[zaloguj się]
[pdf]

KOMORKA (81) sb f

Pierwsze o oraz a jasne; -or- OpecŻyw (3), -ór- Mącz (2) (Cn o jasne).

Fleksja
sg pl
N komorka komorki
G komorki komorek
A komorkę komorki
I komorką
L komorce komorkach

sg N komorka (10). ◊ G komorki (25). ◊ A komorkę (13). ◊ I komorką (1). ◊ L komorce (20). ◊ pl N komorki (2). ◊ G komorek (3). ◊ A komorki (4). ◊ L komorkach (3); -ach (2), -åch (1) SkarŻyw (2 : 1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Dem. od „komora”; niekiedy z neutralizacją funkcji deminutywnej:
1. Pomieszczenie w budynku służące do różnych celów, pokój, izba; cellula, cubiculum Mącz, Cn (75): cżemus nie ieſt ſama w komorce twoié OpecŻyw 146, 32v; Oto vyzryſz onego dniá kiedy będźieſz biegał od komorki do komorki kriiąc ſię BibRadz 3.Reg 22/25; KwiatKsiąż L4v; Mącz 46b; HistRzym 83; Włáśnie iáko Lotá/ ták ty pánienki wywiodł/ gdy śię komorki ich zmurem záwálić miáły.SkarŻyw 194, [236], [237], 412, 444; SkarKaz 454b, 489b, 609a, b.

komorka do czego (1): Gdy tedy tak Anielſkim żywotem żyli/ á pánná oſobną ſobie komorkę do modlitwy miáłá SkarŻyw 242.

komorka na co (1): Komorká ná modlitwę. SkarKaz 609b marg.

Wyrażenie: »zimna komorka« (1): Hibernum cubculum, Zymna komórká. Mącz 160a.
W przen (2): Tácy w ſwoich tylko oſobnych głowkách y komorkach/ wiárę o Chryſtuſie vkázuią SkarŻyw 374, 374.
a. Schowek, tajemna izdebka do chowania ludzi lub zwierząt (2): wyedzial ze 2 wylky byli kradzione, kthore [...] przinyeſly I ſchowal ym [gospodarz] one do komorky nad giſdbą. LibMal 1554/186v; SkarŻyw 478.
b. Pomieszczenie podnajęte, w którym mieszkali ludzie ubodzy nie mający własnego domu (2):
Zwrot: »komorkę nająć« (1): przyſſli do miaſta [...] a tam w zawrzeniu vbogim (iako vbodzy) vbogą ſobie komorkę naięli OpecŻyw 29.
c. Cela, pomieszczenie, w którym mieszkali zakonnicy, pustelnicy lub kapłani (52): HistRzym 82v; A oćiec iey Páfuncius [!] támże w tym klaſztorze zakon przyiąwſzy/ w teyże komorce y ná teyże rogoży ná ktorey corká iego legáłá/ żywotá dokonáł. SkarŻyw 16; ſłup ſobie wyſoko poſtáwił/ná ktorym wednie y wnocy przemieſzkał/ komórkę ſobie ná nim ná dwá łokćiá vcżyniwſzy SkarŻyw 30; wolałby był komorkę na puſtyni/ niſzli kázálnicę w kośćiele. SkarŻyw 543, 14, 107 [3 r.], 167, [237] [2 r.], 238 (40); A ia iuż ſtáry rychło ſię v W. K. M. prośić do komorki ſwoiey do bráciey będę SkarKaz )(4v, )(2.

komorka czyja (2): nieprzyſtoi áby niewiáſty komorki ſług Bożych nawiedzáły SkarŻyw 310, 211.

Wyrażenia: »komorka klasztorna, w klasztorze« (1 : 1): Doktorze/ v krolewſkiegoś ſtołu á nie w komorce klaſztorney/ śiedziſz. SkarŻyw 202, 413.

»komorka wnętrzna« (1): Y Gdy przyſzli do mieſzkánia puſtelnicżego: zámknął ią w komorce wnętrzney SkarŻyw 238.

»zakonnicza komorka« (1): Niewiáſty y Krolewſkiey zacnośći wchodzić do zakonnicżych komorek niemáią. SkarŻyw 310 marg.

Szereg: »komorka i cella« (1): komorkić ſię y celle chćiáło/ otoſz ią maſz: cżyń że coś duſzy ſwey winien. SkarŻyw 473.
d. Prawdopodobnie ustęp (1):
Zwrot: »chodzić na komorkę« (1): bo iáko cżáplá bez przeſtánku ye/ á gdziekolwiek leći/ tho z niey pierzcha/ ták białegłowy náſze/ vſtáwicżnie iedzą/ y vſtáwicżnie też chodzą/ dla chłodu ná komorkę. GórnDworz Q8.
[Wyrażenie: »potrzebna komorka«: Z tej izdby jest kownata, a z niej potrzebna komórka LustrMalb I 168.]
2. Według ówczesnej medycyny jedna z części mózgu, będąca ośrodkiem poszczególnych władz umysłowych (6): Aby w niey [głowie] tym ſnadniey mogły być rozdzielone trzy komorki potrzebne, pirwſza fantaſiey albo obacżenia á ta ieſt w cżele, wtora rozumu á ta ieſth we ſrzodku, trzecia pamięć á tą ieſt w tile. GlabGad B3, B3,

W połączeniu szeregowym (1): á totho ieſt Circul,to ieſt krążek z vriny: ktori nieiednaki bywa, A ten znamionuie komorki błonecżki y mozg wſzytek głowy. FalZioł V 7.

Wyrażenia:»komorka mozgu, w mozgu« (1 : 1): Cemu cłowiek nie czo wymyſlaiąc podnoſi głowę y ocży wzgorę. ( ‒) Bowiem komorka mozgu wymyſlaiąca ieſt w przodku głowy GlabGad B3, D8v.

»komorka pamięci« (1): gdy głowa bywa ku ziemi zchylona tedy ſie komorka pamięci odtwarza á wiatrowie duſzni tam wchodząc pamięć poruſzaią. GlabGad B3.

Cf KOMORECZKA

AŻ