[zaloguj się]
[pdf]

LATKO (9) sb n

a pochylone, o prawdopodobnie jasne (tak w -ko).

Fleksja
sg pl
N låtka
G låt(e)k
A låtko låtka
I låtki
L låtkåch

sg A låtko (2). ◊ pl N låtka (1). ◊ G låt(e)k (3). ◊ A låtka (1). ◊ I låtki (1). ◊ L låtkåch (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

Dem. od „lato”:
1. Od znacz. ‘rok (czas, w jakim ziemia przebywa drogę dokoła słońca)’ (3): bo tho yvſz trzi latka yako decret wyſzyetl ZapKościer 1584/49.
a. Zestawienie: »nowe latko« (2): Potym miłoſci twey tak ſzyroko iako głęboko dziękuię z tych Ludyciy na to Nowe miłe latko Ktore wſzytka naſza gromada barzo chwali LudWieś A2, ktv.
2. Od znacz. ‘określony odcinek czasu trwania, istnienia kogoś lub czegoś; wiek, część życia'’ [zawsze w pl] [w tym: czyje (2)] (6): Ieſli Páni vcżynna rodźi bękárćiętá. Noſząc brzemię krádźione: więcey niż vcżćiwa/ Stęka/ zmyśla chorobę/ [...] Stráſzy mężá/ przeklina: dla ćiebie vmieram/ Zły cżłowiecże/ ſwą młodość y latká ſwe tyram. KlonWor 59; A on [kwiateczek nowo rozkwitły] z drugimi ná pokośie kwiatki Leży iuż zwiędły gwałtem/ á nie latki. SzarzRyt C4v.
Zwrot: »na latkach zejść« = zestarzeć się (1): A Prawdá brácie miły iż cie iákoś teſzno/ A zwłaſzcżá gdyć ná latkach iuż pocżęſcią zeſzło RejZwierc [207].
Wyrażenia: »baczne latka« = lata używania rozumu (1): Ktorzy [Żydzi] tocżą y cedzą chłopiątek niewinnych z żyłek/ z ſercá/ żywą krew/ [...] Odpráwuią Wielkęnoc iuchą náſzych dźiatek/ Ktore ieſzcże do bácżnych nie przychodzą latek. KlonWor 29.

»dojźrzałość latek« = okres dojrzałości płciowej (1): Lecż mali ſie prawdá rzec/ onáć to doyźrzáłość/ Latek pięknych w niey [w Lizydzie] buia/ á przyſtoyna ſtáłość. PaxLiz B2.

»latka szędziwe« = starość (1): Ludźie śrzedni y ſtárzy/ Bárzo nieprzyſtoyne Látom wáſzym złodźieyſtwo/ dźieło nieſpokoyne. Nie dayćie ná háńbę/ dla łákomſtwá chćiwego/ Latek ſwoich ſzędźiwych y włoſá śiwego. KlonWor 44.

BZ