[zaloguj się]
[pdf]

NASZ (20806) pron

a jasne (w tym 392 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg m N nasz (2073). ◊ G naszégo (2311); -égo (421), -ego (19), -(e)go (1871); -ego MurzHist (2); -égo : -ego OpecŻyw (17:6), MurzNT (2:2), BiałKat (15:4), Oczko (2:1), SarnStat (350:4). ◊ D naszému (495); -ému (69), -emu (10), -ęmu (1) MurzNT, -(e)mu (415); -emu MurzHist, OrzQuin (2); -ému : -emu OpecŻyw (1:1), BiałKat (1:2), KochPs (1:3), SarnStat (61:1). ◊ A naszego (487), nasz (273); -égo (46), -ego (1), -(e)go (440); -égo : -ego BiałKat (2:1). ◊ I naszym (449), naszem (37); -em MurzHist (2), MurzNT (2), PaprUp (3); -ym : -em LibLeg (18:11), MetrKor (1:1), RejPs (2:10), Diar (4:3), UstPraw (7:1), BibRadz (13:3), PaprPan (17:1); ~ -em (1), -ęm (3), -(e)m (33); -ęm MurzHist (2); -em : -ęm MurzNT (1:1). ◊ L naszym (311), naszem (21), naszemu (1) LibLeg, skrót (1); -em RejKup (1), BudNT (2), ModrzBaz, ModrzBazBud (3), ZawJeft; -ym : -em LibLeg (10:3), ZapWar (1:1), RejPs (1:3), UstPraw (6:1), BudBib (1:3), SkarŻyw (16:1), GórnRozm (2:1); ~ -em (1), -(e)m (20). ◊ V nasz (861), skrót (3). ◊ f N nasza (706); -a (636), -å (8), -(a) (62); -a : -å KrowObr (16:1), BielSat (2:2), BudBib (5:2), BudNT (4:1), ModrzBaz (8:1), SarnStat (33:1). ◊ G naszéj (1058), naszé (7), naszyj (4), naszy (1); -é ListRzeź, OpecŻyw (5); -yj MurzNT (4); -y ConPiotr; -éj : -é ForCnR (1:1); ~ -éj (244), -ej (1), -(e)j (813); -éj : -ej SarnStat (205:1); ~ -é (5), -(e) (2). ◊ D naszéj (257), naszyj (4), naszé (3); -yj MurzHist (2); -é ListRzeź, OpecŻyw (2); -éj : -yj MurzNT (1:2); ~ -éj (28), -ej (2), -(e)j (227); -ej OrzJan; -éj : -ej OrzQuin (1:1); ~ -é (2), -(e) (1). ◊ A naszę (489), naszą (12); -ą MetrKor, PatKaz III, KwiatOpis; -ę : -ą LibLeg (20:7), SeklWyzn (8:1), LatHar (9:1). ◊ I naszą (292), naszu (1); -ą : -u LibLeg (18:1). ◊ L naszéj (340), naszé (2), naszy (2); -é OpecŻyw (2); -y ConPiotr; -éj : -y BielKron (7:1); ~ -éj (104), -ej (1), -(e)j (235); -éj : -ej SarnStat (84:1). ◊ V nasza (33); -a (29), -å (3), -(a) (1); -å GosłCast; -a : -å KrowObr (5:1), ArtKanc (1:1). ◊ n N naszé (460); -é (25), -e (12), -(e) (423); -é BiałKat, PudłFr, KochWr, GórnTroas (4), KochFrag, OrzJan (4), JanNKar (2); -e OpecŻyw (5), MurzNT (2), OrzQuin (3); -é : -e KochPs (1:1), SarnStat (10:1). ◊ G naszégo (1149); -égo (416), -ego (12), -(e)go (721); -ego MurzHist (2), KochPs; -égo : -ego OpecŻyw (7:4), MurzNT (3:2), BiałKat (3:3). ◊ D naszemu (214); -ému (46), -emu (1) Oczko, -(e)mu (167). ◊ A naszé (465); -é (46) BiałKat (5), Strum, KochPs, GórnTroas (5), OrzJan (2), SarnStat (29), SiebRozmyśl (2), GosłCast, -e (14) OpecŻyw (8), MurzHist (2), MurzNT (2), OrzQuin (2), -(e) (405). ◊ I naszym (221), naszem (19), naszę (1); -em MurzNT, PaprUp; -ym : -em LibLeg (20:9), ZapWar (1:2), RejPs (1:1), Diar (3:3), UstPraw (1:1), SkarŻyw (1:1); -ym : -ę ZapKościer (67:1;–:1584/49v); ~ -em (1), -(e)m (18). ◊ L naszym (297), naszem (18); -em FalZioł, MurzHist (2), BudNT (3), ModrzBaz (2), GórnRozm (2), PaprUp; -ym : -em LibLeg (15:3), RejPs (2:3), BudBib (2:1); ~ -em (2), -(e)m (16). ◊ V nasze (3); -e (1), -(e) (2). ◊ pl N m pers naszy [w tym: naszi (120), nasi (9) ZapWar, BierRozm, ActReg (7)] (1309), nasz(e) (4); -y : -(e) LibLeg (92:3), WujNT (6:1). m an nasz(e) [w tym: konie (2), woły (2)] (4), naszy [w tym: osłowie, pawi, pieskowie] (3). subst naszé (651); -é (76), -e (12), -(e) (563); -e KochZg; -é : -e OpecŻyw (1:2), Oczko (3:3), KochPs (4:5), SarnStat (48:1). ◊ G naszych (2196). ◊ D naszym (518), naszem (71); -em TarDuch, ComCrac (9), PaprUp (4); -ym : -em LibLeg (36:28), RejPs (4:18), SeklKat (7:1), HistAl (3:1), MurzHist (1:2), Diar (8:3), ModrzBaz (6:1), Oczko (5:2), ZawJeft (1:1); ~ -em (3) MurzHist (2), ZawJeft, -ém (2) Oczko, -(e)m (66). ◊ A m pers naszé (325), naszych (28), naszy (1); -ych BierRaj (2), OrzQuin, CiekPotr; -é : -ych LibLeg (12:6), BibRadz (6:1), BielKron (24:3), Mącz (1:1), WujJud (1:1), BudBib (4:2), SkarŻyw (11:2), StryjKron (2:5), SarnStat (125:3); -é : -y PaprPan (3:1); ~ -é (133), -e (8) OpecŻyw (2), OrzQuin (4), KochPs (2), -(e) (184). m an nasz(e) (3). subst naszé (1319); -é (116), -e (39), -(e) (1164); -é ForCnR, KochFr (2), KochPieś, PudłFr, KochWr, GórnTroas (2), KochPij, KochFrag (3), OrzJan, SarnStat (84), SiebRozmyśl (3), GosłCast (3); -e MurzNT (5), OrzQuin (4), Oczko, ZawJeft; -é : -e OpecŻyw (1:16), BiałKat (6:4), KochPs (6:8). ◊ I m naszémi (142), naszymi (129); -émi HistJóz, WróbŻołt, ComCrac (4), HistAl (2), MurzNT (2), Diar, Leop (5), Mącz (3), BielSpr (2), RejPosRozpr, ModrzBaz, KochPs, KochWr, ActReg (4), SiebRozmyśl (2), SkarKaz (3); -ymi OpecŻyw (2), BielŻyw, MiechGlab, SeklKat (2), KromRozm III, KrowObr (9), RejWiz, BielKron (13), KwiatKsiąż, OrzQuin, RejAp (3), BiałKat, BielSat (2), KuczbKat, WujJud (3), MycPrz, BiałKaz, BudNT, CzechRozm (8), ModrzBazBud, StryjKron, CzechEp (4), NiemObr (3), WerGośc, BielRozm, JanNKar, VotSzl; -émi : -ymi LibLeg (4:15), ZapWar (3:2), MetrKor (2:4), RejPs (5:1), LubPs (3:3), UstPraw (2:2), BibRadz (4:7), OrzRozm (1:1), RejPos (5:3), RejZwierc (2:1), BudBib (3:2), PaprPan (1:1), SkarŻyw (2:1), ArtKanc (3:1), LatHar (2:1), WujNT (1:13), SarnStat (64:4), PowodPr (1:1); ~ -émi (68), -ęmi (2) MurzNT, -(e)mi (72). f naszémi (63), naszymi (25); -émi MetrKor, ComCrac (7), Diar, BielKom (2), LubPs, UstPraw, BibRadz, WujJud, RejPosWstaw (2), ModrzBaz (3), SkarJedn, KochPs, WerKaz, ArtKanc, LatHar, SkarKaz (3); -ymi KromRozm III, KrowObr (4), BielKron (2), Prot (2), KuczbKat, NiemObr, WerGośc, WysKaz, WujNT (2); -émi: -ymi LibLeg (3:1), RejAp (4:1), RejPos (8:1), RejZwierc (3:4), SkarŻyw (1:1), SarnStat (15:1), SkarKazSej (1:1); ~ -émi (16), -(e)mi (47). n naszémi (43), naszymi (40); -émi RejPs, RejJóz, MurzNT (2), RejWiz, UstPraw, Mącz, RejAp, BudBib, KochPs, PaprUp, ActReg (2), SarnStat (13), SkarKaz; -ymi KrowObr (3), KwiatKsiąż, OrzQuin (4), BudNT, CzechRozm, SkarŻyw, MWilkHist, ReszPrz (2), BielSjem, WujNT; -émi : -ymi LibLeg (3:6), LubPs (2:1), Leop (1:1), BibRadz (1:4), RejPos (7:5), RejZwierc (2:7); ~ -émi (13), -emi (1) KochPs, -ęmi (1) MurzNT, -(e)mi (28). ◊ L naszych (538), nasz(e)ch (1); -ych : -(e)ch FalZioł (1:1). ◊ V m pers naszy (8). subst nasz(e) (3). ◊ du I nasz(e)ma (nogoma, uszyma) (2) WróbŻołt 43/2, BudNT przedm d3v, naszyma (oczyma) (1) RejPos 136.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Zaimek dzierżawczy odpowiadający osobowemu „my”; noster BartBydg, Miech, HistAl, Calep, Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, JanStat, Cn (20806): Noster, Náſz. Mącz 251b; Calep 703b.
1. Oznacza przynależność do osób, z których jedną jest mówiąca (16027):
a. W odniesieniu do posiadania lub użytkowania własności (430): LibLeg 11/18v (3); March1Wiet A2; ZapWar 1520 nr 2182 (12); otworzyliſmy wory náſſe á nálezliſmy pyenýądze HistJóz D (6); FalZioł I 116a (2); BielŻyw 150; WróbŻołt S6v (2); Ziemiá Moab tá ſie ſtánie iáko gárniec żywnoſći náſſey RejPs 88v (3); Y on náſz domek odárty Co był we troię podpárty Iuż wżdy dziś ma głádſſe ſćiány Y komin w niem murowány RejRozpr D4v; naſch zroll zmiehowa yeſth wignall y bidlo nyetilko rolne, alye y naſche nam pobrall LibMal 1546/113v; SeklKat C (5); RejKup x6 (3); on [Aleksander] záprawdę iáko lew do ziemie náſzey wchodząc/ wſzitki dobytki náſze drapieżnie złupił HistAl E6 (6); MurzHist 14v; Diar 67 (3); BielKom F5v; LubPs P2v (5); KrowObr 27 (4); Rzekł Heliaſz/ tákżeć ty náſze oſiádłośći/ Też podobny ku oney niebieſkiey ſwiátłośći RejWiz 180 (6); Leop Gen 26/20 (16); RejZwierz 2 (3); Chlebá náſzego powſzedniego day nam ná káżdy dźień. BibRadz Luc 11/3 (27); OrzRozm I; Widźiał też [Alonsus] w they tám źiemi doſyć ptaków náſzym podobnych BielKron 444 (26); KwiatKsiąż L4v; Verna, Servus et ancilla domi natus, Rodźic y rodziczká w domu náſzym vrodzona / niewolnik/ wychowániec. Mącz 485b (13); OrzQuin L4v (2); Prot B4; O nie ſamże tylko káłáceſz náſz miły Pánie do tych fortek náſzych RejAp 45v (5); GórnDworz H6 (3); HistRzym 6 (6); RejPos 75v (32); BiałKat 208v (2); BielSat C3 (3); KuczbKat 325 (2); tho wſzytko cokolwiek mamy nie náſze ieſt/ iedno iákoby k wierney ręce nam do żywotá pożycżono. RejZwierc 168v (33); BielSpr 59v; KochMon 29; WujJud 50v (3); Bo niewyćięta bytność náſzá/ á oſtátek im pożarł ogień. BudBib Iob 22/20 (14); MycPrz I [D] (2); BiałKaz H3; BudNT Mar 12/7; CzechRozm 196 (2); trzebá w to pilnie weyrzeć/ ieſliby to z pożytkiem Rzecżypoſpolitey było/ áby náſzey monety kſtałt ábo wyobráżenie odmieniono ModrzBaz 35 (10); SkarJedn 389; Oczko 12; Sąsiedźi o łupy náſze zwády záczynáią KochPs 121; SkarŻyw 16 (11); MWilkHist D4v (5); StryjKron 125 (3); KochFr 101; ReszList 174; BielSjem 20; Wádźić náſz bót kowány/ rzezáné trzewiki PudłFr 53 (3); ArtKanc A4 (6); BielRozm 14 (2); GórnRozm B4v (3); PaprUp F (2); ZawJeft 15; ActReg 6 (2); Calep 1113a (2); KochAp 12; KochFrag 48; OrzJan 29; Bá wiele nas/ cochmy ich przedtym niewidáli/ Aż dopiéro gdy náſzé ſnopki wytrząſáli WyprPl A2; ZapKościer 1583/40 (3); LatHar 5 (3); ieſliby źiemſki dom náſz tego mieſzkánia był zepſowány/ iż budowánie mamy od Bogá WujNT 2. Cor 5/1 (18); GrabPospR K2 (5); Zá niego [Wacława] w náſze to Sármátckie włośći, Náprowádzono w miechy ſrebrnych gośći. KlonKr E; PowodPr 10 (5); SkarKaz 3b (12); VotSzl C2 (2); Ták łowni ſą Celnicy teraz y z ſwoiemi Ogárámi żydkámi, że nam ſkrzynie náſze Roſtrząſáią CiekPotr 60 (7); GosłCast 24; PaxLiz Ev (2); SkarKazSej 706a (2); Ten Zephyrus niech żaglem náſzym włada KlonFlis B3v (6); KlonWor 25 (2); ZbylPrzyg A3; SzarzRyt A2.

