[zaloguj się]
[pdf]

NADWORNY (63) ai

a pochylone, o jasne.

Fleksja
sg
mNnådworny fN nNnådworné
Gnådwornégo G Gnådworn(e)go
Dnådwornemu D D
Anådwornégo, nådworny A Anådworn(e)
Inådwornym I Inådworn(e)m
Lnådwornym Lnådworn(e)j L
pl
G nådwornych
A subst nådworné
L nådwornych

sg m N nådworny (20). ◊ G nådwornégo (11); -égo (7), -(e)go (4). ◊ D nådwornemu (4); -ému (3), -(e)mu (1). ◊ A nådwornégo (3), nådworny (1); -égo (2), -(e)go (1). ◊ I nådwornym (9). ◊ L nådwornym (3). ◊ f L nådworn(e)j (1). ◊ n N nådworné (1). ◊ G nådworn(e)go (2). ◊ A nådworn(e) (1). ◊ I nådworn(e)m (1). ◊ pl G nådwornych (2). ◊ A subst nådworné (3). ◊ L nådwornych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII (z Cn) ‒ XVIII w.

1. Przymiotnik od „dwór” (61):
a. Związany z dworem panującego, pełniący funkcję na dworze; aulicus Cn (39): Ná kſztałt też onych Ceſárzow Pogáńſkich/ Regiment ſwoy nadworny Papieżowie odpráwuią NiemObr 160.
Wyrażenia: »hetman nadworny« = princeps laniorum PolAnt (2): Fáráon [...] dał mię był pod ſtraſz do domu Hetmáná nadwornego BudBib Gen 41/10, Gen 41/12.

»marszałek nadworny« = princeps laniorum PolAnt (2): Y poruczył ie Márſzáłek nådworny Iozefowi/ ktorem on ſłużył BibRadz Gen 40/4, Gen 40/3.

α. W odniesieniu do polskiego dworu królewskiego (33): [Podskarbi pieniądzmi] zá rádą vrzędników y Rad Nadwornych [consiliariorum curiae JanStat 309] będźie ſzáfował/ zá roſkazániém Królá Iego M. SarnStat 335, 313.
Wyrażenie: »chorągiew nadworna« (1): Ná chorągwi nadworney był Orzeł z rozſzerzonymi ſkrzydły z złotą ſtrefą/ ſiedząc ná białym koniu BielKron 425.
Zestawienia: »marszałek nadworny« = marsalcus curiae JanStat [szyk 17:2] (19): BielKron 425v; opowiedzieli to co ná oko widzieli Andrzeiowi Gaſtotłowicu Márſzałkowi nadwornemu StryjKron 597; Namawiał go też aby [...] Marszałkiem nadwornym vczynic PanaStarostę Przemyslkiego ActReg 94, 57, 71; ilekroć Márſzałek Koronny będźie ná Dworze/ záwżdy ku káżdéy ſpráwie vrzędu ſwégo ma wezwáć Márſzałká Nadwornégo SarnStat 311, 310 [2 r.], 311 [2 r.], 312, 313 [5 r.], 949, 997, 1309.

»marszałkowstwo nadworne« (2): Doszedłem tego iż KIM czeka z Marszałkowstwem Nadwornem wm MM Pana przyiazdu ActReg 172, 102.

»podskarbi nadworny« = vicethesaurarius curiae JanStat [szyk 7:3] (10): Fiedor Skumin Tiſkiewic Podſkárbi nadworny wielkiego Xięſtwá Litewſkiego StryjKron 782; ActReg 9; A Ná Dworze Nadworny Podſkárbi/ iáko ſkárbów Dworſkich Sekretarz/ niech będźie człowiek dobry/ ſkrómny y rozumny: który przez Królá Iego M. bęźie vſtáwion y trzyman SarnStat 335, 334, 335 [2 r.], 356, 414, 1214; IEgo M. PANV HYACINTOWI MLODZIEIOWSKIEmv Z MLODZIEIOWIC, Podskárbiemu Nadwornému Koronnému JanNKar A2.

b. Związany z sądem królewskim (22):
Zestawienia: »kauzy nadworne« (1): Cauzy Nadworné Curiales, Tu dáią pozwy in loco facti ná Dworze. SarnStat 162.

»pozew nadworny« = terminus curialis JanStat [szyk 8:1] (9): Pozwowi Nadwornému o Dziedzictwo álbo o Summę czterdzieśći grzywien, Rok we trzy niedziele ma bydz SarnStat 145; Téż ſtronę pozwem Nadwornym pozwáć [citatione verbali, alias Nadwornym citare JanStat 520]/ y Sędźiégo ruſzyć/ y wſzyſtko czynić/ co ku obronie ſpráwy będźie przynależeć. SarnStat 761, 143 [4 r.], 144 [2 r.], 571.

»prawo nadworne« (3): PRáwo Nadworné, tego powodem MARSZALEK. SarnStat 5, 307, 308.

»nadworny rok« = terminus curialis JanStat [szyk 6:3] (9): Diar 159; Zadny nadwornym rokiem pożywáć nie ma nikogo o gránice áni o dzyedzictwo. UstPraw H3v, C3v, Ev, H3v; SPráwy przed námi z Roku nadwornégo nieſkończoné do powiátu pozwánégo niech będą odeſłáné SarnStat 720, 143, 144, 720.

2. Przymiotnik od „nadworze”; zewnętrzny; atriensis Calep; exterior, hypaethrus, subdialis Cn (2): Od wierzchu drzwi áż do domu wnętrznego/ y nadwornego [ad domum interiorem et forinsecus] áż do káżdey śćiány w około/ wnątrz y z nadworza mierzył. BudBib Ex 41/17; Atriensis ‒ Nadworny. Calep 111a.

Synonim: 2. zewnętrzny.

LW