[zaloguj się]
[pdf]

KRZYWOPRZYSIĘŻCA (44) sb m

krzywoprzysiężca (41), krzywo przysiężca (3). ◊ -żc- (27), -ſc- (9), -ſcz- (4), -ſzc- (2), -zcz- (1), -zc (1).

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N krzywoprzysiężca krzywoprzysiężcy, krzywoprzysiężce
G krzywoprzysiężców
D krzywoprzysiężcy krzywoprzysiężc(o)m, krzywoprzysiężcåm
A krzywoprzysiężcę krzywoprzysiężce
I krzywoprzysiężcą krzywoprzysiężcami, krzywoprzysiężcy
L krzywoprzysiężc(a)ch

sg N krzywoprzysiężca (10). ◊ D krzywoprzysiężcy (1). ◊ A krzywoprzysiężcę (6). ◊ I krzywoprzysiężcą (4). ◊ pl N krzywoprzysiężcy (2) SeklWyzn, Phil, krzywoprzysiężce (2) GroicPorz, GórnRozm. ◊ G krzywoprzysiężców (3); -ów (2), -(o)w (1). ◊ D krzywoprzysiężc(o)m (3) KrowObr, BudNT, WujNT, krzywoprzysiężcåm (2) Leop, BibRadz. ◊ A krzywoprzysiężce (8). ◊ I krzywoprzysiężcami (1) KrowObr, krzywoprzysiężcy (1) WujJud. ◊ L krzywoprzysiężc(a)ch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Ten, który stwierdza pod przysięgą fałsz, nieprawdę; periurus Modrz, Vulg, JanStat, Cn; falsiiurius Mącz, Calep; perfidus, periuriosus Cn (35): A yeſly zeby był przeſzwyathczon yſz czwarthy raſſ przyszyagal thedy mayą yemv thwarzſch przepalycz yako krzywo przyſzyaſczi yſzbygo pothym znano. LibLeg 6/115v; GroicPorz y, y4, z, z3v; OrzRozm F4; Falsiiurus, qui falsa iurat, Krziwoprziſięſcá. Mącz 117a; Y wy, niscy bogowie, co na drugim świecie Srogo krzywoprzysiężce bezecne karzecie KochMon 29; Obżáłowány namniey ſię niemiał zá krzywoprzyśiężcę: iż poklęknąwſzy/ słowy nieprzyśiągł: iákoby to tylko słowy krzywoprzyſięſtwá ſię dopuſzcżano ModrzBaz 86, 122, 138v; SkarŻyw 519; ReszPrz 91; podobno dla tego nie máſz v was żadney kaźni na krżywoprżyśięſcze/ iż prżodkowie waſzy nie rozumieli/ żeby kto ták ſię złym miał náleść ktoryby vmyślnie krżywoprżyśiądz/ á Bogá ták ſrodze tym obráźyć chćiał. GórnRozm G2v, G3v; Calep 406a; SarnStat 327, 766, 1076, 1100 [2 r.].

W połączeniach szeregowych (13): iako ſą iawni czvdzołożniczy/ mężoboicze/ Lifniczy/ Fałſzerze/ krzywoprzyſięſczy/ ſwięto kvpcży/ iawnie wniecżyſtych grzechach żywiączy/ nad wolą bożą/ y inſzy/ maią być wyrzvczeni ſpoſpolſtwa zborv chrzeſcijańſkiego SeklWyzn d2v; Sędźić niemoże/ ieſli ieſt podeźrzány/ klęty/ wywołány/ krzywoprzyſyężcá / iáką nieſławą zmázány/ głuchy/ ſzalony/ od doſtoieńſtwá dla iákiey ſzkárádoſći oddalony GroicPorz tv, xv; KrowObr 227v; Leop Mal 3/5; BibRadz 1.Tim 1/10; RejPosWstaw [413]v; BudBib Mal 3/5; BudNT 1.Tim 1/10; Tám iáko ktory grzeſzył/ ták karan będzie: inacżey cudzołożnik/ inacżey porobnik/ inacżey złodziey/ inacżey mężoboycá/ inacżey pijánicá/ inácżey mátácż/ inacżey krzywoprzyśięſzca. SkarŻyw 121; CzechEp 63; Nie ćiérpi tego przyrodzenié: nie ćierpi BOg ſam/ áby człowiek nieſpráwiedliwy/ krzywoprzyśiężcá/ mátácz/ miał kiedy páńſtwo mocné poſtáwić OrzJan 31; WujNT 1.Tim 1/10.

Szereg: »bezecny i krzywoprzysiężca« (1): [pisarz] gdźieby sfáłſzował Kſyęgi Mieyſkie/ sſtawa ſye bezecnym/ y krzywoprzyſyężcą/ á bywa karan ogniem GroicPorz d4v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].
2. Ten, który nie dotrzymuje danego słowa, łamie przysięgę; zdrajca (5): GroicPorz c2; KrowObr 132; iuż tákowi ſie pożeniáli: iuż oblubieńcowi niebieſkiemu wiárę obiecáli: przeto ieſli ſie do Małżeńſtwá źiemſkiego záśię obrocą/ iuż ſie cudzołożnikámi y krzywoprzyśiężcy sſtawáią/ y wiecżne potępienie máią [...] przeto że pierwſzą wiárę złomili. WujJud 210v; Stárſzy ieſliby vrzędowi ſwemu doſyć niecżynił/ niech będźie zá krzywoprzyśiężcę mian [periurus esto]/ y z miáſtá wygnan ModrzBaz 84; Dáleko iednák ſromotnieyſza rzecż ieſt przyſięgę złámáć/ co ták bárzo ważyło v Egiptow/ że wſzyſcy krzywoprzyſiężcy ná gárdle karáni byli/ iáko ći ktorzy pobożność ku Bogom zgwałćili Phil F4.
*** Bez wystarczającego kontekstu (4): Perfidus, Niewierni krzywoprziſięſcá Zdrádliwy. Mącz 126b, 178d; Krzywoprzyśięſcá. Periurus, perfidus. Calag 346b; Calep 783b.

Cf KRZYWOPRZYSIĘŻNIK

TZ