W Krákowſkim zamku/ y po wſzyſtkim Woiewództwie/ áby poránu iudicia ták cauſarum officij, quam indicij ſądzoné były ſecundum Statuta, do dwudźieſtu iednéy godźiny/ począwſzy poránu. SarnStat 527 [idem] 786.
Wyrażenia: »sądowne judycyjum« (1): moię słowa (cale sądowne iudicium odkładaiąc) o Vcha tylko wolnego nadrugie strony, zwłascza wprostei skardze przesłuchanie prosi. ActReg 139.
2. Opinia, pogląd, zdanie, przekonanie; rozeznanie, rozum [iudicium ‒ dowcip, rozumu ostrość; iudicia ‒ mniemania, a rozsądy Mącz 176c] (10): s ſwoich opiniy á nie ſpiſmá/ áni z náuki Iudicia ſwoie rozne dawáią BielSpr 75v.

judycyjum czyje [w tym: kogo (2)] (6): WujJud kt; ActReg 23, 27, 98; W czym do kożdégo roſtropnégo czytelniká iudicium [...] áppelluię. SarnStat 25, 228.

judycyjum o kim, o czym (2): WujJud kt; Bo y ná I. M. Kſiędzá Kárdynałá Páná moiego oſobliwie łáſkaw: o ktorym co zá iudicium dáć racżył [...] racżyſz podobno W. M. bez wątpienia wiedźieć. ReszList 187.

Zwroty: »judycyjum ferować« (1): ią to Volumen dla tego po Woiewództwách rozsyłam, áby o tym káżdy mógł iudicium ferowáć in principali ſcopo: to iest, żeby porządnie y methodicè té rzeczy in lucem wyſzły SarnStat 314.

»przyść ad judycyjum« (1): Tákże potyim z onego zwycżáiu pocżął potroſze rozumieć co cżytał/ á Bog á náturá oſtátká dodał/ iż był przyſzedł Potym ad iudicium/ iż wżdy iuż rozumiał co cżarno á co biało. RejZwierc 274v.

Wyrażenie: lat. »meo iudicio« = moim zdaniem (3): Widzę ze nas Pan Bog rozmaicie karze et merito bosmy zli. Ale meo iudicio zato laski nieodniesiem ActReg 23, 27, 98.
Szereg: »judycyjum albo rozsądek« (1): IVDICIVM Albo. Rozſądek niektorych Kátholikow o Confeſſiey Sędomierski[ey] Roku 1570 wydáney. WujJud kt.
3. Przepowiednia, wróżba (7): BielKron 82 marg; O nędzni niedowiárkowie/ ieſli nie vźrzycie iákich dziwow ábo znákow/ tedy nigdy nie vwierzycie [...] áż ſie Eklipſis ábo Cometes vkaże/ ábo nam Prákthykarze nowe Iudicia vkażą/ [...] iż iuż nam przygorewáią żywnośći náſze RejPos 244, 244.
Szereg: »judycyje a praktyki« (1): Astrologus, Práktikars/ który Iudicio á Práktiki ná roki popiſuye. Mącz 18b.
a. Zbiór przepowiedni związanych z datami kalendarzowymi (3):

Tytuł (1): RVRALE IVDICIVM Tho ieſt/ Ludycie wieſne Na ten nowy Rok 1544. LudWieś kt.

Szereg: »(kalendarz), minucyje, (albo) judycyje« (2): Diarium et Ephemeris, [...] Vulgo dieitur, Minucie/ álbo/ Iudicie. Mącz 10d, 31c.

Cf LUDYCYJE

JW