[zaloguj się]
[pdf]

1. KULKA (12) sb f

Fleksja
sg pl
N kulka
D kulkąm
A kulkę
I kulką

sg N kulka (6). ◊ A kulkę (2). ◊ I kulką (3). ◊ pl D kulkąm (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „1. kula” (12):
1. Od znacz. ‘bryła geometryczna’ (1): Spherula, diminutivum, Kulká. Mącz 408a.
2. Od znacz. ‘przedmiot w kształcie kuli’ (3): Halter Ołowna kulká álbo yábłuſzko które ćy którzy táncuyą/ álbo którzy ſie po powroziech puſzczáyą w ręku máyą áby ym w miárę przychodźiłá waga y skoki Mącz 153a; Maleolus, diminut. Młotek/ kulká. Mącz 205a; Massula diminut. Sztuczká/ kulká/ klocek. Mącz 210d.
3. Od znacz. ‘pocisk w kształcie kuli; glans Mącz, Cn (8): Mącz 146b; złość ludzka tákową wymyſliłá przypráwę kulkąm/ iż nie tylko w ćiele cżłowiecżym ktore oná zápali/ ogień ſie vgáśić nie może/ ále áni w drzewie. GórnDworz B3; BielSpr 65; KochSz B4.
Wyrażenia: »hartowana kulka« (1): Olbrycht przytárſzy do ſámego Maurycego z ruſznicżką/ hártowáną kulką przebił Maurycego przez zbroię/ áż názáiutrz vmarł BielKron 237v.

»ognista kulka« (1): Miechouius piſze/ iż go ignea ſagitta per dorſum trasfixit [!], ogniſtą ſtrzáłą/ ále podobno rychley ogniſtą kulką z Ruſnice StryjKron 411.

»kulka ołowiana« (1): kulká w nią wchodźi ták wielka iáko do hákownice choćiá żełázna álbo Ołowiána. BielSpr 69v.

»kulka żelazna« (2): dęte drzewce náſypáne prochem álbo kulkę żelázną rozpaliwſzy wpuśćić w drzewce áby ſie tám wtocżyłá w becżkę prochu/ zápali ták proch. BielSpr 63, 69v.

4. [Prawdopodobnie od znacz. ‘naczynie w kształcie kuli’: skrzynia zawarta, stołek, kulka drewniana, wałkownica InwMieszcz 1584 nr 252.]

JB