[zaloguj się]
[pdf]

1. KAPITUŁA (92) sb f

k- (85), c- (7); -t- (87), -th- (5).

Oba a. jasne (w tym w pierwszym 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N kapituła kapituły
G kapituły kapituł
D kapitule kapitułåm, kapitułom
A kapitułę kapituły
I kapitułą kápitułami
L kapitule kapitułach

sg N kapituła (13). ◊ G kapituły (24). ◊ D kapitule (4). ◊ A kapitułę (7) [w tym: -ą (1), -e (1)]. ◊ I kapitułą (10). ◊ L kapitule (7). ◊ pl N kapituły (2). ◊ G kapituł (6). ◊ D kapitułåm (3), kapitułom (2) SarnStat (3 : 2). ◊ A kapituły (2). ◊ I kápitułami (1). ◊ L kapitułach (11); -ach (7), -åch (4); -ach OrzRozm; -ach : -åch SarnStat (6 : 4).

Składnia orzeczenia przy podmiocie w sg typu: kapituła jest, było (6), kapituła byli (1); jest, była RejKup, BielKron (2), SarnStat (2); była :byli ActReg (1 : 1); przy podmiocie w pl: kapituły byli (1) SarnStat.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Kolegium starszych duchownych (kanonikow) przy katedrze lub starszych zakonników przy klasztorze, stanowiące radę przyboczną biskupa lub przełożonego zakonu; capitulum JanStat; amplissimi sacerdotii collegium, collegium canonicorum, consessus canonicorum Cn [capitula Łac śr] (87): Ale wzwyly Capitula Izecz ſię geba nieſtula. RejKup i8, c6, c7v; ZapWar 1550 nr 2665; KrowObr 241; Boże day to áby náſzy Przełożeni ná to pomnieli/ á zwłaſzczá Biſkupowie náſzy/ v ktorych w Kápitułách y w Plebániach/ záśiedli godnym ludźiom mieyścá ſynowcy y wnukowie ich nikczemni OrzRozm O4v, O4v; BielKron 373, 397; Bo Kapitułá/ ſą kſiężá kánonicy BudBib c2; SkarŻyw 543; KochFr 90; Deliberatya była o Biskupstwo Luckié ze Capitula in Interregno po smierci biskupiey [...] obrali X. Bernartha Macieiowskiego ActReg 8; GDyż to ieſt Státuty przodków náſzych opátrzono/ áby ludźie narodu proſtégo do głównych kośćiołów dawáni nie byli/ tylko ludźie narodu y krwie Polſkiéy: roſkażemy Kápitułam/ áby ich między ſię nád opiſány poczet nie prziymowáli. SarnStat 197; y niemáſz téy Kápituły/ któraby ludźi vczonych y biegłych Prełatów/ Kánoników ſzláchćiców w ſobie nie miáłá SarnStat 923 [idem 196]; MIKOŁAY BISKVP ALSPERſki z ſwą Kápitułą cżyni posłuſzenſtwo Káźimierzowi Krolowi Polſkiemu/ y ſukceſsory ſwe obowięzuie ná toż posłuſzenſtwo Krolom Polſkim SarnStat 1123; Téż kożdy Prełat y Kánonik rzeczonégo kośćiołá Wármieńſkiégo w iednym Mieśiącu od przyięćia w Kápitule álbo od preſentáciiéy w kośćiół/ gdy tylko weźmie poſseſsią/ będźie tákże powinien przyśiąc wierność iego Iáſnośći SarnStat 1126, 180 [4 r.], 196, 197 [2 r.], 198, 923 [2 r.] (29).

W połączeniu z przymioinikiem od nazwy miejscowej [zawsze: kapituła + przymiotnik] (19): Rokv przeſzłego Xięża Capituli Poſnanſkei veſpołek y ſ biſkvpem/ niewiem iakim dvchem nadchnieni/ y pobvdzeni/ chcieli mię gwałtem przymvſić/ naczięſke prziſięgi SeklWyzn [4]; ZapWar 1550 nr 2665; Dał theż Kápitule Krákowſkiey Grábſtwo Chrobſkie BielKron 349; Kápitułá Wrocſłáwſka żáłowáła ſie thego przed Henrykiem kſiążęćiem Wrocſłáwſkim. BielKron 362, 364, 378, 393; ActReg 83; KApitułá Krákowſka/ ma mieć ſto grzywien. Kápitułá Gniéźnieńſka/ ſto grzywien. SarnStat 377; tákeſmy vmyślili zá zwoleniém ſtron y vczćiwéy Kápituły Włodzcłáwſkiéy przez zgodę vſpokoić. SarnStat 1079, 186, 378, 1086, 1087, 1089, 1096, 1126 [2 r.].

