[zaloguj się]

RĘKOJEŚĆ (22) sb f

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N rękojeść
G rękojeści
A rękojeści
I rękojeścią rękojeściami

sg N rękojeść (15).G rękojeści (3).I rękojeścią (2).pl A rękojeści (1).I rękojeściami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XIX w.

Część przedmiotu, za którą się trzyma; uchwyt, poręcz; capulum, capulus, manubrium Miech, Mącz, Calep, Cn; tenaculum Miech, Cn; ansa Mącz, Cn; ansula Calep (22): Iuhrowie y drudzi tam przebywaiąci [...] zęby ich [morsów] ktore ſą barzo cięſzkie ſlą do Moſkwy potim do Tatarow y do Turek, y cżynią z nich okładziny do mieczow y do ſzabli, aby dla cięſki rękoieſci tim razniejſze były. MiechGlab 61; Mącz 37b [2 r.], 38b, 103c, 133c, 209b; SkarŻyw 558; Calep 73b [2 r.], 638a; [InwSzlachKal 1580 nr 38].

rękojeść czego (2): Szyroką [łuską jesiotra] okładaią ſiodła Tatarowie [...] drobnieyſzą/ ſzable/ nożny/ y rękoieſci gich. FalZioł IV 35c; Capulus item, Manubrium gladii, quod manu capiatur – Rekoieſze [!] bronie. Calep 163a.

rękojeść do czego (1): Rękoieſcz srebrna do Kropidla mieſczi zlocziſta WyprKr 54v.

rękojeść u czego (7): Murm 136; Lorica, lignum circa gradum, quo sustentamur manibus, rąkoiescz v wschodv BartBydg 83b, 111b; Ansa, Ucho/ álbo/ Rękoyeść v káżdego naczinia. Mącz 10d, 28b; Calep 143a, 1007b; [Ci vcżynili máść thákową/ kthorą hántáby álbo rękoieśći v drzwi námázywáli/ ktorąby ſie ći záráźiwſzy vmieráli/ ktorzybykolwiek ſie ich dotykáli. SchneebAnt O].

Przysłowie: Arripere ansam, Uſzká/ álbo rękoyeśći ſie dochwyćić/ to yeſt/ przyczyny y cżáſu nie opuſzczáć/ pochop wziąć. Mącz 346b.

Cf [RĘKOJEŚM]

JR