[zaloguj się]
[pdf]

RESPONDOWAĆ (19) vb impf 

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf respondować
indicativus
praes
sg pl
3 responduje respondują
praet
sg
2 m respondowåłeś
imperativus
sg
3 niechåj responduje
conditionalis
sg pl
3 m by respondowåł m pers by respondowali
n by respondowało subst
impersonalis
praet respondow(a)no
participia
part praes act respondując

inf respondować (14). ◊ praes 3 sg responduje (1). ◊ 3 pl respondują (1). ◊ [praet 2 sg m respondowåłeś.] ◊ imp 3 sg niechåj responduje (1). ◊ [con 3 sg m by respondowåł. n by respondowało. ◊ 3 pl m pers by respondowali. ◊ impers praet respondow(a)no.] ◊ part praes act respondując (2).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Odpowiadać [respondeo – odpowiedam Mącz 410b, Calep; odpowiadam komu na co – respondeo Cn] (11):
Przen (1): bo wſzyſtko cżyſcie by ſie iedno czo dziś poiáwiło cżegochmy wcżorá nie widzieli. A co ná to cżyſcie wynidzie/ to iuż tám mieſzek niechay reſponduie. RejZwierc 58.
a. [Odpowiadać listownie:

respondować czemu [= na co]: Na pisanie W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ wolą się potym rozmowić, bo teraz ani czas po temu, ani tego potrzeba skoro respondować tym nowinam ListyPol III 1551/167.

Zwrot: »respondować na pisanie [czyje]«: Dane są nam w tych dniach od TM dwa listy na których respondowałeś TM na pisanie nasze ListyZygmAug 1568/541.]
b. W polemice religijnej (1): ofiáruię ſię/ [...] z parą tylko towárzyſzow: dla znáydowánia mieyſc potrzebnych/ reſpondowáć/ y dáć wywod z piſmá świętego [...] o wſzytkim [...] w cżym ſię od nas roznią Aduerſarze. PowodPr 47.
c. Odpowiadać przed sądem [odpowiadam u prawa, bronię się; stanąć u prawa, stawić się – respondere Cn] (9):

respondować o kogo, o co (3): O którą winę od Poborce pozwány/ powinien będźie reſpondowáć/ y tę winę odłożyć. SarnStat 346 [idem [UniwPobor]]; áby káżdy o kmiećiá o poddánégo y wſzelákiégo zbiegłégo rodźicá/ y ſługę [...] powinien był reſpondowáć SarnStat 1178, 394; [UniwPobor 1581 228].

respondować za kogo (1): (nagł) Zá Piſárzá Stároſtá ſam reſponduie. (–) ALe ſtároſtowie będą mogli mieć Piſárze Duchowné/ gdyż zá wyſtępki piſárzkié ſámi odpowiádáć będą powinni SarnStat 489.

respondować gdzie [= przed jakim sądem] (5): ZapKościer 1585/58; A impoſſeſſionatus táki w Grodźie álbo ná Trybunale ma reſpondowáć SarnStat 239; A v kogoby ſie táki zbiég nálazł/ áby ten powinien był in foro Caſtrenſi reſpondowáć SarnStat 1178, 394, 416; [AktaSejmikPozn 1592/160].

Zwrot: »respondować przed sądem« (1): który [instygator] ma ſtánąć y reſpondowáć tám przed ſądem Trybunálſkim/ y we wſzyſtkim vſpráwiedliwić ſie sub poena bannitionis SarnStat 416.
α. O Sądzie Ostatecznym [gdzie (= przed jakim sądem)] (1): Bo on ſędzya ſeymowy inák będzye rządził/ Ktory ápellácije wiecżne będzye ſądził. [...] Ale pewnie nie w kmiotki/ lecż iáko gołotá/ Muśiſz thám reſpondowáć/ á oná niecnotá Teraz ſie tám okaże RejWiz 122v.
2. Zdawać sprawę, rozliczać się [iszczę się komu, uiszczam się; sprawuję się o co komu, abo czego, wywodzę się z czego, odpowiadam na co – respondeo Cn] (7):

respondować z czego (1): Pánowie będą powinni przeſtrzégáć/ áby we wſzytkich ſpráwách/ nic ſie nie dźiało [...] przećiw práwu poſpolitému/ z czego potym będą powinni reſpondowáć/ ná Séymie Wálnym SarnStat 39.

