[zaloguj się]
[pdf]

MSZAŁ (130) sb m

-ſz-, -sz- (124), -ſſ- (3), -s- (2), ſch- (1).

mszåł (14), mszał (1); mszåł : mszał KrowObr (7 + 26 żp : żp); mszåł- (108), mszał- (3); mszåł-: mszał- KrowObr (30 : 3).

Fleksja
sg pl
N mszåł mszåły
G mszåła, mszåłu mszåł(o)w
A mszåł mszåły
I mszåł(e)m
L mszåle mszåłach, mszål(e)ch

sg N mszåł (14). ◊ G mszåła (63), mszåłu (7); -u KrowObr (6); -a : -u CzechEp (2 : 1). ◊ A mszåł (5). ◊ I mszåł(e)m (1). ◊ L mszåle (21). ◊ pl N mszåły (7). ◊ G mszåł(o)w (5). ◊ A mszåły (3). ◊ L mszåłach (3), mszål(e)ch (1); -ach CzechEp; -ach : -ech KrowObr (2 : 1); ~ -ach (2), -åch (1); -ach CzechEp; -ach : -åch KrowObr (1 : 1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Najważniejsza księga liturgiczna w Kościele rzymskokatolickim zawierająca teksty stałych i zmiennych części mszy; missale Mymer1, BartBydg, Cn; missarius Murm, BartBydg (130): Murm 128; Mymer1 8; BartBydg 91b; Anna dzyewka kthora ſluzila v Georgiuſſewey Introligatorowey vkradla they tho panyey ſwey Mſchall mnyſky y dala y yemu przedawacz, kthori on przedal v Czarnych mnichow yednemv Zakonnikovi za trzi groſche LibMal 1547/137v; RejKup k8, t6v; ſwym wiátykyem kſiądz álbo mſſałem gdzyeby myęſzkał/ álbo wcżymby chodził/ yeſliby cyeſlow do domu zbudowánya/ ſloſárzow do zawyas/ kráwcow do ſſycya ſſath/ ſſewcow do botow [...] nye było. GliczKsiąż G6; Nátzyniliśćie ſobie w tym Mſzale rozmáitych Iezuſow/ to ieſt/ rozmáitych zbáwićielow KrowObr 193; Kanon Papieski Wemſzale. KrowObr 196v, 69v marg, 177 [2 r.], 177v, 183v marg, 188 [2 r.] (14); WyprKr 102v; Pátrz we Mſzale w modlitwie ktorą gromnice cżáruią ktorą maſz y w Báiendách. CzechRozm 194v marg; Aleć y ze Mſzałá náwet/ ktory ſobie zá święty máią/ iż brzuchy ich dobrze zaduſznym chlebem tucży/ może toż być pokazano CzechEp 44, 70, 241 [2 r.], 275, 276, 313; naydźieſz tu modlitwy/ Hymny/ Prozy/ wyięte ze Mſzałow/ y Brewiarzow/ ktorych po świętym Koncylium Trydentſkim Kośćioł święty Powſzechny zbáwiennie vżywa. LatHar +7v; Prozá ná Boże národzenie. (marg) Ze Mſzałow dawnych [= pochodzących sprzed wprowadzenia ujednoliconego mszału rzymskiego]. (‒) LatHar 402 marg.

W połączeniach szeregowych (8): Swiattzą teſz dobrze/ o tey náuce Papieżá Rzymſkiego Antykryſtá/ wáſze kxięgi właſne/ [...] y wáſze Pontyfikały/ Aiendy/ Wijátyki/ Dyurnały/ Kurſy y Mſzały KrowObr 52, 81, 158v [2 r.], 239, 241; CzechRozm 194v; Chybáby pierwey wygłádźił wſzytki Mſzały/ Grádały/ Antyfonarze/ Wiátyki/ Kurſy/ Dyurnały/ Ortuluſy/ Diſcypuły/ Vade mecum, Dormiſekury/ Olkoty/ Brykoty/ Pomeryuſze/ Bárálety/ y inſze ktorych ieſt pełno CzechEp 81.

Wyrażenia: »mszał diabelski« [w tym: (ten) wasz (3)] (6): A gdyſz tedy ten Mſzał Dyabelſki wáſz to iáwnie vkázuie/ iż ſię przyćie Páná Iezu Kryſtá KrowObr 193, 177v, 192, 192v, 193v, 219.

»mszał księżej papieskiej, papieski, papieża rzymskiego« (3 : 2 : 1): Mſzał Kxiężey Papieskiey/ w ktorym Páná Bogá y ſyná iego miłego vſtáwitznie bluznią. KrowObr 167, 158v, 167v żp, Ss3v; ono ieſzcże y ſam Mſzał Papieſki/ ktory podobny ieſt onym ſtárym káwtanom/ w ktore Więc ſnadź y obruſy/ y zgrzebi/ [...] y niewiedźieć co tyle tkano CzechEp 241, 44.

»mszał szatański« (2): I záſię do Wincentego iákoby do drugiego Kryſtuſá. Ták ſię iemu w tym Mſzále Sátańſkim modlićie. KrowObr 172, 178.

»(ten) wasz [= papieski] mszał« [szyk 10 : 6] (16): iáko po wſzyſtkich kośćielech ſtego Mſzału wáſzego/ rok od roku/ vſtáwitznie bluznićie Páná Iezu Kryſtuſá KrowObr 168, 52, 81, 100, 125, 158v (16).

Zestawienia: »krakowski mszał« = mszał zatwierdzony do użytku dla danej (tu krakowskiej) diecezji przed wprowadzeniem ujednoliconego mszału rzymskiego (2): przeſto tedy wezmę przed ſię Krákowſki wáſz Mſzał/ ktory Piotr Lichtenſtein w Wenecij / nakłádem wáſzym drukował. Látá národzenia Páńſkiego. 1532. KrowObr 167v; CzechRozm 16v.

»rzymski mszał« = mszał ujednolicony i zreformowany dla porządku łacińskiego przez Piusa V w 1570 r. [w tym: w odsyłaczu marginesowym „z rzymskiego mszała” (61)] (63): Przydáć ſię y tá Modlitwá Kośćielna może. (marg) Z Rzym: Mſzałá. (‒) LatHar 106 marg; Vżywáią iey [tej ewanjelijej] też/ według Rzymſk: Mſzałow w porządku/ w dzień B. P. Máryey/ Národzenia/ Ofiárowánia/ y Pocżęćia. LatHar 684, kt, 11 marg, 48 marg, 54 marg, 55 marg (63).

Szeregi: »ajenda i mszał« [szyk 3 : 2] (5): KrowObr 100, 125; ták też prawdźiwe w ſobie ſkutki ma/ iáko y ono/ co w Agendach y we Mſzałách o wodźie y o ſoli/ twierdzą. CzechEp 84, 296, 313. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»księgi albo mszał« (1): Kſzięgi albo Msal. Axamitem czerwonem powleczoni, ſrebrem zlocziſtem na rogach i weiſrzodku okowani, i clauſuri ſrebrne zlocziſte WyprKr 54v.

AK