W przeciwstawieniu: »cudzy ... nasz« (2): KrowObr 48; Lecż to cudze á nie náſze co ſię od przodkow bierze WysKaz 40.

W charakterystycznych połączeniach: nasze bogactwo (4), bor, broń (4), budowanie, but, bydło (2), bytność, chleb (19), chudoba, cytary, cząstka, cysterny, dary (2), dług, dobra (13), dobytki (4), dom(ek) (domeczek) (45), domostwa, drwa, drzwi (5), dwor, działa, dziczyzna, dziedzictwo (6), dzierżawa (3), dzieża, dzwony, furtki, gęś, gniazdo, gospodarstwa, groby, groch, grosze (2), grunty (3), gumna, imienie (4), kaleta (2), kołnierze, komorki (2), konie (6), księgi (3), lampy (2), łodź (2), łożko (2), łożnica, łupy (3), majętności (24), miasto (4), miecz (3), mienie, mieszek (3), mieszkanie (4), miłość, młyny (2), monety (2), mury (2), naczynia, nagroda, nakład, namioty, nawy, niwa, obory (3), obrazy, obrok, odzienie, okna (2), okręt (3), ołtarze, osiadłości (3), osiewiska, osły (3), owce (5), owczarnia, owies, ozimina, pałace (2), picie, piekło, pieniądze (4), pieniążki (2), piętra, piszczałki, plony, płot (2), podwoje (3), pojazdy (2), pokarm (3), pola (4), potomstwo, potrawy, pożywienie, prog (3), przaśnica, przybytki (2), przysmaki, pszenica, rola (4), rzeczy (3), skarb (7), skrzynki (2), smoła, snopki, spiżarnie, stodoły (5), stoły (4), stroje, stropy, strzelba, suknia, szabla, szaty, szkuta, szpital, ściana (2), świece, talary (2), towary (2), trzody, ubiory (5), ulice (2), użytki, wielbłądy, wieś (2), wieża, winnica (2), włoka, włości, woda (3), woły (3), wory (6), wozy, wrota (4), zboże (2), zbroja (3), zdrowie, ziarnka, ziemia (2), zioła, żagiel, żniwo, żywność (5).

Wyrażenie: »nasz własny« [szyk 4:2] (6): Ieſli práwie chcemy bacżyć ná prawdę/ tho co mamy/ nie ieſth náſze właſne/ ále nam do cżáſu pożycżáne HistAl C5; KrowObr 48; RejZwierc Aaa3; GostGospSieb +4; PowodPr 10; nie pokłádaymy tu ſobie domu/ gdźie ieſt goſpodá krotka y nie náſz właſny dom SkarKaz 209a.
α. W funkcji rzeczownika: »nasze« (11): RejWiz 75; Nam ſie więc zda náſze wſzytko/ Nalepſze/ choć drugim brzydko. RejZwierc 236 (2).

W przeciwstawieniu: »cudze ... nasze« (3): RejRozpr K3; Bo to ſtára przypowieść/ my ſzcżypty cudzego/ A dyabeł pełną garſcią/ náchwyta náſzego. RejZwierz 129; RejZwierc 231v.

Przysłowie: toć ieſt naſzego Czo tu zażywiémy SeklKat R2v.
Wyrażenie: »nasze własne« (4): Cypryan ś. męcżennik powiáda/ że ſie nie mamy żadną rzecżą chlubić/ gdyż nic właſnego náſzego nie ieſt. WujJudConf 114v; ActReg 30; On ią [Chrystus szatę sprawiedliwości] wyſłużył/ á nam ią dáie zá náſze właſne/ y ieſt ná duſzy SkarKaz 349a; VotSzl Dv.
b. W odniesieniu do właściwości lub cech (2207):
α. O częściach ciała i właściwościach fizycznych (1125): BierEz A2v; Racż vmotznitz naſſe ciało. OpecŻyw 177; HistJóz A2v; FalZioł [*7]v; WróbŻołt 43/25 (4); RejPs 29 (13); SeklWyzn f2 (2); RejJóz N5v (3); SeklKat C3v; RejKup r6v (3); Kochamy ſie też widzieć kwitnące poiá/ s kthorich roskoſzna wonnoſć idzie w nozdrze náſze HistAl I7v (8); MurzNT Luc 1/79; Będźyemy oddáwáć ćyelce warg náſſych KromRozm II 12v (2); KromRozm III D2; Diar 37 (2); aby się mogły naleźć takie ubezpieczenia, jakoby i osobam naszym i RP dosyć bezpieczno być tu mogło. DiarDop 118 (2); Towárzyſzu nie náſzey to głowy/ Przedſię nam brać tákowe rozmowy BielKom F3v (2); LubPs A3v (6); SeklPieś 31v; KrowObr 44 (14); náſze kośći tu odpocżywáią. RejWiz 149 (5); Leop Ps 65/11 (7); OrzList cv; RejFig Cc2v; BibRadz *7 (17); ći [Mahometani nawięcey náſzey krwie prágnęli mowiąc/ żeſmy ich ſzpiegierze. BielKron 457v (5); KwiatKsiąż D4; Mącz 130b (5); OrzQuin L4v (2); Prot A4v; SarnUzn D4 (3); SienLek 1 (3); RejAp 9 (13); GórnDworz I (9); HistRzym 6 (3); pewnieć on thákież y vſtá y ięzyki náſze będzye ſpráwić racżył/ ku wyznawániu ſwiętey chwały ſwoiey RejPos 299 (56); znák ſwóy Chryſtus ná czeléch náſzych zoſtháwić raczył BiałKat 246 (7); GrzegŚm 8 (6); KuczbKat 35 (6); RejZwierc 19v (11); WujJud 42 (13); WujJudConf 23v (10); RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [1102] (10); BudBib Iudic 11/8 (8); Szátáná [...] pod nogomá náſzemá zdeptał BudNT przedm d3v (5); CzechRozm 29 (47); KarnNap B2; ModrzBaz 37 (6); SkarJedn 129 (5); ALEXánder [...] małżeńſtwo ſwoie vpadkiem oycżyzny Y krwią náſzą miał płáćić KochOdpr C; Oczko 3v; KochPs 66 (4); SkarŻyw 4 (21); o Stároſtę idźie Ieſli to do niego przydźie. By nas zá nieſławne niemiał Abo gardł náſzych niepobrał. MWilkHist D3v; StryjKron 432; CzechEp 5 (9); NiemObr 5 (5); ReszList 146; WerKaz 279; BielSen 12; ArtKanc A18v (18); Bo Pan w náſzey poſtáći był pokorny ćichy. BielRozm 8 (3); GórnRozm A2; KmitaPsal A5; ZawJeft 32 (3); Phil E; GórnTroas 14 (5); OrzJan 30 (4); RAcż nápełnić Pánie Boże/ vſtá náſze chwałą: rácż y wárgi náſze nápełnić weſelem LatHar 227 (22); WujNT 40 (25); WysKaz 27 (2); SiebRozmyśl E3v; GrabPospR N4v; Skorá ábo płeć náſzá iáko komin wypalona ieſt/ od niewcżáſu y głodu. PowodPr 10 (3); P. Bog [...] y drogi y ſtopy náſze policzył. SkarKaz 610b (43); CiekPotr 38 (2); CzahTr Ev; ſercá niećiérpliwie/ Lzámi iágody zlały náſze przeráźliwie. GosłCast 74 (2); SkarKazSej 663b (8); KlonFlis D2; RybWit C2v; SzarzRyt C.

