[zaloguj się]
[pdf]

ŁOT (451) sb m

-ó- (26), -o- (17), -ó- Oczko (2), SarnStat (2); -ó- : -o- Mącz (10:9), Sien Lek (12:8).

Fleksja
sg pl du
N łót łóty
G łóta, łótu łótó
D łótu, łotowi
A łót łóty
I łótmi, łóty
L łócie łótoch łótu

sg N łót (12). ◊ G łóta (54), łótu (37); -u BielKron, SarnStat; -a : -u FalZioł (40:28), Mącz (2:3), SienLek (10:3), Calep (2:1). ◊ D łótu (10), łotowi (1); -u : -owi FalZioł (10:1). ◊ A łót (78). ◊ L łócie (15). ◊ pl N łóty (12), skróty (3). ◊ G łótów (66); -ów (11), -(o)w (55), skrót (15). ◊ A łóty (133), skrót (1). ◊ I łótmi (1) SienLek, łóty (1) FalZioł. ◊ L łótoch (2). ◊ du L (cum nm) łótu (10) FalZioł I 5a, 11a, II 17b, V 76v, 99, 103, 104; Mącz 89d, 502b; SienLek 161v.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Jednostka wagi stanowiąca 1/32 funta (około 12,8 g); uncia Murm, Calep; semuncia Mącz, Cn (451): Vncia, duodecima pars assis. Eyn vncy. Loth. Murm 195; Też wezmi [...] maſci Thopolowey trochę mniey łotu/ zmieſzay ſpołem FalZioł V 41, V 24, 85, 103v; KłosAlg Ev [2 r.], Hv; Mącz 382a; Vncia Aſſis pars duodecima, quasi una ex duodecim dicta – Łott, to ieſt dwanaſta częsc niektorei rżeczi. Calep 1135a.

łot czego (345): A ieſtli chczeſz iaczy tego ſamego lektwarzu wziąć/ tedy go wezmi czały łot FalZioł V 69; warz ſpołem/ á gdy vwre/ włoż do tego drijakwie łot FalZioł V 93v, I 3d, V 24, 41, 44, 62v (20); Máćierzey duſzki day łot wypić z octem themu/ kto moczu puśćić niemoże SienLek 107v, 98. Cf W połączeniu z liczebnikiem głównym, W połączeniu z liczebnikiem ułamkowym, Wyrażenia.

W połączeniu z liczebnikiem głównym [liczebnik + łot (303), łot + liczebnik (12); w tym czego (247)] (315): Wezmi wodki ſzcżawiowey piętz łyżek: a łot ieden driyakwie FalZioł I 4c; Miara gich [tamarynd] czo dwa łoty zaważy FalZioł III 6a; w tho wino włoż prochu tey gębki modrzewowey ieden łot á day to wypić ciepło. FalZioł III 3c; zmieſzay ze cżterzema łothy czukru FalZioł V 72v; wezmi [...] woſku trzy łoty, korzenia koſaćczowego dwa łoty FalZioł V 100, I 3d, 4b [3 r.], 6c [2 r.], 8b, 9d [2 r.] (206); BielŻyw 99; KłosAlg Ev [2 r.], E4v, F4, Hv [10 r.], H2 [4 r.] (21); Zidowy sqwyrziney Miechalovy Skriſtoffem a zbrathem wzyąli pol mylye za myedzirzeczem wboru dzyewyącz, lothow ſrebra LibMal 1547/135; przynieſli mu [Aleksandrowi] w dáry [...] konchy wielkie kthore záważyły dwa ábo trzy łoty HistAl M2v; Nábierz ſobie wonnych rzecży: przednieyſzey Mirry y co wybornieyſſey/ pięć ſet łotow [quingentos siclos] Leop Ex 30/23, Ex 30/23 [2 r.], 24; Y oddáli wedle ſwych możnoſci do ſkárbu ná roboty/ Złotá ſześćdźieſiąt tyſięcy łotow y tyſiąc/ A Srebrá pięć tyſięcy grzywien BibRadz 1.Esdr 2/69; BielKron 33v; mina valet unciis duodecim et semiuncia, To yeſt ták wiele yáko 24. łotów. Mącz 221d, 17c [3 r.], 192b, 222a, 288a, 382a (10); Funth tedy [...] ma w ſobie łotow xxxij. SienLek 46; Vncya/ [...] czyni dwá łoty. SienLek 46; weźmi korzenia Omanowego łothow ośḿ SienLek 97; Cztermi łotmi trunek zwáżyć SienLek 99v, 64, 65v, 82, 84 [2 r.], 97 (34); koryándru dwá łóty/ dobrze vmiéſzawſzy ná żołądek kłádą Oczko 32v; Pátrzay iedno Złotniká iák ſobie vgadza/ Do grzywny Srebrá/ Miedźi trzy łoty przyſádza. BielSat Cv [idem] BielRozm 16v; [postanowiliśmy] Iż trzydźieśći y dwá łóty/ á cztérdźieśći y ośm ſkoycy/ máią mieć ieden funt SarnStat 279. Cf »o dwu łotu«, »o iednym łocie«, »po dwa łoty«, »po dwu łotu«, »po [ilu] łotoch«, »po [ile] łotow«.

