« Poprzednie hasło: RDZEWIAŁY | Następne hasło: [RDZEWIENIE] » |
RDZEWIEĆ (5) vb impf
Oba e jasne.
Fleksja
inf | rdzewieć | |||
---|---|---|---|---|
indicativus | ||||
praes | ||||
sg | pl | |||
1 | rdzewieję | |||
3 | rdzewieje | rdzewieją |
imperativus | |
---|---|
sg | |
3 | niechåj rdzewieje |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
3 | n | by rdzewiało | subst | by rdzewiały |
inf rdzewieć (1). ◊ praes 1 sg rdzewieję (1). ◊ [3 sg rdzewieje. ◊ 3 pl rdzewieją.] ◊ imp 3 sg niechåj rdzewieje (1). ◊ con 3 sg n by rdzewiało (1). ◊ 3 pl subst by rdzewiały (1).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.
Znaczenia
O metalach: pokrywać się warstwą produktów rozkładu pod wpływem warunków zewnętrznych; rubiginem trahere Mącz, Cn; rubiginare Mącz; aeruginare Vulg; contrahere aeruginem, rubigine consenescere, rubiginari Cn (5): Rubigino, Rdzewieyę/ rdzą obchodzę. Mącz 359b, [460]d.
[Szereg: »rdzewieć, prochnieć«: wieńce máią złote ná głowach ſwoich Bogowie ich [pogan]/ ſkąd krádną od nich Kſięża [tj. kapłani pogańscy] złotho ná ſwoy pożythek/ wdziewáią też y ná nierządnice ſwoie/ ná ich ſtroie/ y záſię zyąwſzy z nierządnic kłádą ná Bogi ſwe/ á ći rdzewieią/ prochnieią/ mol gryzie ich GilPos 156.]
a. O żelazie: pokrywać się rdzą (3): BielKron 78; Owa Lárdum rzemienie będźie odmiękczáło/ A żelázo obroni áby nie rdzewiáło. WyprPl C2; [Weźmi oleyku waynſztynowego/ A pomáży żelázo/ rdzewieć mu nie tylo niedopuśći/ ale też zácżętą rdzę do ſzcżędu ſpędźi. SienHerb 597a; Volck Xxx2].
W przen (1):
Fraza: »zbroja rdzewieje« (1): Niechay zbroiá rdzewieie/ Ia pokoy wolę/ w nim ſię wſzyſtko śmieie. RybGęśli C2.
b. [O miedzi: pokrywać się śniedzią:
W porównaniu bibl.: Nie wiérz nieprzyiaćielowi twemu: bo iáko miédź rdzewieie złość iego WujBib Eccli 12/10 (Linde).]
Formacje współrdzenne cf RDZEĆ.
PP