[zaloguj się]
[pdf]

NAPATRZYĆ SIĘ (57) vb pf

sie (40), się (17).

Oba a jasne.

Fleksja
inf napatrzyć się
praet
sg pl
1 m -m się napatrzył m pers -smy się napatrzyli
2 m -eś się napatrzył m pers
3 m napatrzył się m pers napatrzyli się
n subst napatrzyły się
imperativus
sg
2 napatrz się
conditionalis
sg pl
1 m bych się napatrzył m pers
3 m by się napatrzył m pers by się napatrzyli
con praet
pl
3 m pers by się byli napatrzyli
impersonalis
con by się napatrz(o)no
participia
part praet act napatrzywszy się

inf napatrzyć się (21). ◊ fut 1 sg napatrzę się (1). ◊ 2 sg napatrzysz się (4). ◊ 3 sg napatrzy się (5). ◊ 1 pl napatrz(e)my się (1). ◊ 2 pl napatrzycie się (1). ◊ 3 pl napatrzą się (1). ◊ praet 1 sg m -m się napatrzył (4). ◊ 2 sg m -eś się napatrzył (2). ◊ 3 sg m napatrzył się (1). ◊ 1 pl m pers -smy się napatrzyli (2). ◊ 3 pl m pers napatrzyli się (1). subst napatrzyły się (4). ◊ imp 2 sg napatrz się (2). ◊ con 1 sg m bych się napatrzył (2). ◊ 3 sg m by się napatrzył (1). ◊ 3 pl m pers by się napatrzyli (1). ◊ con praet 3 pl m pers by się byli napatrzyli (1). ◊ impers con by się napatrz(o)no (1). ◊ part praet act napatrzywszy się (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Pf od „patrzyć” ‘przyglądać się, obserwować' z formantem na- + się wyrażającym dosyt; inspectare Mącz, Cn; oculis comedere, laetare a. expleri a. pascere a, satiare oculos Cn [w tymi kogo, czego (55)] (57): A ſwego miłego oycza w ſwoy pokoy pyzymuię [!] Abych ſie go wżdy napatrzył za ſwego żywota RejJóz Pv; Tho Morze iáko ſwoię ſioſthrę miłuiemy/ gdi ſie krąży tám ſie rozmáitych rodzáiow ryb nápátrzemy. HistAl I7v; Bom ſie y ſam nápátrzył dziwnych figlów iego [świata] RejWiz 177v, 190v, 153; A coż zá pożytek z nich [skarbów] máią ich goſpodarze/ tylko co ſie ich nápátrzą, [nisi quos cernit divitias oculis suis? Vulg Eccle 5/10]. BielKron 80v; myſmy ná ten cżas opuśćili Polſkie kroleſtwo chcąc widzyeć Ceſárſką oſobę/ ktoreieſmy ſie ieſzcże nie nápátrzyli BielKron 414; GórnDworz T6; RejZwierc 62, 165; gdy ſie dlatego sſtał Cżłowiekiem/ ábychmy go ſie nápátrzyć y námiłowáć mogli. WujJud 45v; BudBib Ps 26/4, Cant 4/8; A w niektórych kráióch y murowáné Táráſy muruią. Czego ieſli ſye nápátrzyć chceſz/ idź do Moráwy do Czéch Strum H2, N3; Cżego wyſzliśćie do puſtyni nápátrzyć ſię? BudNT Matth 11/7, przedm b3v; Przychodzą nápátrzyć ſię: ále też dla tego áby ſię y ich ſámych nápátrzono [Spectatum venerunt sed ut spectentur et ipsae]. ModrzBaz 54v; Márśie/ [...] z niebá wyſokiégo Zſtąṕ trochę: á nápátrz ſye człowieká wdźięcznégo. PudłFr 69; to coby dobry żołnierz/ y kon iego zieść miał/ on to ſam źie y ſpije/ wſzákeſmy ſię tego nápátrżyli ná Rádoſkowſkiey woynie GórnRozm K4; Tám iuż ſwoie proporce rozpośćiera Gáſzek; Y iuż ſię tu nápátrzyſz rozmáitych fráſzek KlonWor 58; ZbylPrzyg A4.