W połączeniu z liczebnikiem ułamkowym [w tym czego (67)] (87): Wezmi Terpentiny, Reſiny pinec/ woſku, Wſzythkiego rowno poł cżwartha łota/ [...] armoniaku poł trzecia łotu FalZioł V 98, I 4a, 10d, II 19a, V 104; Drachma, Osma część łotu. Mącz 95b; Scrupulus item sive scrupulum, scrupuli nomen ponderis, Latine obolus dicitur, Trzecia część dráchmy/ dwánaſta część yednego losu [!]. Mącz 376a, 390c, 497c; Weźmi ruty śiedḿ rożdżeg/ pięć fig/ glinki Ormieńſkiey/ trzy czwierći łótu/ ſoli kielo źiarn SienLek 155v; Calep 975a. Cf Wyrażenia, Wyrażenia przyimkowe.

Wyrażenia: »czwarta część łotu (a. od łota), ćwierć łota« [w tym czego (6)] (7:1): FalZioł I 5a, II 17b, c; BielKron 63v; Drágmá/ [...] czyni czwartą część łotu. SienLek 46; Pámięć twierdźi ząb ſłoniowy tárty/ czwartą część od łotá/ dać pić w wodźie miodowey. SienLek 57v; weźmi pieprzu poł łothá/ prochu z bluſzczowego korzenia czwierć łotá SienLek 96v, 97.

»poł (a. puł) łota (a. łotu)« [w tym czego (42)] (44): wezmi prochu ſkorzenia thego ziela vcżynionego ſpoł łota/ prochu ſkoriandru czo złoti zaważi FalZioł I 38d, I 10d, 135a, II 16a, 17c, 19d (37); Sicilicum sive sicilicus, pondus duarum drachmarum quarta pars unciae, Puł łótá. Mącz 391c; á tego prochu day záwżdy chorému pół łotá ná zárań z wodą źimną SienLek 152, 96v, 101v, 102v, 104, 141v.

»połtora łotu (a. łota)« [w tym czego (12)] (13): FalZioł II 16d, V 77, 97v, 98 [2 r.], 103v [3 r.] (11); weźmi Zázworu białégo/ gwoźdźików/ y pieprzu zá rowno/ wſzyſtkiégo łót ieden/ śiárki połtorá łotá SienLek 134; Seſcunx – Połtora łota. Calep 974b.

Szereg: »łot i (a. albo) skociec« (4): KłosAlg Ev; Drachmas, Czini v nas 24. Lotow álbo skoyci. Mącz 192b, 192b; ná tym Séymie roſkazáliſmy iuż po wſzyſtkiéy koronie poſtánowić iednoſtáyną wagę począwszy od łótá y ſkoycá. SarnStat 279.
Wyrażenia przyimkowe: »na połtora łota« (1): Seſcuncialis – wazni na połtora łota. Calep 974b.

»o jednym łocie« (1): Vncialis – O iednym łoczie. Calep 1135a.

»o dwu łotu« (1): Dipondium, [...] Sztuká ſrebra o dwu łótu. Mącz 89d.

»po łocie« (14): FalZioł V 44v, 76v, 83, 102v [2 r.], 103 (8); weźmi Pieprzu/ Poleiu/ Izopu/ polney miętki/ zárowno/ wſzyſtkiego po łoćie SienLek 84, 59v, 162v, 180v; Oczko 32v; Vnciatim, per singulas uncias – Po łocie. Calep 1135a.

»po łotowi« (1): każdego ſnich wziąwſzy po łotowi a przeczedziwſ y oczukruy trochę FalZioł I 135b.

»po poł czwierci łota« (1): [Weźmi] náśienia rućiánego y opichowanego s poleiowym po poł czwierći łotá SienLek 96v.

»po poł łotu (a. łota)« (7): [Wezmi] gumi arabicum/ kadzidła cżyſtego/ thego dwoyga po poł łotu/ zetrzy na barzo miałki proch FalZioł V 114v, I 5a [2 r.], II 16b, V 104, 106v,115v.

»po połtoru łotu« (1): ktho pije wodkę rozmarinową rano y wiecżor po połthoru łotu/ [...] Potwierdza duchy żywotne. FalZioł II 21d.

»po [ile] łotow« (4): wezmi wodki [...] piołynkowey/ miętczaney rowno po ſzeſć łothow FalZioł II 17b; KłosAlg Hv [3 r.].

»po dwa (a. trzy, a. czter(z)y) łoty« (6): FalZioł I 4a, 11b, II 17d, V 73v, 103; Weźmi náśienia Koźiorożcowégo vtłukſzy/ á Rumiemkowégo kwiéćia zárowno po cztery łoty SienLek 160v.

»po [ilu] łotoch« (2): Wezmi ſoku złotogłowowego/ ſkorek bzowech, chebdu albo ſkorek iego/ każdego po ſiedmi łothoch FalZioł I 16a, II 18a.

»po (dwu) łotu« (21): Wezmi wina czoby barzo cżyrwonego/ pluſtain, oboyga po łot(u) FalZioł V 114, I 5a, 8b, 11a, II 17b, III 20b (17); Mącz 502b; Weźmi [...] náśienia koźiorożcowégo/ náśienia lniánégo po dwu łótu SienLek 161v.

Cf POŁŁOCIE

HJ