[zaloguj się]
[pdf]

RABIAĆ (9) vb impf

Pierwsze a pochylone.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
3 råbiå råbiają
praet
sg pl
1 m råbiåłem, -em råbiåł m pers
3 m m pers råbiali
impersonalis
praet råbi(a)no

praes 3 sg råbiå (4). ◊ 3 pl råbiają (3). ◊ praet [1 sg m råbiåłem, -em råbiåł.] ◊ 3 pl m pers råbiali (2). ◊ [impers praet råbi(a)no.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. robić.

Iter. od „robić” (9):
1. Wykonywać pracę, pracować; laborare JanStat (8): [inſzego dniá nie znám być świętego iedno Niedźielę/ ktoreyem nic nie rabiał. BazHist 94v (Linde s.v. robić).]

rabiać na co [= według czego] (1): Ná Szychty álbo ná Powróźce u nas nie rabiáią/ iedno w Czechach álbo w Moráwie. Szychta ieſt Morawſkim łokćiem wymierzóná/ á wnię poczytáią łokći iedenaśćie. Strum F3v.

rabiać czym [= przy pomocy czego] (1): A wſzákóż y ten leuitá/ to ieſt/ który ſie lewą ręką náuczył robić/ nie ma zayźrzeć innym co práwą ręką rabiáią SarnStat 1306.

rabiać gdzie (2): Strum F3v; y kráwcom nići trzebá/ bo ten rzemieślnik cżęſto w domu rabia. GostGosp 128; [iż na niektórych miejscach w całym a nowym polu, to jest gdzie przedtem nie rabiano, ukopa kto szyb, trafi kruszec wierzchni LustrKrak II 54].

Zwroty: [»robotę ogrodniczą rabiać«: Żadnych praw nie mają ci ogrodnicy, z których by się pokazać mogło, żeby ten plac, na którem siedzą, miasteczkiem kiedy był, [...] ale za pamięci ich ten czynsz dawali i robotę ogrodniczą rabiali LustrWpol I 161.]

»po więtszych pieniądzach rabiać« (1): A wſzakóż v tákiéy roboty że miárá więtſza/ tedy téż po więtſzych pieniądzách rabiáią. Strum F3.

a. O obowiązku pańszczyzny (1): [a trzeci Kmieć Maciek Gargal ma być spólny; jednemu jeden tydzień, adrugiemu drugi będzie powinien robić tak jako inni rabiają InwSzlachKal 1573 nr 30.]

rabiać komu (1): kmiećie/ wſzyſtkich y káżdéy zoſobná wśi/ ták náſzych iáko poddánych náſzych którégokolwiek ſtanu będących/ którzy przedtym dniá w tydźień nie rabiáli/ nam y innym ſwym pánom z káżdégo łanu ieden dźiéń w tydźiéń máią robić. SarnStat 655; [Których poddanych nie będą mogli wyciągać ciż to małżonkowie na więtsze roboty i drogi, jedno jako starodawna temuż to p. Pabiańskiemu rabiali InwSzlachKal 1595 nr 59].

[rabiać czym [= przy pomocy czego]: Których to kmieci [...] ten to p. Karski [...] nie ma do roboty inakszy wycięgać jedno jako p. Żernickiego kmiecie w teyże Lubieni będący rabiają, to jest w każdy tydzień bydłem 3 dni a dzień czwarty ręczną robotą. InwSzlachKal 1581 nr 40.]

[Zwrot: »rabiać z powinności«: Na tem folwarku wsi nie rabiają z powinności jeno od pastwisk LustrMalb I 68.]
b. O koniu (3):
Zwrot: »w jarzmie (a. we ślej) rabiać« (3): Subiugalis, Iárzmowy/ to yeſt/ który w yárzmie rabia/ poddany/ posłuſzny. Mącz 177c; Subiugis equus, Który we ſliey rabia/ wozowy kóń Mącz 177c, 177a.
2. Robić, wytwarzać, produkować coś [co] (1): Dziáłowáli téż przed láty/ do ſpuſtów Stáwu Bórtnice/ [...] ná óny Bórtnice kłádli pokrywki y imowáli ſkoblámi żeláznymi mocno/ y klámrámi [...]. Y inſzymi dźiwnymi ſpoſoby ludźie rabiáli Spuſty do Stáwów Strum G3; [LustrRus 53; KsięgiSądWiej 1571 nr 4600; Przedłożyli też to nam, iż sołtysi na wsiach przyległych miasteczku piwa rabiają, gorzałki palą i szynkują OrdynWiej 1589 nr 58; Pierwey rabiałem nacżynie gliniáne: á teraz za ſzcżęśćiem y moią cżuynośćią iuż y złotych kubkow doſyć mam. PlutBBud 105].
[Przen [z czego]: Tę [wełnę] na niecnoty zawżdy obracano, A w Rzymie sukno z niej piekne rabiano, W którem dziś jeszcze kardynały chodzą Otwin(?)Erot 99.]

Synonimy: 1. działować, pracować.

Formacje współrdzenne cf ROBIĆ.

JR