napatrzyć się miedzy kim (3): RejAp 142; dziwnych á dziwnych queſtow miedzy ludźmi ſie nápátrzyſz. RejZwierc 111v; Iehowá (ieſt) zemną miedzy pomocniki moiemi/ á (tak) ią nápátrzę ſię [video] (pomſty) miedzy nienawiſtniki memi. BudBib Ps 117/7.

napatrzyć się gdzie (1): iákom ſię ią fam nápatrzył w Greciey álbo we Włofzech onych od lat pułtrzećiu tyſięcu mchem obroſłych ſtárożytnych murów StryjKron 355.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: z zapowiednikiem: tego (4); zaimek pytajny (4), że (1)] (5): RejWiz 130; doſyć ſie tego ocży náſze nápátrzyły iáko tych ćiſáwych ſzkap wiele dziś biega RejAp 57; gdyżeś ſie tego nápátrzył/ że táki nie tylko w cudzych kráioch ále y domá záwżdy przemierzły á obrzydły bywa. RejZwierc 24; Teraz ſye nápátrz pánno/ kogo widźięć ządaſz [!] KochPam 83; PowodPr 70.

Frazy: »kto by się napatrzył« (1): Bo co ieſt pięknieyſzego gdy żoná pocżćiwa/ Cnotliwemu mężowi záwżdy wierna bywa. A mąż też záſię ſtrzeże ſwoiey powinnośći/ A ktoby ſie nápátrzył tákowey miłośći. RejWiz 42v.

»oczy się napatrzyły« (4): RejAp 57, 80v; ázaſz ſie iuż ocży náſze máło thego nápáthrzyły? RejZwierc 64, 259v.

Zwroty: »dosyć, do wolej, dobrze, do nasycenia się napatrzyć« = satiari PolAnt [szyk zmienny] (3:2:1:1): Dnia 9. kxięzicza Sticznia zaczmi ſzye Mieſziącz wſſiſtek/ w konczu ſtopnia Kozoroſcza/ ktorego Moſkwa ſzye dobrze napa[t]rzy Goski kt; RejAp 57; wſzákeś ſie iuż doſyć nápátrzył tego wſzytkiego y hoynieś vżywał tego. RejZwierc 178, 259v; BudBib Dan 13/32; KochFrag 22; áby [...] nápátrzyli ſie áż do náſycenia rządu dobrégo SarnStat *3v.

»(nie) dać się napatrzyć« [szyk zmienny] (2): Táki Symeon Słucſkie Książę/ ktorego nam Pan Bog tylko był vkazał/ ále ſię go nápátrzyć nie dał. BudNT przedm a4v; Day ſie/ Hánno/ nápátrzyć wdźięcznćy kraſy ſwoiéy KochFrag 21.

»nie moc się napatrzyć« = odczuwać stałą chęć patrzenia; aliquem in oculos ferre, principem aliquem inspectare Mącz [szyk zmienny] (11): OpecŻyw 156v; Mącz 121d, 406a; iedno tylko pátrzáli w ſwięte oblicże iego/ ktorego ſie nigdy nápátrzyć nie mogą RejPos 20, 18v, 105v, 318v, 342v; SiebRozmyśl A; WitosłLut A4; Nie mogliſmy z páſterzmi ſwoiego ſię tego ſynaczká we żłobie nápátrzyć SkarKaz 489b.

Szeregi: »doznać i napatrzyć się« (1): Bo wiele ich doználi tego y nápátrzyli ſię/ zá ſzczęśliwego pánowánia świętey pámięći Krolá Stephaná VotSzl B4v.

»nasłuchać (a. przysłuchać) się i napatrzyć« (3): iuż ſie thego káżdy y przyſłucháć y nápátrzyć iáwnie może. RejAp 113v, 80v; WujJud A5.

Formacje współrdzenne cf PATRZYĆ.

TK