[zaloguj się]
[pdf]

MARYNARZ (32) sb m

-ri- (17), -ry- (15).

Pierwsze a jasne, drugie pochylone.

Fleksja
sg pl
N marynårz marynårze
G marynårza
D marynårz(o)m
A marynårze
I marynårz(e)m

sg N marynårz (22). ◊ G marynårza (1). ◊ I marynårz(e)m (1). ◊ pl N marynårze (4). ◊ D marynårz(o)m (2). ◊ A marynårze (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVII w.

Człowiek zawodowo trudniący się żeglarstwem, szczególnie morskim; classicus, nauclerus, nauta, nauticus Cn (32): Iáko morſka Syrená nadobnie ſpiewáłá. Ták iż onym ſpiewániem márynarze ſpiłá RejWiz 81v; Co ſnadź y z márynarzá poznaſz mizernego. Iż kiedy ſie ná morze ma ſrogie odepchnąć/ Muśi pewnie zápłákáć álbo przykro weſtchnąć. RejWiz 87v, 5, 6v, 12 marg, 20v, Cc7; RejZwierz 31v, 121v; RejAp 151v; RejPos 50; thák iż onego mężá ſwiętego/ iáko pogániná/ prze ktorego zdáło ſie márinarzom onym/ iż ſie morze zburzyło/ iáko go máruie [!] z okrętu wyrzućili RejZwierc 199v, 65v, 71v, 83, 83v, 94v (13).

W porównaniach (4): RejWiz 94v; á ieſteſmy [tj. ludzie] iáko márinarze/ kiedy ſie im okręt rozbije/ tedy ſie káżdy miece do żaglu RejPos 316v; Bo kto ſie nierozmyſlnie ná ſwobodę tego ſwiátá puśći/ rownie iáko nierozmyſlny márinarz ná morze/ áni wie gdzie ſie o ſkáłę othrąći RejZwierc 142v, 159.

W charakterystycznych połączeniach: bywały marynarz, ćwiczony, mądry, mizerny, nierozmyslny, roztropny, stary; marynarze usypiać (śpić) (2).

Szereg: »żeglarz i marynarz« (1): Niechći nie groźi [...] koźląt [gwiazd] pará oná Stráſzliwe známię/ przećiwne żeglarzom Y Márinarzom. KlonFlis B3v.
Przen: Człowiek wśród niebezpieczeństw świata (3): A tákże y my cżynimy nędzni márynarze/ pływáiąc po tym nędznym morzu ſwiátá tego RejPos 316v; (nagł) Do cżłowieká poććiwego iuż w oſtátnim wieku poſtánowionego wirſzyki. (–) [...] Zowę cie márynarzem co po wodzye pływaſz RejZwierc 180, 83.

Synonim: morzanin, żeglarz.

MM