Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: LNIANKA

Następne hasło: 1. [LNICA] »

LNIANY (130) ai

a jasne (w tym 4 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	lniany	f	N	lnianå	n	N	lnian(e)
	G	lnianego		G	lnian(e)j		G	lnianégo
	A	lniany		A	lnianą		A	lniané
	I	lnianym		I	lnianą		I	lnianym, lnianem
	L	lnianym		L	lnian(e)j		L	lnianym

pl
N	subst	lnian(e)
G		lnianych
A	subst	lnian(e)
I	f	lnianymi, lnian(e)mi
L		lnianych

sg m N lniany (7). ◊ G lnianego (9); -égo (2), -(e)go (7). ◊ A lniany (2). ◊ I lnianym (12). ◊ L lnianym (3). ◊ f N lnianå (2). ◊ G lnian(e)j (2). ◊ A lnianą (5). ◊ I lnianą (1). ◊ L lnian(e)j (2). ◊ n N lnian(e) (5). ◊ G lnianégo (39); -égo (8), -(e)go (31). ◊ A lniané (13); -é (1), -(e) (12). ◊ I lnianym (9), lnianem (2); -ym : -em FalZioł (2:2). ◊ L lnianym (1). ◊ pl N subst lnian(e) (1). ◊ G lnianych (4). ◊ A subst lnian(e) (7). ◊ I f lnianymi (2) BielKron, lnian(e)mi (1) Leop. ◊ L lnianych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „len” (130)
- a. Będący częścią lnu (62)
- b. Wykonany z włókna lnu (35)
- c. Otrzymany z wyciskania nasion lnu (31)

Przymiotnik od „len”; lineus Mącz, Calep, Cn (130): Lineus, Lniány Mącz 195a; Calep 606b.

a. Będący częścią lnu (62): NAprzod wezmi wodki z liſtu debowego/ [...] wodki z kwiatkow Lnianych/ wodki z matki bożey włoſkow/ wſzythkich rowno FalZioł II 17d.

Wyrażenia: »lniana głowka« = folliculus lini Mącz (2): wezmi rumienkowych głowek/ Lnianych głowek/ każdego z nich cżtyrzy garzſci FalZioł V 27v; Mącz 133c.

»nasienie, siemię lniane« = lini semen Cn [szyk 29:25] (35:19): Theż ſtłucż korzeń zelnianym ſiemieniem á okładay dnę nożną FalZioł I 66a; Semen lini. Lniane naſienie. A NAſienie lniane ieſt ciepłe w pirwſzym ſthopniu FalZioł III 17c, I 3a, 12b, 70c, 81c, 142d (27); Albo náwierć z miodem lniánego náśienia/ á tym kroſty pomázuy SienLek 134v, 48, 66v, 81v, 83v, 86v (23); GostGosp 72, 122, 167.

»lniane paczesi [= pakuły]« [szyk 3:1] (4): Namaży żołądek/ albo Lniane pacżeſi w tym omocżywſzy/ przyłoż na żołądek cżcży. FalZioł V 42v, V 29, 40v, 42.

»paździerze lniane« (1): Zlękła ſie niewiáſtá/ ſkryłá ony ſzpiegierze y przykryłá páźdzyerzym lniánym BielKron 46v.

Szereg: »lniany, (i) konopny« (3): śiemioná lniáne/ konopne/ mák/ tákże y przędźiwá/ ma Dworká doyźrzeć GostGosp 122, 72, 167.

b. Wykonany z włókna lnu; linteus Calep (35): LibMal 1547/126v; á vcżynił ſobie zaſlonę lnáną [!] od nog koniowych/ á thák poſtępował przećiw Báżyliſzkowi záſtáwiáiąc ſie tárcżą HistAl K8v; odział Biſkupá w koſſulę lniáną [subucula linea]/ á opáſałgo [!] páſem Leop Lev 8/7; BielKron 34; Calep 606b.

W przeciwstawieniu: »lniany ... konopny« (1): Sukniey żadney oni nieſzyią lniánymi nićiámi/ tylko konopnymi BielKron 464v.

W charakterystycznych połączeniach: lniany(-a) kitel, koszula (2), zasłona.

Wyrażenia: »chust(k)a lniana« (5): W thych woykach [lege: wodkach] omacżay chuſtę lnianą FalZioł V 68v, II 20c, IV 50b; SienLek 127, 146v.

»efod lniane(-y)« = ephod lineum PolAnt (2): Ktory [Doeg] oborzywſzy ſie mordował kápłany/ á zábił ich dniá onego ośmdźieſiąt pięć mężow/ ktorzy noſili Efod lniáne. BibRadz 1.Reg 22/18; BudBib 1.Reg 22/18.

»lniane nici« (2): przeto Zydowie y dziś lniánymi niciámi ſukniey nie ſzyią. BielKron 36v, 464v.

»lniane odzienie, szata, suknia« = vestimentum lineum Vulg; linea tuniea Mącz [szyk 8:6] (9:3:2): Syny takieſz ie^go offiárowawſſy poświęćił/ y oblokł w suknie lniáne [tunicis lineis] Leop Lev 8/13; A oto mąż ktory był vbrány we lniáne odzienie [qui erat indutus lineis]/ [...] odpowiedzial ſlowo/ mowiąc Leop Ez 9/11, Lev 13/59, Ez 10/2, 6, 7, Dan 10/5; BibRadz Ez 10/2, 6, 7, II 29d marg; BielKron 37v, 70; Linea tunica, Płocienna lniána ſuknia. Mącz 195a.

»płotno lniane« (4): Słowo Greckie Syndon podczas známionuie płotno lniane/ y prześcieradło BibRadz II 29d marg; A hufy ktore były ná niebie/ náſládowáły go ná białych koniech/ przyodziani płotnem lniánym białym á cżyſtym. RejAp 160v, 14v, 157v.

»lniana przędza, prządziono« [szyk 1:1] (1:1): ZapWar 1532 nr 2471; Sindon, Cienkiey á ſubtilney lniáney przędze prześcierádło álbo rąbek/ ráńtuch. Mącz 395a.

Szereg: »ln(i)any abo (i) konopny« (2): ZapWar 1532 nr 2471; Chcząc on lud proſty á gruby (kthory [przed ti]m wſzytko w kitlach lniauych [!] abo konopnych chadzał) tam ſwoią ſzczodrothą ſukna wełnianego ku okrzcżeniu przywieſć MiechGlab 87. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.].

c. Otrzymany z wyciskania nasion lnu (31): Lineum oleum, lnyany. BartBydg 28.

Wyrażenie: »olej(ek) lniany« = lineum oleum Murm, BartBydg [szyk 20:10] (30): Murm 161; Potym wley tam oleyku rumienkowego/ maſla włoż/ ſmalczu wieprzowego/ oleiu lnianego/ wſzytkich tych tłuſtoſci po. 2. vncijach. FalZioł V 111, I 23d, 44c, 72a, II 23, V 111 (9); Albo lniány oléy vbiy z źimną wodą co nalepiéy/ á thym ſpárzelinę pomázuy. SienLek 135v, 47v, 49, 54, 103, 175 (20).