1. Metal stosowany m.in, do wyrobu drobnych przedmiotów użytkowych oraz w zdobnictwie; stop miedzi z cynkiem i innymi pierwiastkami o zawartości ponad 55% miedzi; orichalcum (a. auricalcum) Murm, Mymer¹, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; cuprum BartBydg, Mymer²; electrum BartBydg, Cn; aes Calep, Cn; aes coronarium, pyropus Cn (40): Murm 124; Mymer¹ 6v; Auricalcum, est genus metalli ex diversis metallis conflatum, habens similitudinem auri in splendore et duritiam aeris, moszyąncz BartBydg 16b, 47, 103b; A MOſiądz ieſt rzecżon od tego: iże ma ſwiatłoſć złotą y twardoſć miedzi/ bowiem Moſiądz bywa z miedzi/ y z ognia ſiłnego [!], y innemi przyprawami bywa ku złotey barwie przywiedzion. [...] Then Moſiądz cżęſto kroć z piſma zową gi Kontrifałem/ á to dla barwy podobney Kontrifałowi. FalZioł IV 48d, +7v, IV 48a, 48d [3 r.]; Cuprum Kupffer Moſiądz (I wyd. Miedz) Mymer² 5; nátychmiaſt wyiął z zánadrza ſwego bárzo piekną tablicę vcżynioną z moſiądzu [tabulam aeream; thablyczą myędzyana HistAl 1510/31] y s koſći Słoniowey/ mieyſcy przedzielaną złotem y ſrebrem HistAl A3; Chociayby nym y moſiądz ſmálcem przyſtroiono/ Przedſię zá piękne złoto wnet będzye kupiono. RejWiz 47v; Tumulus honorarius, Grób kámieniem álbo moſiądzem położony. Mącz 157c, 268c; á pirwej ieſzcże/ poki złoto nie było ták tanie/ [pasowanemu rycerzowi] moſiądzu/ do rzędu ná koń/ do oſtrog/ do ſtrzemion/ vżywáć dopuſzcżano. GórnDworz V6, Y4; iáko mármorámi/ mośiądzem/ y wſzelákiémi doſtátki mieyſcá tákie [ciepłe źródła] ſą ochędożóne. Oczko A4; Trzebáby ſztukę vkázáć w tym niepoſpolitą/ [,..] vcżynić twarz litą. Z bládłego [!] mośiądzu/ ábo z miedźi cżerwonáwey KlonŻal D3; Godźienbyś ſławnodawnych miſtrzów málowánia/ Y ręką Mentorową w mośiądzu rzezánia. KochProp 3; Subaeratum. Quod foris quidem aurum ostendit, intus autem aes occultat ‒ Pozłoczoni na moſiądzu Calep 1014b, 36a, [738]b; KlonWor 67.

W przeciwstawieniu: »mosiądz... złoto« (2): Bo widziſz iżeć máło nie iednáki bláſk od moſiądzu iáko y od złotá. RejZwierc 19; CzechEp 233.

W porównaniach (9): Ty rzecży mowi Syn Boży/ ktory ma ocży iáko płomień ogniowy/ á ktorego nogi podobne ſą moſiądzowi [et pedes eius similes aurichalco]. BibRadz Apoc 2/18; RejAp 12, 13, 13v, 28v, 29; BudNT Apoc 1/15; WujNT Apoc 1/15, 2/18.

W charakterystycznych połączeniach: z mosiądzu uczynić (uczyniony) (2), ulać; mosiądzem położony; w mosiądzu rzezanie.

W połączeniach szeregowych (3): BartBydg 38b; Szkocia [...] ma złotho/ ſrebro/ żywe frebro/ żelázo moſiąc BielKron 277; CzechEp 233.

2. Wyroby z mosiądzu (2): [Mosiądz: mosiądzu pospolitego 2 kamienia i 9 funtów InwMieszcz 1578 nr 220; Mosiądz: miednice 3 i nalewka [...] lichtarz zawiesisty, moźdzerz i z tłukiem, lichtarzów 5 i prawda. InwMieszcz 1599 nr 304.]

W połączeniach szeregowych (2): Naprzoth wziąla ſſchati. [...] Czeny wſſiſtek Schimbank. Item myędzy. moſſiądzv. y ynſchego wſſiſtkiego domoſtwa. ZapMaz V S 2/332v; BielKron 250v.