Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ŁABAJ

Następne hasło: ŁABĘCIĘ »

ŁABĘCI (11) ai

a jasne (w tym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	łabęci	f	N	łabęciå	n	N	łabęci(e)
	A	łabęci		A			A
	L			L			L	łabęci(e)m

sg m N łabęci (3). ◊ A łabęci (2). ◊ f N łabęciå (1). ◊ n N łabęci(e) (3). ◊ L łabęci(e)m (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „łabęć”
- 1. Pochodzący od łabędzia; przypisywany łabędziowi (10)
- 2. Od nazwy gwiazdozbioru (1)

Przymiotnik od „łabęć”:

1. Pochodzący od łabędzia; przypisywany łabędziowi; olorinus Mącz, Calep, Cn; cygneus Mącz, Cn (10): Holorina pluma, Lábęcie pierze. Mącz 157b, 76b [2 r.], 157b; Lábęćie ſádło lice czyáći y zmárſki rośćiąga SienLek 80; Calep 728b.

W charakterystycznych połączeniach: labęcie gniazdo (2), pierze (2), sadło.

Przysłowie: Bo chociay w Lábęciem gniaźdzye/ Cżaſem ſzárą gąſkę znaydzye/ Nie pomoże iey nikąſká/Przedſię záwżdy gąſką gąſká. RejPos Ooo6; RejZwierc 220.

Wyrażenia »głos łabęci« = głos iak piękny jak przedśmiertny śpiew łąbędzia (1): Do tego mi pomożćie/ o Boginie święte/ Sczęśćiąc przyiáźnią ſwoią prace mé záczęté. Wam wolno dáć y niemym rybóm głos łábęci KochMuza 26.

»piosnka łabęcia [= pożegnalna]« (1): Cygnea cantio, Pioſnká łabęcia/ to yeſt/ wielmi wdzięczna á miłá/ álbo ná oſtátecznym pożegnaniu piesń á rzecz ku komu. Mącz 76b.

2. Od nazwy gwiazdozbioru (1): záraz przy wadze wſchodźi pół Korony. Y ogón Chyronówy. Kóń záś o téy dobie Tonie/ á ogón ciągnie Lábęći przy ſobie. KochPhaen.