[zaloguj się]
[pdf]

RACZENIE (5) sb n

a pochylone; teksty nie oznaczają é lub oznaczają niekonsekwentnie; końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N råczenié råczeniå
G råczeniå
I råczeni(e)m
L råczeniu

sg N råczenié (1). ◊ G råczeniå (1). ◊ I råczeni(e)m (1). ◊ L råczeniu (1). ◊ pl N råczeniå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. raczyć.

1. Okazywanie szacunku (szczególnie słowne: obdarzanie zaszczytnymi tytułami), czczenie; dignatio Modrz, Calep; magnificatio Cn (4): [Orator Eschynes upomina Attyków] áby godni od niegodnych w raczeniu rozni v nich byli: á żeby tego pilnie ſtrzegli/ iákoby niegodne racząc/ godnym myśli niepſowáli OrzRozm O3; A iſz byłá [Paula] wielkiey v ludzi ſławy á cżći y náwiedzánia zacnych oſob/ y racżenia świeckie/ wielkie byli około niey: o to ſię fraſowáłá/ iſz ią ludzie ták bárzo ſobie ważyli. SkarŻyw 140; Calep 323b; [Prze co od onego monarchy i od wszytkiej monarchijej polskiej zwany był [prymas] ojcem, panem i prymasem. A te tytuły jego nie były raczeniem, słowne tylko, ale była moc zwierzchnia, panująca i rozkazująca monarsze onemu i monarchijej wszytkiej jego OrzPolic 96].
Zwrot: »mowę raczeniem nadziewać« = zbytnio pochlebiać (1): Do łágodnych y pochlebnych mow przyſtąpił y ten obycżay/ wſzytkę náſzę mowę racżeniem/ álbo wáſzmośćiámi nádźiewáć [accedit mos ille sermonem omnem dignationibus referciendi]: śiebie y ſwoie służby (bo ták mawiamy) káżdemu zálecáć ModrzBaz 60.
2. Wola, łaska [czyje] (1):
Wyrażenia przyimkowe: »podług raczenia boskiego« (1): Kyedy anyely tą panną wboſthwye bycz uznaly z obyauyenya ducha ſzwyątego [...] abo anyelſkyemy oczyma yą uſrzely podluk raczenya boſkyego O tedycz yey myloſzczy yuſz ſluzycz począly PatKaz II 52.

[»z raczenia swego«: Przetoſz Zbáwićielu Pánie Pokaż nam ſwe zmiłowánie: Zmyy grzech/ á z racżenia ſwego Zycż nam żywotá wiecżnego. GrochHymny 3v.]

Synonimy: 1. czczenie, cześć, poważanie, szacunek, szanowanie, waga; 2. łaska, łaskawość, wola.

Cf RACZYĆ

LW