W charakterystycznych połączeniach: nasze(nasz,-a) biodra, blizny (2), boki, ciałko, ciało (242), cielesność (6), członki (14), człowieczeństwo, czoła (10), gardło (14), gęba, głowa (58), golenie, grzbiet (2), jagody, język (13), karki, kośći (8), krew (23), łzy (3), nagość, nerki (2), nogi (27), nozdrze, osoba (5), plecy, płeć, podobieństwo, postać, powieki, prawica (2), ramię (3), rany (3), rodzaj, serce (2), skora (2), stopy (4), szyja (2), twarz (9), umysł, wargi (3), włosy, wnętrza, wnętrzności (2), wrzod, zwierzchność, żołądek.

Wyrażenia: »oblicze nasze, obliczność nasza« = facies nostra Vulg, PolAnt (4:2): RejPs 66v; á nie ſlucháliſmy głoſu iego/ ábyſmy byli chodzili w przykazániach Páńſkich/ ktore dał przed oblicżym náſzym. Leop Bar 2/10, 1. Mach 10/72; BudBib Iudic 11/24, 1.Mach 3/22; ZapKościer 1582/34.

»obraz nasz« (1): A iáko ſam Chryſtus nieobłudnie ieſt ſpráwiedliwy/ nie mniemániem ſámym: ták y nas tákimi czyni: áby obraz náſz z iego ſię obrázem zgadzał. SkarKaz 349a.

»oczy nasze« = oculi nostri Vulg, PolAnt, Modrz [szyk 148:9] (157): TarDuch E2v; WróbŻołt 34/21; RejPs 61v (5); SeklKat R4; HistAl K3v; MurzNT Matth 21/42 (2); Diar 22; LubPs B (7); KrowObr 116v (4); RejWiz 115v (3); Nic inego nie widzą ocży náſſe iedno Mánnę. Leop Num 11/6 (3); OrzList c2v; RejZwierz 59; BibRadz I 1c marg (3); KwiatKsiąż I3v (2); OrzQuin I2v (3); SarnUzn C5; RejAp 24 (9); GórnDworz B3; O wſzechmogący náſz miły Pánie nie dopuſzcżayże ſie zaćmić thym nędznym ocżom dziſieyſzym náſzym RejPos 322 (59); RejZwierc 9 (14); WujJudConf 49v; RejPosWstaw 21v (5); BudNT 1.Ioann 1/1; CzechRozm 193; ModrzBaz 144v; SkarJedn 313; KochPs 120 (2); SkarŻyw 112 (2); CzechEp 285; KochFr 37; ReszHoz 114; WerGośc 237; ArtKanc T9; ZawJeft 45; GórnTroas 12; GrabowSet C2v (2); Cóż gdźie náſzé oczy Dośiąc niemogą? gdźie myśl/ która niebem toczy KochFrag 23; WujNT Matth 20/33 (4); PowodPr 8; SkarKaz 160a (3); SkarKazSej 686a (2).

»ręce nasze, ręka nasza« = manus nostra Vulg, HistAl, PolAnt [szyk 35:5] (37:3): OpecŻyw 83; HistJóz A2v (2); WróbŻołt 43/21; RejPs 135v; HistAl F6 (2); W práwey wierze ſtałość máiąc/ Grzechy ſwoie wyznawáiąc/ A nádzyeię w Páńſkiey męce/ Táki przydzye k náſey ręce BielKom D4; LubPs T6v (2); Leop 1.Reg 30/33 (2); BibRadz Gen 5/29 (6); A thák ręká náſzá niechay broni ogolonych murów BielKron 250; RejPos 119 (3); RejZwierc 69 (2); WujJud A6v; BudBib Gen 5/29 (3); SkarŻyw 269 (2); KochFr 83; PaprUp Kv; Hetman Lizyaſz z wielkim gwałtem/ wydárł go z rąk náſzych WujNT Act 24/7 (3); WysKaz 39; PowodPr 57; SkarKaz 207a (3).

