[zaloguj się]
[pdf]

KWIATECZEK (27) sb m

-å- (22), -a- (3); -a- Phil, WitosłLut; -å- : -a- SzarzRyt (1 : 1). ◊ Oba e jasne.

Fleksja
sg pl
N kwiåteczek kwiåteczki
G kwiåteczka
D kwiåteczkowi
A kwiåteczek kwiåteczki
I kwiåteczkami, kwiåteczki
V kwiåteczku

sg N kwiåteczek (2). ◊ G kwiåteczka (1). ◊ D kwiåteczkowi (1). ◊ A kwiåteczek (3). ◊ V kwiåteczku (2). ◊ pl N kwiåteczki (9). ◊ A kwiåteczki (6). ◊ I kwiåteczkami (2), kwiåteczki (1); -ami RejWiz; -ami: -i RejZwierc (1 : 1).

Sł stp brak, Cn s.v. kwiat, Linde XVI – XVIII w.

Dem. od „kwiatek”; tu hipokor.; flosculus Cn:
1. Roślina kwitnąca, ozdobna (25): Miedzy tym záfię były fiołecżki drobne/ Stokroć piękne y ine kwiatecżki nadobne. RejWiz 23v; Poźrzyfz záſię na polá/ á ná łąki ſlicżne/ Ano ná nich kwiatecżki błyſzcżą ſie rozlicżne. RejWiz 153, 3, 24, 24v, 34v; Máło ći [przodkowie naszy] ználi álábáſtrow/ mármorow/ złotá/ ſrebrá/ pſtrych opon [...] kwiatecżki á piękna trawecżká to było obicie ich RejZwierc 69v, 95, 172v; KochEpit A2; KlonŻal D2; KOmum ia kwiatecżki rwáłá/ A ten wianek gotowáłá? KochSob 60.

W porównaniach (2):

Jako comparatum (1): Kwiatecżki po niey [trawie'] wfzędy/ by drogie kámycżki/ Rozlicżnemi fárbámi błyſkáią ſie wſzyćki. RejWiz 179v.

Jako comparandum (1): Ano zá nimi chodzą nadobne dzyatecżki/ Nie inácżey by piękne pod drzewkiem kwiatecżki. RejWiz 42v.

W charakterystycznych połączeniach: kwiateczki nadobne (2), piękne (2), rozliczne (3), rozmaite, woniające.

W przen (2): (nagł) NAGROBEK IEDNEY PANNIE (–) Pytaſz przecz ták nadobny kwiåteczek/ ku wiośnie Gdy drugie kwiátki roſną/ z nowu niewyrośnie? SzarzRyt D2, C4v.
Przen: O Matce Boskiej (2): Pánnę Máryą/ nie tylko zową mátką Iezuſową/ ále też y fámego Bogá Oycá [...] iáko [...] świadcżą: także y pioſnki one wfzem zdawná poſpolite/ iáko y ono: O nadrożfzy kwiatecżku CzechRozm 194v; NiemObr 138.
a. Część rośliny będąca końcowym odcinkiem pędów o gęsto skupionych silnie przeobrażonych liściach przeważnie barwnych ‒ organ rozmnażania płciowego rośliny (6); [Ptaszy języczek] liſtecżki ma małe [...] pręth krotki/ á około wierzchu pręta kwiatecżki brunatne. FalZioł I 78d, I 92 a.

W porównaniach (2): KwiatKsiąż B3v; A oná byłá rumieniuchna iáko piękny kwiatecżek [Et ipsa rubefacta vigore pulchritudinis suae]/ oblicże iey było bárzo wdzięcżne á przyiemne BudBib Esth 15/8.

W przen (2): ieſliże ieſzcże kthemu będzyefz podawáłá iemu wdzyęcżne kwiatecżki á przyiemne owoce s tych látoroſłek fwoich wiernych [...] ſtałości ſwoich. RejPos 267; WitosłLut A3v.
b. bibl. Symbol nietrwałości i przemijania życia doczesnego (1):
Wyrażenie: »kwiateczek polny« (1): Bo iáko piſmá ſwięte mowią / żywot náſz przypodobány ieſt [...] kwiátecżkowi polnemu/ ktory w iedney godzinie kwitnąc bywa záſię vſchłym. Phil H3.
2. Coś najlepszego, wybór, ozdoba (2): Cnotá [...] w nim [Józefie] ták obwárta byłá/ Iż iéy niewieśćia chytrość namniéy nieruſzyłá. Prziymćiéſz ten kwiateczek ták ślicznéy ozdoby GosłCast 11.
Wyrażenie: »kwiateczek panieństwa« (1): Weſel ſię z wiekuiſtego Kwiatecżká pánieńſtwá twego/ Niebu y źiemi dźiwnego. Zdrowáś Márya. LatHar 496.

Cf [KWIATUSZEK], KWIECIEC

AK