[zaloguj się]
[pdf]

MITRĘGA (12) sb f

Fleksja
sg
N mitręga
G mitręgi
I mitręgą

sg N mitręga (5). ◊ G mitręgi (1). ◊ I mitręgą (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) ‒ XVIII w.

Znaczenia
1. Bieda, niedostatek; malignitas conferendi, parsimonia nimia, sordes Cn (11): bo więtſza mitręgá w dworze kiedy iuż w pudle nie máſz nic. RejZwierc 31v, 31v [idem] WerKaz 300 [2 r.].
Wyrażenie przyimkowe: »dla mitręgi« = z powodu biedy (1): gdyby iedno tym karał Pan Bóg/ że nam krup nie doſtánie do káſze ná wiecżerzą/ álbo też że kotki náwet nie mááz cżym z zapiecżká dla mitręgi wybáwić WerKaz 300.
W przen (6):

mitręga między kim a kim (2): cżáſem ſie też przygodzi/ iáko ono ſtára przypowieść/ iż ſie mitręgá miedzy nimi zámnoży/ pan ſie imie woytowey/ á páni woytá/ więc pan wlecże do woytowey/ á páni też náſypie pełen wor woytowi/ áż więc cżáſem y krup nie doſtánie do káſze ná wiecżerzą. RejZwierc 31v; A ieſli też to wſzetecżeńſtwo [cudzołóstwo] záplunie ſię w ſtanie Małżeńſkim/ álbo iáko oná ſtárá przypowieść iednego śláchćicá Polſkiego/ iż ſię mitręgá miedzy nimi zámnoży WerKaz 300.

Fraza: »trestkce [kogo] mitręga« (1): że w krotkim cżáśie áli go [moczygębę albo wydmikufla] treſtkce wielka záwżdy mitręgá WerGośc 222.

Iron. (3):

Zwrot: »mitręgą się żywić« [szyk zmienny] (3): pan wlecże do woytowey/ á páni też náſypie pełen wor woytowi [...]. A woyth powieda iż ſie mitręgą żywi. Ale boday zábit y s táką mitręgą RejZwierc 31v [idem WerKaz]; Y tyś wygrał z tą włocżęgą/ Práwie ſie żywiąc mitręgą/ Lepiey ábyś doźrzał ſwego/ Niż náglądaſz do cudzego. RejZwierc [233]; WerKaz 300.

2. Łatanina, partactwo; vehementarii ars a. opus Cn (1):
W przen (1): To ieſt ziemiá [rycerska] obfita gdyby miáłá ludzi/ Ták też iedno mitręgą ſwoie cżáſy łudzi. RejZwierc 241v.

Synonimy: 1. bieda, nędza, niedostatek; 2. partactwo, partanina.

TZ