»serce nasze« = cor nostrum Vulg, HistAl; anima nostra Modrz [szyk 317:15] (332): BierRaj 19; BierEz Q2; OpecŻyw 110 (6); PatKaz I 18v; WróbŻołt 43/19 (2); RejPs 37 (26); RejJóz P2; SeklKat D2v (10); RejKup Nv; HistAl E6v (2); MurzHist L3v; MurzNT Luc 24/32; BielKom nlb 4 (2); LubPs E4 (8); KrowObr 48 (11); Leop Deut 1/28 (8); BibRadz 1.Reg 8/58 (7); Nic niedbayćie rycerſtwo ſláchetne ná tho/ iż Othoman trochę muru obálił około nas/ áleć ſercá náſzego nam zá tho nieobáli/ toć ieſt namocnieyſze miáſto BielKron 249v (3); GrzegRóżn M2; OrzQuin R4; SarnUzn B6v (2); RejAp 8v (2); GórnDworz H5v (3); RejPos 4 (106); BiałKat 48v (2); GrzegŚm 47; KuczbKat 10 (5); RejZwierc 250v (2); WujJud 105 (4); RejPosRozpr b3 (2); BudBib Is 63/17 (2); MycPrz I [A3]v; BudNT Act 14/17 (4); CzechRozm 14v; KarnNap A2 (2); To przykazánie ieſli ſię głęboko w korzeni w ſercá náſze może nas odſtráſzyć od cżynienia krzywd. ModrzBaz 77v (3); SkarJedn 362; KochPs 46 (4); SkarŻyw 3 (12); MWilkHist F2 (3); NiemObr 5; ArtKanc Cv (19); Náſze ſercá/ mądrośćią oświeć dobrotliwy/ By ſwoy wiek mogł weſoło wieść cżłowiek wſtydliwy GrabowSet Ev (2); LatHar [+9] (15); WujNT 259 (17); PowodPr 10; SkarKaz )( 3v (17); SkarKazSej 696a (3); SzarzRyt B3.

»usta nasze« = os nostrum Vulg, PolAnt (18): RejPs 92 (3); LubPs N4v marg (3); KrowObr 141v; Leop Ier 44/17 (2); ſplugáwienia będźie Bog pátrzał z vſth náſzych/ á boiaźń bráćiey náſzey obroći ná głowę náſzę BibRadz Iudith 8/13; BiałKat 196; KochPs 17; ku ſławie Bożey/ y budowaniu blizniego/ vſtá ſię náſze otwarzáły. SkarŻyw 4 (2); CzechEpPOrz **2; ArtKanc Q3v; LatHar 227; WujNT 2.Cor 6/11.

»uszy nasze« = auris nostra Vulg, HistAl, PolAnt [szyk 54:5] (59): WróbŻołt 43/2; RejPs 65v; HistAl I4v; LubPs P2 marg (3); Leop 1.Par 17/20; BibRadz Iob 28/22; tu nas vpomina piſmo ſwięte/ áby nam tben głos záwżdy brzmiał w vſzoch náſzych/ Iż cżás náſz krotki ieſt RejAp 5v (5); żadney muzyki ták ráde nie ſłucháią náſze vſzy/ iáko kiedy kto/ ku chłubie náſzey/ co powieda. GórnDworz G6v (3); RejPos 64v (33); RejZwierc 261; BudBib Ier 36/15; SkarJedn 245; KochOdpr A2; SkarŻyw 59; ReszPrz 22; ReszHoz 127; vſzy náſzé/ lubią piſánia Póétów GórnTroas 5; WujNT Act 17/20; SkarKaz 580a.

β. O właściwościach i cechach psychicznych (1066): OpecŻyw 44 (2); ForCnR E; PatKaz III 140v; TarDuch C8v; FalZioł [‡]a; racz wybawic nas zowych ciemnoſci a przepaſci proſtoty naſſey RejPs 61v; y wiernoſc naſſę wktorey przy tobie panu ſwoiem vſtawicznye ſtoimy zelzyli RejPs 89 (8); RejRozpr E4v; RejJóz O8v; HistAl H8v; MurzHist B2v (2); MurzNT A4 (4); KromRozm III Q4; Diar 76; Porucżánie ſ. opiece Pańſkiej iż s tych docżeſnych kroleſtw zá ſthátecżność náſzę w wiedzie nas do kroleſtwá ſwego. LubPs O6 marg (6); KrowObr 47v; RejWiz 155v; Leop Iudith 6/15; BibRadz I 4b marg; Pánowie wotuiąc/ y Prokuratorowie zdradzáiąc kieruią ſpráwiedliwośćią náſzą iáko chcą OrzRozm V; mogli ſwemu złemu roſtropnoſcią náſzą zábieżeć. BielKron 104v (8); Eo est nostra pluris auctoritas, Tym więcey waży powagá náſzá/ álbo tym mamy więtſzą poważność. Mącz 307a (2); OrzQuin M4 (2); Prot B4v; SarnUzn D2; żadna rzecz przed náſzym żárłoctwem ſye niewyśiedźi/ á przeto też rzadkiemu lekárze pomagáią SienLek 18 (2); RejAp 31v (3); GórnDworz Ff7 (2); zá ty dobrodzyeyſtwá ſwoie chce od nas poſłuſzeńſtwá á wierney wiáry á ſtałośći náſzey RejPos 343v (20); BiałKat a4 (3); Gdyż Bog náſzę niewdzyęcżność iáwnie chce pokáráć HistLan Dv; rzecży tákowey rozmyślánie/ łatwie nas w náſzey przyſtoynośći zátrzyma. KuczbKat 280 (2); zdáło mi ſie theż trochę wſpomnieć o náſzey porządney niedbáłośći Polſkiey. RejZwierc 182 (16); RejZwiercPodw 183v; WujJud 66 (9); WujJudConf 77v (5); BudBib b (2); MycPrz II C2 (2); CzechRozm Av (3); ModrzBaz 109; ModrzBazBud ¶5 (2); SkarJedn 313; KochOdpr C; SkarŻyw A4 (7); CzechEp 298; Przećiwko ktorey náſzey ſzcżyrośći/ on ſię hárdźie ſtáwi NiemObr 93; ReszPrz 82; ArtKanc L19v (3); GórnRozm M2; Pan ták chce/ roſkázuie/ á náſze mądrości. Wiátrem bierze/ y kłádźie w morſkie głębokości. KmitaPsal Av; Ieden wzor vczćiwośći/ iedná cnoty kraſzá/ Któréy ni Tyran zgłádźi/ áni butá náſzá. ZawJeft 35; GrabowSet C; OrzJan 98; A cokolwiek ſię dobrego/ prze niepilność ábo nieoſtrożność náſzę/ do tego cżáſu opuśćiło/ rácż tego ſam miłośćiwie dołożyć/ y to nágrodźić. LatHar 30 (11); WujNT 17 (16); WysKaz 13; PowodPr 73; Wielka to ſzkołá Chrześćijáńſka/ ty beſtye náſze z ktorymi chodźim záwżdy powolne mieć SkarKaz 314a (9); VotSzl Bv; SkarKazSej 658a (3); Cżwarta burza ánimuſu náſzego ieſt BOIAZN KlonFlis B; SzarzRyt Av.

