[zaloguj się]
[pdf]

MOWKA (7) sb f

o prawdopodobnie pochylone (Mącz o jasne); a jasne.

Fleksja
sg pl
N mówka mówki
A mówkę
L mówce

sg N mówka (2). ◊ A mówkę (3). ◊ L mówce (1). ◊ pl N mówki (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Dem. od „mowa”:
1. Od znacz. ‘wszelka wypowiedź’; tu iron. o mowie obłudnej, przymilnej, przypochlebnej lub fałszywej, podstępnej (6):
Zwroty: »sformować mowkę« (1): Co kto rzekł: záwſze mowił/ Ták iest, on zchorzáły [...] Mnich Dyálektyk iákiś poſtrzegł tego ſłyſząc [...] więc ſobie twarz nabożną zformował y mowkę: I ná onę odpowiedź vprządł ſámołowkę. KlonWor 70.

»mowkę stroić« (1): Niemáſz nie męſkiego w nim: lecż iáko ſzkort płáſki Migi/ mrugi y mizgi ma zadátek łáſki. [czuryło młody] Cáłuie rękę/ wzdycha/ mowkę ſobie ſtroi: Ani ſię ludźi wſtydzi/ ni ſię Bogá boi KlonWor 58.

Wyrażenia: »mowka łagodna« (1): Właśnie tedy każe ten chytry ſługá/ nęćić ludźi iákoby Cietrzewie. A ponętá nie inſza ieſt/ iedno chytrość/ twarzycżká y mowká łágodna/ vgadzánie y ćierpliwość/ zálecenie towáru choćia złego: ochotne przywitánie KlonWor ded **3.

»mowka ostra« (1): Dicteria, Dicta salsa et acuta et quodam quasi aculeo pungentia. ‒ Mowki ostre a przerazliwe. Calep 320b.

»mowka przeraźliwa« (1): Calep 320b cf »mowka ostra«.

W przen (1):
Zwrot: »mowkę cukrować« (1): ſzátan nie ſpi: ten ſercá ludzkie truie: ten mowkę cukruie: ten obycżáie fałſzem y zdrádą záraża KlonWor ded **2.
a. Od znacz. ‘fama’; prawdopodobnie plotka (1): Sermunculus, Mowká/ sławká/ Powiaſtká nieyáka Mącz 386d.
2. Od znacz. ‘mówienie, wypowiadanie się’; tu iron.: o gadaninie, długim rozwodzeniu się na jakiś temat (1): Co gdy ludzie prośći ſłyſzą/ mowią z proſtośći ſwey/ wierę práwi dobrze vcży then kſiądz. A zwłaſzcżá ieſli ktemu ieſth iáki żwáwy co ſie nie może nákocháć w ſwey mowce. SarnUzn H4.

KK