[zaloguj się]
[pdf]

ROJ (25) sb m 

W N i A sg -ó- (2), -o- (2); -ó- KochPhaen; -ó- : -o- Mącz (1:2); w pozostałych formach o jasne.

Fleksja
sg pl du
N rój roje roja
G roju
A rój roje
I roj(e)m
L roju rojåch

sg N rój (12). ◊ [G roju. ◊ A rój.] ◊ I roj(e)m (1). ◊ L roju (1). ◊ pl N roje (8). ◊ A roje (3). ◊ [L rojåch.] ◊ [du N (cum nm) roja.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Duża ilość, grupa, gromada, skupisko (25):
Przen [czego] (1):
Wyrażenie: »niezliczony roj« (1): W tych dwánaśćie [znaków zodiaku] biég roczny ſłóńce odpráwuie/ A zá nim niezliczony róy godźin ſye ſnuie. KochPhaen 20.
a. O owadach; examen Murm, Miech, PolAnt, Mącz, Calag, Calep, Cn; populus, uva Mącz, Cn; congregatio BartBydg (23): Muchy záwżdy z niey [z liszki] krew zſáły/ Y roiem ná niey śiedziáły BierEz O; Calag 90b; Owa nierozumne rzecży [tj. owady: szerszenie, motyle]/ máią ſwe nadźieie/ [...] Albo z śiebie wypuſzcżáią/ iákie roie mśćiwe/ Albo ſáme w cále żywe. KlonŻal C3; Widźiſz iáko mśćiwe roie mogiłę ośiádły/ Oſſy y śierſzenie/ ſtrzeż ſię by ćię nie opádły. KlonŻal C4, D2v; Do bárći nioſą prácowite roie Zdobycży ſwoie. KlonFlis C2; [gdyż ony [tj. pszczoły] dwa kroć przez láto drugie trzy kroć roie wypuſzcżáią. Cresc 1571 608 (Linde)].

W porównaniach (5):

~ Jako comparatum (4): ſzcżęſcie v niego [szeliniarza, tj. lekkoducha] iáko roy pcżoł/ ktory gdy do kogo przyleći wolno mu záſię y oſieść y odlecieć. RejZwierc 143v; záiſte ten ták wielki gęſty lud ktory becży iáko roy pſzcżoł w málucżki ſię pocżet obroći BudBib Bar 2/26; StryjWjaz B3v; CzahTr H4v.

Jako comparandum (1): Cżerwie ktore ćiáło wołu robotnego tocżą/ W płowe ſię ſkrzydłá obłocżą. Więc iáko był robotnikiem/ on przodek rogáty/ Ták też roy/ z prace bogáty. KlonŻal C2v. ~

Wyrażenie: »roj p(sz)czoł (a. pszczołek), p(sz)czelny« = examen apum Murm, Miech, PolAnt, Cn; examen Mącz, Calep; populus a. uva (de apibus) Mącz, Cn; congregatio apum BartBydg [szyk 10:4] (12:2): Murm 97; BartBydg 53; Roie też pcżoł nie tilko w hulach, w pcżelnikach: ale też w drzewach wydupniałych ſie ſadzą MiechGlab 77; BibRadz Iudic 14/8; Examen, Roy pſzczół/ os álbo też Szerſzeniów. Mącz 110a, 312b, 511b; RejZwierc 143v; BudBib Bar 2/26[29]; StryjWjaz B3v; PAtrzay iáko płodnych pſczół nieſłycháné roie Okłádły/ zacny pánie/ miodem śćiány twoie. KochFr 77; KlonŻal C4v; Calep 381a; Więc też ſkoro z páśieki wyidą pſzcżelne roie: Ieſli ich nie dośćignieſz/ iuż wiedz że nie twoie. KlonWor 25; [Trzebá też wiedźieć iż ná wielki roy pſzcżoł więtſzego też vlá trzebá/ á ná mnieyſzy mnieyſzego/ bo ácżkoli z máłego vlá cżęśćiey roie wychodzą/ wſzákoż w máłym vlu dwá śię roiá nie zgodzą. Cresc 1571 593].
Przen [czego] (1): Przez tę gwiazdę ktora ſpádłá z niebá/ ácz ſię może rozumieć y dyabeł/ ktory ſpadſzy z niebá/ zá dopuſzczeniem Bożym dymy błędow z ſtudnie/ y roie ſzáráńczy/ to ieſt nowe árcyhaeretyki [...] ná grunty kośćielne wypuſzcza. Wſzakże [...] WujNT 859.
b. O ludziach [kogo] (1): Ale/ komu pan ieſt miłośćiwy/ Dáie mu ſen oczom pożądliwy: Dáie dźiatek wdźięczné w domu roie KochPs 191; [Cżyli máło teraz prorokow pod Antichriſtem: Ktory nie przeſtáiąc na owych rozmáitych roiach/ Dominikanow/ Fránćiſzkanow/ Benediktinow/ [...] ktore po wſzytkiey źiemi y owſzem y ná Nowy świat rozesłał/ [...] BudArt *4; GrochTrenopis A2v].

Synonim: gromada.

MN