[zaloguj się]
[pdf]

KĄCIK (13) sb m

Fleksja
sg pl
N kącik kąciki
G kącika
A kącik kąciki
L kąciku kącik(o)ch

sg N kącik (2). ◊ G kącika (2). ◊ A kącik (3). ◊ L kąciku (1). ◊ pl N kąciki (1). ◊ A kąciki (3). ◊ L kącik(o)ch (1).

Sł stp brak, Sł stp nazw os, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „kąt”:
1. Miejsce odległe, nie centralne, mniej widoczne i trudniej dostępne, zwykle uznawane za gorsze, pośledniejsze; zakamarek; angulus PolAnt, Cn; angellus Cn; [tu niekiedy hipokor] (8): Lepiey ieſt mieſzkáć w kąćiku pod dáchem/ niżli z niewiáſtą ſwarliwą w domu przeſtronym. BibRadz Prov; 21/9; HistLan Bv; Tyś zá wſzyſtki mówiłá/ zá wſzyſtki śpiéwáłá/ Wſzytkis w domu kąćiki záwżdy pobiegáłá. KochTr 9.
Zwroty: [»kącik się trzymać« = trzymać się w kąciku: Ty iáko ptáká ná lepie/ Záiącá zdybieſz ná rzepie. Mowię w ćiepłá/ bo gdy mroz/ chudźinká ſie zwinie W chrośćie ſię kąćik trzyma/ bo mu ćiężey źimie. BielawMyśl [D4].]

»w każdy kącik weźrzeć« (1): Owa w káżdy kąćik gdziekolwiek weźrzyſz wſzytko miło RejZwierc 32v.

W przen (3): Do tego kąćika [w sercu] odpráwiwſzy ludzkie rzecży: iáko do pokoiu nawdzięcżnieyſzego y komorki namilſzey vciekáć [...] mamy. SkarŻyw 412.
Wyrażenie: »kącik w sercu« (2): Kąćik ieden w ſercu. SkarŻyw 412 marg, 412.
Przen: Zbawienie wieczne (1): Niech też tám mam kąćik zgotowány ná ktory kazałeś mi tu robić. SkarKaz 552b.
2. Miejsce w oku, gdzie znajduje się woreczek łzowy (4): A gdyby ocży bolały/ tedy to zmieſzawſzi chocia ſkoro y po vdziałaniu/ á zmacżać małą cżyſtą chuſtę á w kąciki do ocżu malucżko wpuſzcżay FalZioł II 19b.
Wyrażenia: »kącik oczny« [szyk 2 : 1] (3): Oculi angulus, pars per quam lachrymae fluunt, Augenwinckel Oczne kąćyki. Murm 51; Też żyłki ktore ſą w kącikoch ocżnych podle noſa z obudwu ſtron zacięte puſzcżadłem: iżby z nich krew ſzła/ ieſt vżytecżne takie puſzcżanie krwie na rozmagite niemoczy ocżne FalZioł V 58, V 91 v.

»kącik w oku« — zez; hirquus Calep, Cn (1): Hirquus ‒ Kączik w oku. ‒ Transversa tuentibus hirquis. Tractum est ab oculis hircorum, qui ob libidinis ardorem, retortis in angulum oculis, capras oblique aspiciunt. Calep 484b.

3. [Jakiś przyrząd introligatorski: [z inwentarza introligatora] kąciki, co na złoto między linije — 2 InwMieszcz 1573 nr 183.]

MM