W charakterystycznych połączeniach: nasze (nasz, -a) afekty, animusz, buta, chciwość, cichość, cierpliwość (4), dobroć, dobrowolność (6), doskonałość, dowcipność, dzielność (2), głupstwo, gnuśność (2), gorność, lekkość, mądrość, mdłość (4), męstwo, miłość, namiętności, nieczułość, niedbalstwo (3), niedbałość (14), niedowiarstwo. niegodność (4), nieostrożność, niesprawiedliwość (3), nieumiejętność, niewdzięczność (4), niewstydliwość, nikczemność (5), ospałość, oziębłość (2), pilność (3), plugawość, poczciwość (4), pokorność, poniżenie, popędliwość, powaga, powolność, pożądliwość, prostość (2), prostota (7), przystojność, pycha (3), skłonności, słabość (2), sprawiedliwość (37), sprawy, sprosność, stałość (10), stateczność (3), swoboda, szczęście, szczyrość, ślepota, śmiałość, świątobliwość (2), świętość, ułomność, umiejętność, uprzejmość, uznanie, wola, wolność, zakamionałość (2), zatwardziałość, złość, żarłoctwo.

Wyrażenia: »charakter nasz« (1): to nam też w tey niezlicżnośći cháracterow naſzych nie dźiw że ſię cżáſem potknąć przytraffi. RybGęśli A4.

»cnota nasza« = virtus nostra Modrz [szyk 6:3] (9): Ale pátrz w iákim náſzá cnotá vćiśnieniu RejWiz 122; RejZwierz 25v; RejPos 221v (2); ſam Pan chce po nas/ ábyſmy zacnymi cnotámi náſzymi pobudzáli ludźie ku chwale y ku wyſławiániu Boſkiego Imieniá KuczbKat 385; ModrzBaz 57; doznasz wiary Cnoty naszey Krwi swey, iak Pan Dobry się nąm zachowasz, bog cię będzie błogosławił ActReg 31; LatHar 613; SkarKaz 312b.

»człowieczeństwo nasze« [szyk 56:7] (63): RejPs 42 (9); LubPs Dv (4); KrowObr 51v; A coż gdy to náſze cżłowiecżeńſtwo/ Vwodzi nas w ták dziwne ſzaleńſtwo RejAp 199v; HistRzym 83v; A ták vcżmy ſie tu pilnie/ iákie ieſt cżłowiecżeńſtwo náſze/ á iáko ieſt mdłe á ſłábe á ſkáżone grzechem náſzym. RejPos 332v (31); RejZwierc 56v (3); iuż ledwé ćiérpiéć więcéy może Náſzé człowieczeńſtwo pośmiéchów/ y wzgárdy KochPs 189; ArtKanc N7 (2); GórnRozm I3; LatHar 289 (6); KołakSzczęśl C4v; dla zbáwienia mégo/ [...] wźiął ná ſię náturę człowieczeńſtwá náſzégo SiebRozmyśl G2v (2).

»duch nasz« = spiritus noster Vulg (12): nietylko Duchá náſzego Pan Bog chce/ ále teſz y ćiáłá náſzego KrowObr 116; BibRadz *7 (4); [na starość] cżłowiek ſie mieni żyły/ muſzkuły/ cżłonki ſłábieią/ przez ktore duch náſz roſpoſtrza ſwoię władzą. GórnDworz H5v; RejPos 307; GrzegŚm 51; KuczbKat 180; WujJud 54v (2); WujNT Rom 8/16.

»dusza, duszyczka nasza« = anima nostra Vulg, Modrz [szyk 166:4] (162:8): OpecŻyw 65 (3); PatKaz I 5v (3); TarDuch D4v; LibLeg 6/160v; Takież ie vpomina ku pokucie iżby naſladowali dobrych vcżynkow/ dziekuiąc iemu iż wlepił w duſzę naſzę zakon przyrodzony. WróbŻołt B6 (2); RejPs 56v (19); SeklWyzn a2v (2); SeklKat C4 (3); MurzHist C2; MurzNT 76; DiarDop 100 (2); modlithwá/ [...] iżbichmy byli porządnymi goſpodarzmi duſzam náſzym. LubPs bb5v marg (8); KrowObr 109v (6); Leop Num 11/6 (2); OrzList h4 (3); BibRadz *2v (5); á to ma być vmiane nie dla ſzalenſtwa a złey woley pobudzania/ ale yżeby ſprawa naſzey duſze y vmysłu/ iakoby iakimi vſtawami a rozumem miarkowana y ſprawowana byłá. KwiatKsiąż I2v; OrzQuin Ov; SarnUzn Dv (4); GórnDworz Hv (4); duſzycżká náſzá wyrwáłá ſie iáko wroblik s śidłá łowiącego RejPos 47v (23); BiałKat 51 (2); KuczbKat 165 (2); RejZwierc Bbb2v; WujJud 165; WujJudConf 99v; RejPosWstaw [1102]v; CzechRozm 193v (5); Bo ten Oley S. nic tu inſzego nieznácży/ iedno moc łáſki Bożey y ono miłośierdzie iego/ ktore duſze náſze we wnątrz pośila. KarnNap E4; ModrzBaz 68; SkarJedn 403; KochPs 16; SkarŻyw 92 (4); CzechEp 324 (2); WerGośc 204; ArtKanc D2v (5); PaprUp D3; OrzJan 134; LatHar 31 (11); KołakCath C; WujNT 143 (7); WysKaz 6 (4); PowodPr 21; SkarKaz 85a (13); VotSzl A4; SkarKazSej 697a; SzarzRyt A2.

»godność nasza« [szyk 11:1] (12): RejPs 119 (3); SeklKat S2; RejKup t5v; RejAp 8v (3); cokolwiek dla nas cżyni/ tedy iſcie nie dla godnośći náſzey/ ále dla imieniá ſwoiego ſwięthego. RejPos 199 (4).

»krewkość nasza« = infinnitas nostra Vulg [szyk 20:5] (25): RejPs 94 (2); RejKup dd3v; a tak krewkość naſza niechái panu Bogu kréſow niezamiérzá MurzHist Fv; KromRozm II x4; LubPs X2 marg; KrowObr 210; BibRadz I 88d marg (4); RejPos Ooo4v (2); RejPosWstaw [1102]v; Dla ktorey ofiáry z ięte znas ieſt przeklęctwo/ y krewkość náſzá y ſkłonność do grzechu obmowiona v Bogá/ y do dobrego pośilona ieſt. SkarŻyw 271; ArtKanc D8 (4); LatHar 366 (3); WujNT Rom 8/26 (2); SkarKaz 348a.

