[zaloguj się]
[pdf]

KAZUS (15) sb m

cas- (13), kaz- (2).

-å- (13) [w tym 12 r. w pisowni cas- (9 r. innym krojem czcionki), może to tylko brak kreskowania], -a- (1) CzechEp (Cn a pochylone).

Fleksja
sg pl
N kåzus
G kåzusow
I kåzus(e)m
inne sg N a. A - kåzus

sg N kåzus (10). ◊ N a. A kåzus (1). ◊ I kåzus(e)m (2). ◊ pl G kåzusow (2); -ow (1), -(o)w (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Wypadek, zdarzenie; accidens, casus (novus a. repentinus), eventum, eventus, interventio, sors, species facti, vix Cn [casus – padnienie, przygoda Mącz 29b; ‒ tref, przypadek Calep; przypadek, przygoda; trefunek, traf, trafunek – casus Cn] (11): Kápłan co miał Mſzą/ odſtąpił od ołtarzá/ boiąc ſię áby mu ſię iáki caſus nie przytráfił. WerGośc 217; ActReg 184; WSzákże gdźieby caſus iáki przypadł znáczny/ żeby tám złożon y trzyman bydź niemógł : wolno nam będźie [...] tám ij złożyć/ gdźieby commodius bydź mogło w Polſcze. SarnStat 28 [idem 1027]; Vſtáwiamy/ iż we cztérzéch przypadkách niżéy nápiſánych/ á nie w więcéy/ do Komory náſzéy ma bydź [wina] dawáná. Pierwſzj caſus ieſt pożogá SarnStat 515; Homicidia záś caſualia ták dekláruiemy/ że tylko rozumieć ſie ma w tym caſus, gdyby kto [...] z przygody zábił człowieká. SarnStat 613, 362, 515, 1027, 1278, 1305.

W charakterystycznych połączeniach: kazus przypadł (2), (przy)trafi(a) się (3); kazus osobliwy, znaczny (2).

a. Nieszczęście [casus ‒ zła przygoda, nieszczęście, niebezpieczność Mącz 29b] (1): Támże yáſna rzecz/ iż ku odpuſſczenyu mąk y kazuſow doſyć yeſt ſámá moc papyeſka. KromRozm I I3.
2. gram. Przypadek w deklinacji [słów końcowe odmiany u gramatyków w każdem języku – casus Cn] (4): Bo ácż ma ſłowká niektore/ ktore ſię y z tym y z owym kázuſem zgodźić mogą: wſzákże εισ tylko cum Accuſatiuo ſpołkuie. CzechEp 67; SarnUzn D2.
Szereg: »kazus a spadek« (2): Homoeoptoton Gdy ſie wiele/ caſuſow a ſpádkow yednáko kończą. Mącz 157c, 11c.

Synonimy: 1. przygoda, przypadek, trefunek; 2. spadek.

KW