[Zwrot: »[za co] Bogu respondować«: Ale coż im [rzymskim katolikom] do naszej wiary i sumnienia? Jeśliż nie chcemy słuchać Ich Mości bajania, Wszak za to nie powinni Bogu respondować Apolog 26.]
a. Wyliczać się, rozliczać się z sum pieniężnych [iszczę się komu, uiszczam się – respondeo Cn] (6): pan ſiedząc ſzcżka/ ſpluwa/ [...] Oblicża ſie s káletą nie chce reſpondowáć/ Muśi iey dáć ná kwity gdy nie máſz co ſchowáć. RejWiz 6v; ma bydź cognicia o tym/ coby im ſłuſznie winno było/ [...] y tym co wedle liſtow mieli reſpondowáć/ to wſzyſtko ma bydź defálkowano SarnStat1205.

respondować z czego (3): RejZwierc 38v; gdyż dożywoćia przedtym nádáné/ [...] w cále [...] nie reſponduiąc z nich nic/ áni dáiąc/ dźierżáné bydź máią. SarnStat 1205; VotSzl B3; [LustrPodl 31; A Celnicy Koronni máią fideliter przed poborem pokázáć z regeſtrow ſwych komor pogranicżnych/ wiele wybráli od tákich towárow/ według cżego y Poborcy będą powinni reſpondowáć z cżwartego groſzá. UniwPobor 1593 A4]. Cf [respondować z czego do czego; z czego komu]; Zwrot.

[respondować z czego do czego: ŹródłaEkMalb II 37; aby z nich [dóbr Rzeczypospolitej] zarazem i K.J.M. do stołu, i R.P. do Rawy tenutarze respondowali.AktaSejmikPozn 1590/101.

respondować z czego komu: w który [most] KJM dzisiejszy raczył dać przywilej mieszczanom, iż z niego nie respondują staroście LustrMaz II 139; TestEwang 1599/89.

respondować na co: isz ÿa bendę powÿnien placzicz ratha themu to sinowczowÿ swemu wedlug summy w sapisie, a ÿa na kazdą summe respondowacz powÿnien KsięgaSądTrześ 1579 nr 1311.]

Zwrot: »respondować do skarbu« [w tym: [z czego]] [szyk zmienny] (1): SarnStat 367; [Dali sprawę poddani, iż przedtym bywało tych karczem na tamtych siedliskach niemało, z których nie wiemy, jeśli do skarbu KJM respondowano albo nie LustrPodl 42; LustrRus II 186].
Szeregi: »(nie) respondować i (ani) dawać« [szyk zmienny] (1): SarnStat 1205; [Której majętności ma ona [małżonka] ze wszytkiemi pożytki do żywota swego używać, nie będąc powinna nic z niej dawać i respendować [!] dziatkom moim TestEwang 1599/89].

»płacić i respondować« (1): tedy piąty poſſeſor iuż powinien Quártę płáćić y reſpondowáć do ſkárbu wedle przywileiu ſwégo SarnStat 367.

»wyliczać się albo respondować« (1): Nuż záſię ápellácie ná Seymiech álbo ná wiecoch wypráwowáć/ álbo ſie s poborow wylicżáć/ álbo iáko mowią reſpondowáć RejZwierc 38v.

3. [Być właściwym, odpowiednim dla czegoś [respondeo Łac śr] [czemu]: ábyſmy ſtárego cżłowieká zwłocżyli z iego pożądliwóśćiámi w nowośći żywotá chodząc/ áby vbior tho ieſt obcowánie náſze ták zacnemu záwołániu náſzemu reſpondowáło. FalcSpr 120.]
4. Być taki sam pod jakimś względem [przypodobywam się komu (od podobieństwa) – respondeo Cn] [[komu],czemu] (1): Korzec do śiewu/ do żywnośći wſzelákich [...] ma bydź v káżdego Páná iednáki w káżdym folwárku/ nie reſponduiąc targowemu áni Woiewodzemu: bo to u śiebie w domu może poſtánowić iáko chce GostGosp 156; [á iż żoná iego czystá páni, nie bárzo téż dobrze zdrowá, máło nie záwżdy mu na drugim łóżku responduie, nárzékáiąc ácz ná serce y ná głowę bárzo [...], tész przypadki iedno wżdy nie ták vstáwiczné, iáko y sam iegomość ćiérpi.OczkoPrzymiot 212].
5. [O instrumencie strunowym: brzmieć, rezonować: á iáko ná lutni stroná pod pálcem respondowáć álbo wdźięczno brzmiéć nie może, ieśli tey strony ládá co w progu doléga, tákże ta hármonia ćiáłá náſzégo [...] OczkoPrzymiot 194.]

Cf [RESPONDUJĄCY]

LWil