Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ARCYBISKUPOW

Następne hasło: ARCYBOŻNICZY »

ARCYBISKUPSTWO (49) sb n

Pisane dużą literą; a oraz o jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	arcybiskupstwo	arcybiskupstwa
G	arcybiskupstwa	arcybiskupstw
D	arcybiskupstwu
A	arcybiskupstwo	arcybiskupstwa
I	arcybiskupstw(e)m	arcybiskupstwy
L	arcybiskupstwie

sg N arcybiskupstwo (4). ◊ G arcybiskupstwa (3). ◊ D arcybiskupstwu (2). ◊ A arcybiskupstwo (23). ◊ I arcybiskupstw(e)m (1). ◊ L arcybiskupstwie (10). ◊ pl N arcybiskupstwa (1). ◊ G arcybiskupstw (3). ◊ A arcybiskupstwa (1). ◊ I arcybiskupstwy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w.

Znaczenia

1. Godność kościelna, urząd arcybiskupa (27)
2. Archidiecezja, prowincja kościelna zarządzana przez arcybiskupa wraz z należącymi do niej dobrami i majątkiem (22)

1. Godność kościelna, urząd arcybiskupa [archiepiscopatus Łac śr] (27): będąc w Rzymie Poſłem/ przyiął był Arcybiſkupſtwo od Papieżá OrzQuin C3v; GórnDworz B8; S. Anzelmus/ w niełáſkę wpadł/ tegoſz roku ktorego Arcybiſkupſtwo przyiął SkarŻyw 334; Skromne żyćie na Arcybiſkupſtwie/ á ſzáfunek dochodow kośćielnych. SkarŻyw 412 marg; Spuśćił Arcybiſkupſtwo y iáchał wſtárośći ná nawracánie pogáńſtwá w Phryzyey. SkarŻyw 519 marg, 334 marg, 335, 336 [2 r.], 412, 414, 511; CzechEp 23; NiemObr 161, 171 [2 r.], 176; SarnStat 115.

Wyrażenie: »arcybiskupstwo łacińskie«: więcey teráz w iednym Arcybiſkupſtwie Láćinſkim Chrześćianſtwá/ niżli pod wſzytkimi trzemá Patryárchámi w ziemiách wſchodnych SkarJedn 165.

Połączenia z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (8): BielKron 378, 396v; Po śmierći Lánfránká/ obrány był S. Anzelmus na Arcybiſkupſtwo Kántuáryiſkie SkarŻyw 334, 202, 355, 412, 509, 519.

2. Archidiecezja, prowincja kościelna zarządzana przez arcybiskupa wraz z należącymi do niej dobrami i majątkiem [archiepiscopium Łac śr] (22): To miáſto cżáſu Attile onego okrutniká było zburzono/ pothym na Arcibiſkupſtwo obrocono. BielKron 289, 276, 277v; Kockenhauſz. Miáſto y głowny Arcybiſkupſtwá Zamek był. KwiatOpis C3, Dv; Ták Kośćioł Boży na ziemi z wiela ludzi cżyni iednę plebánią: z wiela plebániy/ iedno Biſkupſtwo: z wiela Biſkupſtw/ iedno Arcybiſkupſtwo: z wiela Arcybiſkupſtw/ iednę Patryárchią/ á z wiela Pátryárchyi iedno Papieſtwo SkarJedn 61, 61.

Połączenia z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (15): Konrad Mázowiecki [...] Lowicż wieś ze wſzytkiemi przyległośćiámi dał ná Arcybiſkupſtwo Gnieźnieńſkie wiecżnie. BielKron 360, 239, 277v, 292, 382, 437v; Mącz 384c; Arcybiſkupſtwo Rickie/ Krolowi Iego M. Polſkiemu etc. ze wſzyſtkimi Miáſty/ Zamkámi/ Kluczámi/ Stároſtwy/ Cantorſtwy/ Dworámi/ Folwárki etc. przysłucha. KwiatOpis C2v [D2v], C2v [D2v], C4; Krol Henryk [...] Arcybiſkupſtwo Kántuáryiſkie opánował/ y S. Anzelmowi wſzytko pobrał SkarŻyw 336; StryjKron 335 [336], 647 [2 r.]; Krol Polſki [...] offiárował chudemu śláchćicowi tutecżnemu Arcybiſkupſtwo Veſalſkie we Szwecyey/ ze wſzyſtką iego ſtárodawną intratą. WysKaz 6.