[zaloguj się]
[pdf]

KOLUMNA (23) sb f

f (7) [w tym w funkcji n-pers (3)], m (16) [w funkcji n-pers].

k- (17), c- (6).

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N kolumna Kolumny, Kolumnowie
G Kolumn(o)w
A kolumnę Kolumny
I kolumnami, Kolumny
L kolumnåch

sg N kolumna (4). ◊ A kolumnę (4) [w tym: -e (1)]. ◊ pl N Kolumny StryjKron (2), Kolumnowie (2) BielKron, BielSpr. ◊ G Kolumn(o)w (7). ◊ A Kolumny (1). ◊ I kolumnami (1) WysKaz, Kolumny (1) BielKron. ◊ L kolumnåch (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.; poza tym XVIII w. w innym znaczeniu.

1. Pamiątkowy słup, rodzaj pomnika [columna – słup albo filar z całego kamienia albo drzewa Mącz 60d; – słup, na którym dom stoi Calep; słup wspierający budowanie; słup karnienny w budowaniu, filar całkowity; słup publiczny, gdzie zawieszają co do wiadomości wszystkich; słupiec w wiązaniu, co od wierzchu krokwy do płatew abo do balk śrzodkiem idzie i bunty trzyma; podpora; filar murowany cegłą abo kamieniem – columna Cn] (4): Ieſli prágnie oyczyzny oycem być názwány/ Y tymże ná wyſokich kolumnach piſány: Niech obieźdźić ſwą wolą śmié nieokróconą KochPieś 2; Będźieli w Polſzcże dźielność w cenie ieſzcże/ Niech ná kolumnę wyſoką gdźie mieyſce Obiorą: niechay iego wielkie cnoty Máią pámiątkę GrochKal 22; WysKaz 43.

W charakterystycznych połączeniach: kolumna wielka, wysoka (3); na kolumnach pisany.

Szereg: »kolumna albo słup« (1): Ieſt też tám wielka Kolumná álbo ſłup poſtáwiony ná wiecżną pámiątkę BielKron 283.
2. [Szpalta [dzielnice w księgach abo warsty dwie, trzy, cztery – columnae Cn]: Kolumná wtora SienHerb C2#v, B#v [2 r.].]
3. n-pers i pochodząca od niego nazwa herbu (19):
a. Ród włoski (13): Náprzodku dwie lecie ſie mu przećiwne ſzcżęſcie ſtáwiło/ á to prze walki ktore wiedli Vrſynowie s Kolumny BielKron 189v, 186, 188, 197v, 238v; BielSpr 57.
Zestawienia (7): Papież [...] wźiął thedy miáſtho Peroſę pod ſwą moc/ wyrzućiwſzy Aſkániuſá Kolumnę. BielKron 218, 185v, 218 marg; A iáko z Eneaſſem z Troiey do Włoch/ ták też z Palemonem álbo P: Libonem do Litwy miedzy oną 500. Sláchty Rzymſkiey/ cztery przednieyſze Familie wyſzły [...] Naprzod Iulianus Dorſprungus z Herbu Centaurus álbo Kytaurus, Proſper Caeſarinus, y ſam Libo z Herbu Columnow StryjKron 72, 385, 457; ReszList 169.
b. Rzekome odgałęzienie rodu włoskiego na Litwie i Żmudzi (6): A poczęłá ſie z nowu Genelogia y Narod Wielkich Xiędzow Litewſkich y Zmodźkich z Herbu Columnow StryjKron 365, 265, 270 [3 r.]; Ponieważ Olelko álbo Alexander Kśiążę Kiiowſkie [...]/ był wnuk Olgierdá Gediminowiczá Wielkiego Kśiędzá Litewſkiego/ y przetoż Pogonią y Columny herby/ z Czapką Kśiążęcą ſłuſzne noſzą. WysKaz 40.

Synonim: 1. słup.

MM