Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: LISTOWNIK

Następne hasło: LISTOWY »

LISTOWNY (34) ai

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	listowny	f	N		n	N	listown(e)
	G	listown(e)go		G			G	listownégo
	A	listowny		A	listowną		A
	I	listownym		I			I	listownym
	L	listownym		L			L

pl
G		listownych
A	subst	listowné
I	m	listown(e)mi, listownymi
I	f	listown(e)mi

sg m N listowny (7). ◊ G listown(e)go (3). ◊ A listowny (3). ◊ I listownym (3). ◊ L listownym (2). ◊ f A listowną (1). ◊ n N listown(e) (1). ◊ G listownégo (1). ◊ I listownym (2). ◊ pl G listownych (2). ◊ A subst listowné (5); -é (4), -(e) (1). ◊ I m listown(e)mi (2), listownymi (1); -emi ComCrac; -emi : -ymi UstPraw (1 : 1). f listown(e)mi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „list”
- 1. Od znacz. ‘liść’ (1)
- 2. Od znacz. ‘pismo’ (33)
  - a. Pisemny, na piśmie (29)
  - b. Od znacz. ‘wiadomość przesłana drogą korespondencyjną’ (4)
    - α. Napisαny w liście (1)
    - β. Noszący listy (3)

Przymiotnik od „list”:

1. Od znacz. ‘liść’ (1): Foliaceus, Liſtowny. Mącz 133c.

2. Od znacz. ‘pismo’; epistolaris Cn (33):

a. Pisemny, na piśmie; literalis JanPrzyw, JanStat; literatorius JanStat (29): Liſtownych Dowodow od Princypałá mego mnie podánych [...] żadnemu nieobiáwię GroicPorz e3v; Abowiem w káżdym Práwie rozmáity ieſth obyczay pozywánia. [...] Czwarte/ przes przylepienie liſtownego Mándatu/ ná drzwiách zbiegłego człowieká GroicPorz n3v; UstPraw I; ſam theż do nas kiedy chceſs możeſz wolno przyiecháć/ zá náſzym liſtownym przyrzecżenim BielKron 253; Ieſt roſkazánie liſtowne Krolá Iego Miłośći/ áby żaden mimo Mácieiá Wirzbiętę tych kſiążek do lat dzieſiąći nie drukował GórnDworz kt; ná przyśięgę náſzę pomniąc/ którąſmy vczynili/ y ná ten obowiązek liſtowny/ któryſmy ná śię dáli/ złożyliſmy Séym koronny SarnStat 12, 202, 366, 465 [2 r.], 974, 1018.

W charakterystycznych polączeniach: listowny (-a, -e) dowod (3), mandat, obowiązek, odprawa, pozwolenie (zezwolenie) (2), przyrzeczenie, rozkazanie, świadectwo, znak.

W przeciwstawieniu: »słowny, słowy ... listowny« (2): Nic w tym nie wątpimy Naiáſnieyſzy á Miłośćiwy Krolu/ że to co W.K. zacność [...] wſzemu Ricerſtwu ſwemu zwiáſtowáć racżył/ że iuż to nie ſłowy/ áni liſthownemi obietniczámi [...] viśćić będzieſz racżył. LeszczRzecz A5v; SarnStat 824.

Wyrażenia: »listowny pozew« [szyk 9 : 4] (13): ComCrac 14v; POzew vczeni w Práwie opiſuią być pięćioráki. Naprzód vſtny álbo ſłowny [...]. Drugi ieſth liſtowny/ gdy Sędźia poruczy ſłudze/ áby pozew nápiſány ſtronie oddał GroicPorz pv, g3v, n3v, pv [2 r.], p2, p2v (11); UstPraw C.

»zapis (a. opis) listowny« (2): Przed prawem naſzim Miaſta Kosćierziny, za kupem pierwszim, iak w opiśie brzmi listownim ſtalo się doplacenie domu od Vtćiwego Iakuba Liaſa Mieſczanina w Kosćierzinie ZapKościer 1581/21, 1585/54v.

b. Od znacz. ‘wiadomość przesłana drogą korespondencyjną’ (4):

α. Napisαny w liście (1): Qui interiores scrutantur et reconditas literas, Którzy ſie dowieduyą táyemnic liſtownych Mącz 172b.

β. Noszący listy (3):

Wyrażenie:»poseł listowny« = lator litterarum, libellio, tabellarius Mącz (3): Libellio, Poſeł liſtowny/ Curſor który s liſty chodźi. Mącz 191d, 122a, 196c.

Cf [LISTNY], [LISTOWATY], LISTOWY, LIŚCIANY, LIŚCIASTY, LIŚCIOWY, LIŚCISTY

BZ, KW