Kawałek płótna (często ozdobnie wykończonego) używany do wycierania rąk po umyciu lub jako serweta, na której stawiano jedzenie podczas posiłku; mantile (mantele) BartBydg, Murm, Mymer¹, Mącz, Calep, Cn; mantelium Murm, Cn; mappa BartBydg, Mącz; mantellum Calep, Cn; togilla BartBydg; man(u)terium, manutergium Cn (45): Mantile, d⟨icitu⟩r velamen mensae seu mappa, mappula, mapella, obrusz, ad tergendum manus etiam dicitur, rącznyk BartBydg 87, 87; yakom ya nyewszyal [...] czterech kith conopy y czterech ranthuchow ploczennych Recznyka yednego gzla ploczyennego [...] vasznosczy sesczy (naszczye) cop ZapWar [1525] nr 2330, 1532 nr 2471; Mantile, eyn handtuch Ręcznik Mantelium idem Murm 140; Mymer¹ 29v; Też roſpukłem dzieciom vcżiń plaſtr/ á prziłoż na roſpukłe mieſcze moczno prziwiązawſzi ręcżnikiem/ á vlecży. FalZioł I 38b; Item wſzlyepuczowye pokradl v yednego kmyeczia ſchati byalle, dwye koſſuli czienkie, dwa rączniki czienkie dwye koſſuli paczeſzne, dwye poſchewcze, tho poprzedal y thu y owdzie LibMal 1544/87, 1544/90, 1551/159v; przynieſiono [...] Ręcżniki ony pyſzne złotem háfftowáne/ Wzory Adámáſzkowe ſrebrem przetykáne. RejWiz 27, 11v, 14v; UstPraw Bv; Radeś gdy ich [tj. pachołków] przed tobą/ z wodą kilko ſtánie/ Ręcżnik dzyerżąc/ á mowiąc/ miłośćiwy pánie. RejZwierz 142v; (nagł) Ręncznikj (–) Rencznikow Colenſkich czienkich Pannam do vczierania reką 12 Rencznikow Colenſkich do noſzenia ieſcz 12 Rencznikow kitaiczanich czerwonich. na faſkę. [...] 2 WyprKr 115-115v; áno chłop orze/ á zorawſzy przewroćił pług przykrył ręcżnikiem á iadł ná nim co miał z ſwoim pogániácżem BielKron 319, 426v, 435; vestem tricilem dicimus, O trzech wzorzech, która [tkanina] niciámi tkána yeſt/ yáko bywayą ręczniki. Obrusi.Mącz 193a; Mantile, Ręcznik. Aliquando pro Mappa, Miáſto obruſa. Mącz 208c; SienLek 115v; Ręcżniki ſzerokie iż do nas ze Włoch przynieſiono/ záraz też y przezwiſko ich s nimi przyſzło/ bo ie Thowágliámi zowiemy GórnDworz F6v; HistRzym 58v [2 r.]; RejZwierc 59, 69v, 159v, 226v; ZapKościer 1580/5; á Xiądz Wurſchait [tj. kapłan żmudziński podczas pogańskich obrzędów] opáſawſzy ſie ręcznikiem/ wzywa po wtore wſzytkich Bogow StryjKron 161; Tu lekarż pięknie zwiąże chorego ręcznikámi y vpiłuie rękę/ zá czym chory w źywoćie zoſtánie GórnRozm K2v; Calep 637a, b; KlonWor 68; [á [gdy koń ma dychawicę] obiedwie ſłábiznie trzebá mu śćiągnąć dobrze dwiemá ręcżnikoma/ żeby tak przez ono śćiągnienie boki mu nie ſkakáły dla tchnienia Cresc 1571 535].

W połączeniach szeregowych (2): Niewſpominam tu nic/ iáko guſlićie Korporały/ Antependya/ obruſy/ rętzniki/ kthorymi prozne ołtarze przykrywaćie/ y proſte ludzi mamićie KrowObr 107v; Obruſow/ ręcżnikow/ ſerwet/ doſtátek nadźiáłáć. GostGosp 128.