[zaloguj się]
[pdf]

KONSUL (15) sb m

c- (9), k- (6).

Teksty nie oznaczają ó.

Fleksja
sg pl
N konsul
G konsula konsul(o)w
D konsulowi
A konsula
I konsul(e)m konsulami

sg N konsul (5). ◊ G konsula (2). ◊ D konsulowi (1). ◊ A konsula (1). ◊ I konsul(e)m (2). ◊ pl G konsul(o)w (2). ◊ I konsulami (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

W starożytnym Rzymie w okresie republiki jeden z dwóch najwyższych urzędników, wybieranych na rok, sprawujących władzę wojskową i wykonawczą [consul – burmistrz Murm 176, Mymer1 10v; – rajca, radny pan Mącz 63d; – bormistrz Calep; consul, qui rei publicae consulit – burmistrz, rajca BartBydg; burmistrz – consul Cn] (15): Conſulámi zwáno w Rzymie zwierzchne Pány/ ktorich co rok inſzych po dwu ná to obierano. ModrzBaz 28v marg, 28v, 91 marg; iednák wiedzcie/ że s thych dwu iednego Conſulá mieć będziecie/ álbo Collatinuſá álbo Brutuſá. Phil E3, E, E3, O3; SkarKazSej 690a; W Rzymie tám nie żal było Candidatem zoſtáć/ Gdybyś mogł ták zacnemu vrzędowi ſproſtáć. Bo tám co Conſul to KROL DICTATOR Ceſarzem: A my ſię tu o ledá vrzędźinkę ſwárzym. KlonWor 13.

W połączeniu z imieniem (1): ModrzBaz 103v cf »za konsula«.

Wyrażenie: »konsul rzymski« [w tym: dodatkowo z imieniem własnym (2)] (4): Sławne ieſt ono ſprzyśiężenie Kátyliny w Rzymie/ ktorego ſprzyśiężenia/ on cżłowiek z Akádemiey/ będąc Konſulem Rzymſkim [consul Romanus]/ doſzedł/ odkrył/ y zátłumił ModrzBaz 129v, 112v; Phil D4, O3.
Wyrażenia przyimkowe: »za konsula« (1): Podobną rzecż tey/ powieda Titus Liuius o porażce Rzymian we Fráncyi zá Konſulá Poſthumiuſa [Posthumio consule]. ModrzBaz 103v.

»pod konsulami« (1): Rzymſka [monarchia] w pogáńſtwie pod Konſulámi y innemi odmiennemi rządy/ coś nád 400. áż do Iuliuſzá. SkarKazSej 691a.

HG