W polączeniach szeregowych (13): Pieniądze dawano od Opatow Kápituł/ Proboſtw/ miaſt/ od Zydow ku tey potrzebie. BielKron 305v; áby Conſtitucię/ Ordynácie/ y Dekréty teráznieyſzé od wſzyſtkich Prełatów/ Kápituł/ y od wſzyſtkiégo Duchowieńſtwá Króleſtwá náſzégo Polſkiégo mocnie chowáné y po Kośćiołách publikowáné były SarnStat 924; áby wſzyſtki Zamki/ twiérdze/ miáſtá [...] Biſkupom/ y ich Kośćiołom [...] y ich Kápitułam/ Conwentom/ Szpitalom przez wſzelkiéy konditiiéy/ vmnieyſzenia [...] byłyby záśię wróconé. SarnStat 1097, 924, 1078 [2 r.], 1087 [2 r.], 1096, 1097 [2 r.], 1101.

W charakterystycznych połączeniach: kapituła alsperska (3), gnieźnieńska, krakowska (7), poznańska (2), warmieńska (3), warszewska, włodzcławska, wrocsławska.

Wyrażenia: »kapituła kościoła« = capitulum ecclesiae JanStat [szyk 6 : 3] (9): Dziedzictwá y ſtátku/ ku ſtołu memu należącego nieprzedam/ áni zaſtháwię/ áni zámienię/ áni oddalę/ choć teſz y ſprzyzwolenim mego kośćiołá Kapithuły/ bes rády y dołożenia Rzymſkiego Biſkupá. KrowObr 128v; á ná to Kápituły kośćiołów przerzeczonyoch ſwóy conſens obiecáli dáć SarnStat 198, 178, 378, 922, 954, 1106, 1126 [2 r.].

»ksiądz, księża [sb] kapituła« (1 : 1): przyrzekly [...] za xyąza capithulą panowye zygmunthowye oborsczy s Lukowcza a za pana Vyernossa Iego Miloscz pan Castellan Cziechonowski ZapWar 1550 nr 2665; Tákież cżynić Biſkupom/ Kſiędzu Kápitule BielSat L3.

»kapituła świetcka [= niezakonnicza]« (1): á iż tymże obyczáiem maią bydź karáni wſzyſcy y káżdy zoſobná/ Prełaći/ Duchowni y Swietcy/ y Kápituły ták Swietckié/ iáko y Zakonnicze [Capitula tam secularia quam regularia JanStat 205] SarnStat 194.

»kapituła zakonnicza« (1): SarnStat 194 cf »kapituła świetcka«.

Szereg: »kościoł, (i) kapituła« = ecclesia, (et) capitulum JanStat (4):iż od tego czáſu y nápotym będę wierny Naiáſnieyſzemu Pánu memu [...] iáko Pánu y obroncy kośćiołá mego y iego Kápituły SarnStat 1125, 923, 1124 [2 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].
2. Zgromadzenie wybranych zakonnikow lub zakonnic obradujących nad aktualnymi potrzebami swego zakonu, także zgromadzenie wszystkich zakonnikow lub zakonnic (w określonym czasie) celem publicznego oskarżania się; conventus monachorum Cn (5): y iuſz trzydzieśći y ſześć klaſztorow/ á wnich ſześćſet bráćiey miał/ y pierwſzą znimi kápitułe [!] w klaſztorze Mágellis cżynił SkarŻyw 472, 372; Máią Księża ſwe Seymy/ Mniſzki kápituły [...]. Tylko my ſáme żony z ſwego vrodzenia/ Nie mamy ſpołecżnego ku rádzie ſchodzenia. BielSjem 11.
Wyrażenie: »kapituła jeneralska« (2): Tegoſz roku mieli Fránciſzkanowie kápitułę Generálſką w Aſſyzu SkarŻyw 543, 544.

ZZa