»moc nasza« = fortitudo nostra Vulg, PolAnt [w tym: w naszej mocy (19), pod moc naszę (4), w moc naszę (3), ku mocy naszej (1)] [szyk 35:16] (51): OpecŻyw 4; WróbŻołt 43/10; RejPs 88v; SeklWyzn f2v; Ale gdyż nie w naſzey moci ſzczęſcie położono Mulim przyąć z dobrą wolą czo przyniefie ono RejJóz I7v; HistAl C7v (3); KromRozm II b2v; Ieſteś cżłowiek potępyony/ Od bogá ſwiętych wzgárdzony/ Iuż cie niebo opuśćiło/ A w náſzę moc porucżyło BielKom D; LubPs M4v (3); KrowObr 27; RejWiz 135v; A zaż nie thy Boże ktoryś nas odpędził/ á zaż niewynidzieſz Boże w mocách (á zaſtępiech) náſſych Leop Ps 107/12; BibRadz Ps 80/2; cżęść tych kráin w mocy náſzey byłá áż do latá 1450. BielKron 231v (2); KwiatKsiąż M; Mącz 193d; GórnDworz E5; HistRzym 91v; RejPos 239; KuczbKat 415; RejZwierc 73v (12); BudBib Am 6/13[14] (2); KochPs 133; CzechEp 45 (3); ArtKanc K7; PaprUp F; LatHar 453; GrabPospR K2; A moc náſzá niech będźie práwem nieſpráwiedliwośći. PowodPr 64; SkarKaz 347a; CzahTr Ev; SzarzRyt B3.

»możność nasza« [szyk 9:2] (11): od kogoſz mamy ſſukac wſpomozenia iedno od ciebie ktory wſſytki moznoſci naſze mafz w roskazaniu twoiem RejPs 153v (2); SeklWyzn d3; KromRozm II n3v; Diar 76; KrowObr 32v; vſpráwiedliwienie náſze przed Máyeſtatem ſwiętym iego nie może być z żadnych możnośći ſwiátá thego/ áni z żadnych możnośći náſzych RejPos 265v; BiałKat 356; WujJud A7v (2); NiemObr 151.

»natura nasza« [szyk 52:7] (59): SeklKat Q4 (2); LubPs N2v marg (5); KrowObr 51v; RejWiz 101v; Bo by grozy nie było/ tá náſzá náturá. Záwżdy iáko z Miedźwiedziem/ ſkakáłáby turá. RejZwierz 111; OrzRozm K4v; GrzegRóżn K4v; RejAp 5v; GórnDworz C6v; HistRzym I00v; BiałKat 53v; KuczbKat 395; Náturá náſzá ieſt goła tablicá/ Co ná niey piſzą to nośi nędznicá. RejZwierc 221 (7); RejPosRozpr b3v; RejPosWstaw [413]v; CzechRozm 206v; Oczko 1v (2); SkarŻyw 293; CzechEp 218; WerGośc 204 (2); GostGospSieb +2; LatHar 204; náſzá náturá przez Chriſtuſá ieſt nade wſzytkie ánioły powyżſzona. WujNT 278 (2); SiebRozmyśl E3 (2); O nieogárniona miłośći ktorą nas P. Bog vczćił/ gdy nam dał Syná ſwego/ w ćiáło y náturę náſzę. SkarKaz 488b (20).

»niewinność nasza« [szyk 7:3] (10): LubPs O4 marg; Ale Pan Bog wiernoſći y niewinnośći náſzey broniąc/ prawdy ſwey ſrodze ſię mśćić będźie BibRadz *5; RejZwierc 71; CzechEp 92 (4); Nam doſyć kilkiem ſłow niewinność náſzę oświadcżyć NiemObr 150 (3).

»osoby nasze« (5): Wyćiął nam nie ieden policżek Xiądz Kánonik/ ále zárázem vpolicżkował ſzcżyrość prawdy w oſobách náſzych NiemObr 5 (5).

»pamięć nasza« = memoria nostra Modrz [szyk 4:9] (13): Jest w świeżej pamięci WM i naszej, gdyśmy na sejmie krakowskiem o egzekucyji staranie czynili Diar 36; KwiatKsiąż Hv; RejPos 252; WujJud 48 (2); Toć ſą przykłády ſtárodawne/ á od náſzey pámięći dálekie ModrzBaz 113v (5); Oczko 9; JanNKar B; SkarKazSej 693b.

»przyrodzenie nasze« = nativitas nostra Vulg; no Strum ingenium Mącz [szyk 40:16] (56): HistAl I5; LubPs N5v; SeklPieś 32; KrowObr 43v (2); Gdyż náſze przyrodzenie ták ſie z námi lągnie/ Iże więcey ku złemu niż k dobremu ciągnie. RejWiz 89 (3); Leop Iac 3/6; RejZwierz 143; BibRadz I 53c marg (3); Mącz 466d; OrzQuin H4; RejPos 143 (8); s przyrodzenia náſzego vſtáwicznie w grzéchu ieſteſmy BiałKat 161; KuczbKat 395; Przyrodzenie náſze rożne á záwikłáne/ rozne też w ſobie ſpráwy mieć muſi. RejZwierc A6v (21); RejPosWstaw [213]v; CzechRozm 206v (2); ModrzBaz 71; SkarŻyw 167; ArtKanc B20 (2); KochWr 31; OrzJan 92; LatHar 196.

»rozum, nierozum, rozumek nasz« = nostrum ingenium HistAl [szyk 58:21] (77:1:1): BierEz H2v; PatKaz II 39v; HistAl D5v; KromRozm III C; LubPs Dv (3); KrowObr 109 (2); To iuż nád przyrodzenie rozumu náſzego/ Nielza nam iedno wiárą domyſláć ſie thego. RejWiz 114 (8); BibRadz *4 (4); BielKron 206v; Lecz czego nie obiáwił w piśmiech on Duch ſwięty/ Przecz ſię tego domysla náſz rozum nádęty? Prot C2; RejAp BB5v; GórnDworz Ff7v; RejPos 16 (19); BiałKat 26 (3); y w báſniach niemáło rzecży náyduiemy/ Ktoremi pod cżás ſobie rozum náſz oſtrzymy. HistLan F4v (2); KuczbKat 55 (4); RejZwierc A3 (2); RejZwiercPodw 183v; WujJud 71 v; CzechRozm 218v (2); że rzeczy ſą głębokié/ á náſz rozum miáłki/ nie bárzo go iémi traṕmy Oczko 9v (5); SkarŻyw 91; NiemObr 143; ArtKanc F6v; WujNT 546; SkarKaz 45b (10); SkarKazSej 658b.

»siła nasza« [szyk 9:4] (13): BierEz O4; SeklKat D3v; nie máſz ludu mdleyſzego iáko ſą Atenowie/ ktorzy ſie bali nawáłnoſći Alexandrowey/ ále my ſiły náſze mężnie okáżmy [virtutem nostram viriliter osiendamus] HistAl D7v; LubPs K3v marg (2); Prot C3v; RejPos 4v (2); Bog śiłá náſzá: Bog ſławá náſzá: Bog náſz ieſt/ ſławmy go SkarŻyw 481; GrabowSet V; WujNT Bbbbbbv; SkarKaz 609b; SkarKazSej 663a.

