[zaloguj się]
[pdf]

KRUCZEK (8) sb m

e jasne.

Fleksja
sg pl
N kruczek kruczki
G kruczk(o)w
A kruczki
I kruczki(e)m
V kruczku

sg N kruczek (1). ◊ I kruczki(e)m (4). ◊ V kruczku (1). ◊ pl N kruczki (1). ◊ [G kruczk(o)w.] ◊ A kruczki (1).

Sł stp brak, Sł stp nazw os, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

1. Dem od „kruk” ‘ptak, Cervus corax’; tu hipokor. (2): KRuk vłápił Chomieká/ ná drzewie gi ſkubye/ Alić Lis podeń dybye/ w oney ſwoiey ſzubie. Aleś Krucżku wybielał/ bom cie cżarno widał RejZwierz 116, 116.
2. Nazwa monety; prawdopodobnie czerwony złoty ze znaczkiem kruka, zwany także matyjaszkiem od imienia Macieja Korwina (2): (nagł) O prágnieniu vrzędow ábo doſtoieńſtwá. (‒) Czemu kłopot kupuieſz/ biedny dármochłubie? Przecż te krucżki od ćiebie ten Elector ſkubie? [...] Nie day ślicżney monety/ nie day ſwego potu/ Nábywáiąc w vrzędźie pewnego kłopotu. KlonWor 12.
[Wyrażenie: »czerwony węgierski kruczek«: bom przecię miał w skarpetkach płóciennych, w którychem szedł, w podeszwach zaszyte 80 czerwonych węgierskich kruczków DiarPeregr 18.]
Szereg: »matyjaszki abo kruczki« (1): Mátthiafzki/ ábo Krucżki. KlonWor 12 marg.
3. [Pogard. o Macieju Korwinie; gra słow nawiązująca do lat. „corvinus” ‘kruczy’: iużby wiecżny pokoy miedzy nimi námi námowili/ by był chćiał dáć Krol Káźimirz ſwoię corkę zá Mátyáſzá. Ale Krolowa Polska Helżbietá ná to ſłowá nie dáłá rzec/ mowiąc: Iż Mátyaſz chłop/ Krucżek/ Wołoſzyn/ pies nie godźien iey. BielKron 1597/464 (Linde).]
4. n-pers (3):
Zestawienie (3): yszem szya ya vyednal szlyachathnem voczyechem Crvczkyem szregul o wszythky poszvy ZapWar 1505 nr 2013, 1505 nr 2014 [2 r.].
5. n-pr Imię psa (1): O tym że cáły dźień mowi Iáko pożar z kruczkiem łowi RejRozpr H2.

Synonim: 2. matyjaszek.

TG