[zaloguj się]
[pdf]

KANONIJA (31) sb f

k- (27), c- (3).

ka- (18), kå- (4); kå- Murm, Mącz; ka- : kå- SarnStat (6 : 2); o jasne, końcowe a pochylone.

Fleksja
sg pl
N kanonijå kanonije
G kanonijéj kanonij, kanonij(e)j
A kanoniją kanonij(e)
I kanonijami
L kanonijéj, kanonij(e) kanonijåch

sg N kanonijå (5). ◊ G kanonijéj (7); -éj (1), -(e)j (6). ◊ A kanoniją (3). ◊ L kanonijéj (1) OrzQuin, kanonij(e) (1) SeklKat. ◊ pl N kanonije (4) [w tym: -ę (1), -ae (1)]; -e (1), -(e) (3). ◊ G kanonij (2) [w tym: -ii (1), -iy (1)] SkarŻyw, CzechEp, kanonij(e)j (1) Diar. ◊ A kanonij(e) (5) [w tym: -ę (4), -ae (1)]. ◊ I kanonijami (1). ◊ L kanonijåch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn).

1. Beneficium związane zwykle z godnością i funkcją tzw. kanonika katedralnego; canonicatus Murm, BartBydg, Cn; sacerdotium Mącz; dignitas ecclesiastica solis nobilitate vel doctrina insignioribus sacerdotibus accessa, sacerdotium opulentum Cn [canonia Łac śr] (28): Murm 172; Mymer1 9; BartBydg 22; Diar 70; KrowObr 199v; Potym też pytam ćię/ iáko ia mogę ná Kázálnicę/ iáko ty piſzeſz/ wleſć ſwą wolą/ [...] Ia niemáiąc áni Kánoniey/ áni Plebániey żadney/ to ieſt/ niebędąc Miniſter OrzList b4; BielKron 357; Sacerdotium idem, Duchowny chléb/ Kanonia/ duchowny dochód. 363c; ábo wezmićie ná ſię tę diſcjplinę kápice y pokuty mniſkiej: abo z Kánonii y vrzędow kośćielnych dziś vſtąpćie. SkarŻyw 510; CzechEp 113; PudłFr 18; ActReg 173, 174; Kánonię ná Tumách Szláchćicóm z oycá y z mátki, máią bydź dawáné. SarnStat 177, 196, 921 marg.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [kanonija + przymiotnik (3), przymiotnik + kanonija (1)] (4): Doſyćći mnie ná Przemyſkiéy Kánoniéy/ ná ktoréy przeſtawam/ y tu śmierći czekam. OrzQuin O2; O Kanonią Gniezninską tedy natę zkancellaryei w wydana iest prtacya ſiestrzencowi memu ActReg 158, 173 [2 r.].

W połączeniach szeregowych (8): RejRozpr C; przeſto ſie teſz naprzod s Herbow wylitzáią/ niſſli w Kánonią/ w proboſtwo/ álbo w Biſkupſtwo poſseſsyą wezmą. KrowObr 124v; áby ſnich [mieszczan] nigdy żadny fyn nie był ná doſtoieńſtwo/ áni prebendę/ áni kánonią przy żadnym kośćiele gdzie ſą kánonicy/ przełożon. BielKron 370v; SarnStat 178 [2 r.], 179, 922 [2 r.].

2. Siedziba kanonika, dom w którym mieszkał; canonium, locus canonice viventibus destinatus Cn (3): Kaplana bys nieroſgniewał/ Kiedy będzie wcanonye ſpał. SeklKat A3v; CzechEp 59.

W połączeniu szeregowym (1): Apoſtołowie od niego wyſłáni/ nie mieſzkáli ná Biſkupſtwách/ Opáctwách/ Kánoniach/ Plebániach etc. ále ſię po rozmáitych kráinách tułáli CzechEp 58.

Cf KANONICTWO

AL