Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KRZYŻACIEC

Następne hasło: KRZYŻAK »

KRZYŻACKI (20) ai

a jasne (w tym 3 r. błędne znakowanie).

-ż- (18), -z- (2).

Fleksja

sg
m	N	krzyżacki	f	N	krzyżackå	n	N
	G	krzyżacki(e)go		G			G
	D	krzyżacki(e)mu		D			D
	A	krzyżacki		A			A	krzyżacki(e)
	I	krzyżackim		I			I	krzyżackim

pl
N	m pers	krzyżaccy
A	m pers	krzyżackich, krzyżacki(e)
A	subst	krzyżacki(e)
I	m	krzyżackimi

sg m N krzyżacki (2). ◊ G krzyżacki(e)go (3). ◊ D krzyżacki(e)mu (1). ◊ A krzyżacki (1). ◊ I krzyżackim (2). ◊ f N krzyżackå (1). ◊ n A krzyżacki(e) (1). ◊ I krzyżackim (3). ◊ pl N m pers krzyżaccy (1). ◊ A m pers krzyżackich StryjKron (2), krzyżacki(e) (1) KołakCath, subst krzyżacki(e) (1). ◊ I m krzyżackimi (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „Krzyżak” ‘członek niemieckiego zakonu rycerskiego Najświętszej Marii Panny’ (20)

Przymiotnik od „Krzyżak” ‘członek niemieckiego zakonu rycerskiego Najświętszej Marii Panny’ (20):

Wyrażenie: »krzyżaccy Teutoni« = krzyżacy Niemcy (1): Krol Káźimierz w Pruſiech zábáwiony Był/ y vśmierzał hárde Krzyżáckie Teuthony. KołakCath A4.

Zestawienie: »Zakon krzyżacki« (2): áby Pruſka Ziemiá wſzytká/ y Pomorſká Zakonowi Krzyżáckiemu byłá przywrocona StryjKron 722, 288.

a. Taki, który jest Krzyżakiem (6): Bertold Brunhanim Kontor Krolewiecki chcąc ſie pomścić tey wtarczki nád Litwą/ zebrał ſie z woyſkiem Krzyżáckim/ á wtárgnąwſzy do Litwy/ zamku Koleiná dobył y ſpalił StryjKron 370; á wziąwſzy pomoc od Albrichtá de Missen Kontorá Krolewieckiego z Martinem Golinem/ y Konradem Tuwilem/ Rotmiſtrzámi Krzyżackimi náiáchał był bez wieśći Xiążąt y Pánow Litewſkich StryjKron 385; Ludwik Miſtrz Krzyżáckie vphy wywiodł ſwoie StryjKron 622, 442, 527.

W charakterystycznych połączeniach: krzyżacki uf (2), wojsko (2).

Zestawienie: »mistrz krzyżacki« (1): Podwákroć woyſko Miſtrzá Krzyzáckiego Gwałtem poráził KlonKr Ev.

b. Należący do Krzyżakow (6): Gdy náſzy długo leżeli pod Choynicámi Miáſtem Krzyżáckim/ Mieſiącá Wrześniá/ vczynili Niemcy wycieczkę StryjKron 647, 295, 315, 577, 637, 642.

c. Właściwy Krzyżakom, charakterystyczny dla nich (3): dodał mu płaſzczá białego/ według Krzyżáckiego Habitu álbo noſzenia z krzyżem czarnym/ tákże ſzpady y koniá StryjKron 442, 442 [2 r.].

d. Taki, który jest (u)czyniony przez Krzyżaków (2): Tho miáſto y Zamek/ I.K.M. Polſkiemu przes iednoſtáine Krzyzackie podánie práwnie przysłucha. KwiatOpis B2v; StryjKron 390.

Cf KRZYŻOWNICZY