»stary (a. zewnętrzny, a. zwierzchni itp.) nasz człowiek« = natura nasza; vetus homo noster PolAnt, Vulg (7): GrzegŚm 20 (2); BudNT Rom 6/6 (2); ſtáry on náſz człowiek poſpołu ieſt z nim [Chrystusem] vkrzyżowan/ áby ćiáło grzechu było zniſzczone WujNT Rom 6/6 (3).

»sumienie nasze« = conscientia nostra HistAl, Modrz, Vulg [szyk 24:6] (30): PatKaz I 3; RejPs 186; SeklWyzn f4 (2); SeklKat V (2); Zadnego kradzieſtwá nie cżyniemy/ á dla náſzego ſąmnienia ná iáwnoſć wychodzimy. HistAl K4; MurzNT 76; Mamy tedy w tákie krotofile vgadzáć/ kthore ſumnienia náſzego obráźić nie mogą BielKom nlb 4; Thu dopirko iuż ſpokoynieyſze bywa ſumnienie náſze. LubPs B4v; KrowObr 55v (2); BibRadz II 7b marg; BielKron 210; RejPos 211v (6); ále nas w tym/ y ſámo ſumnienie náſze winuie y oſkarza. CzechRozm 217v; ModrzBaz 58v (2); ArtKanc IH15v (3); LatHar 34 (2); WujNT 2.Cor 1/12 (2).

»umysł nasz« = mens nostra HistAl; animus noster Mącz [szyk 45:3] (48): pokora á ſćiſnienie vmyſlu náſſego ieſt iákoby plaſtr ná ránę ziątrzoną wyſtępkow náſſich RejPs 187v (8); SeklWyzn e3v (3); HistAl I4v; MurzHist D2 (2); KromRozm III O2v; BibRadz *4 (2); OrzRozm D; KwiatKsiąż B4v; Mącz 250c (2); SienLek 42; GórnDworz Mm5v; RejPos 34 (7); BiałKat 288v; KuczbKat 40 (5); Tákże vmyſł náſz tylko ſie po ſtronach z rozmyſłem ſwym wierći/ á nigdy przyſtátecżney ſtałośći nie zoſthánie RejZwierc 19v (3); WujJud 22 (2); RejPosWstaw [414]v; CzechRozm 242v (2); CzechEp 256; vmyſł náſz od ktorego człowiek/ człowiekiem ieſt názwan/ prágnie záwżdy vczćiwośći/ á brżydźi/ ſię ſproſnośćią. GórnRozm A3 (2); Muzyká [...] ieſt iákoby wódzem vmyſłów náſzych KochWr 38.

»wola nasza« = voluntas nostra Vulg, Modrz [szyk 38:14] (52): siednoczilichme śie y iest tho wolia naſſza ListRzeź w. 23; OpecŻyw 187; ZapWar 1529 nr 2536 (3); WróbŻołt 34/25; SeklKat S2v; MurzNT 13v; KromRozm II k3v; A to ieſt w náſzey woli vdáć ſie do złego/ A bez Páńſkiey/ nie możem nigdy do dobrego. RejWiz 134 (2); Gdyż wielki Bog dał nam wedle woley náſſey ſſcżęſliwe ná wſſem poſzáńcowánie [prosperante nobis magno Deo negocia sicut volumus] Leop 3.Mach 7/1; BielKron 201v (4); Mącz 14a; OrzQuin Z3; RejAp 124v; GórnDworz Ff6v; BiałKat 323v; KuczbKat 220; WujJud 111v; WujJudConf 21; KarnNap E; ModrzBaz 8; Poddaymy Pánu Iezuſowi vprzeymość woley náſzey mowiąc z Dawidem: gotowo ſerce moię gotowo/ cżynić wolą S: twoię Pánie SkarŻyw 83; myśli ktore ſię nád wolą náſzę w kradáią/ bać ſię bárzo/ [...] nietrzeba. SkarŻyw 571 (13); ArtKanc M15v (3); GórnRozm I4 (2); ZawJeft 39; By náſzey ſwey woli/ byſtrey wſzetecżnośći/ Wiecżny Pan nie widźiał/ z ſwoiey wyſokośći. GrabowSet C4; Rácż/ prośimy ćię miły Pánie/ zápálić wolą náſzę/ ku wſzelkim cnotom doſkonáłym LatHar 295; 116 (3); SkarKaz 45b (2).

»złości nasze« = malitiae nostrae Vulg; iniquitates nostrae PolAnt [szyk 73:41] (114): BierRaj 23 (2); bo my doſtoyną mękę za naſſe zloſci cirpimy/ ale ten nitz zlégo nieucżynil. OpecŻyw 144v (4); ZapWar 1535 nr 2413; RejPs 47 (6); SeklWyzn b3 (2); SeklKat V4; to kożdy baczy Iż nam Pan Bog ſnadnie raczy. Naſzych zloſczy przepominaċ Gdy ſię iedno chcemy zeznać. RejKup d2 (3); MurzHist A3v (3); MurzNT 51; LubPs S2v (6); SeMPieś 15v; KrowObr 152 (2); Leop 1.Mach 13/46; BibRadz Is 53/5 (3); OrzRozm C3v; BielKron 35 (2); RejAp 31v (5); RejPos 47v (12); BiałKat 83v (2); BielSat G4; RejZwierc 11 (8); MycPrz II B[3]v; BialKaz K2v; CzechRozm 216 (3); KarnNap D4v (2); Teraz (nieſtétyż) dawné náſzé złośći Nas dolégáią KochPs 92 (5); SkarŻyw 112 (3); KochFr 117; WerGośc 208; ArtKanc D9 (14); ZawJeft 10 (3); GrabowSet C4 (3); LatHar 89 (3); WujNT 786; SiebRozmyśl H2; SkarKaz 3a; CzahTr G3v; y złożyſz z nas złośći náſze/ y wrzućiſz w głębokość morſką wſzytki grzechy náſze. SkarKazSej 707b (2); SzarzRyt Bv.

»zmysł(y) nasz(e)« [szyk 24:7] (31): PatKaz I 5v; RejPs 65; iżeſz rzekł Perską ziemię w wielkoſći złotá obfituiącą/ zoſtrzyłes ſmyſly náſze [sensus nostros] á ſpráwiłes nas przez tho mężnieyſze HistAl C5v (2); LubPs bb5 marg (2); KrowObr 73 (4); RejWiz 21 (3); KwiatKsiąż K; Bywa też y to cżęſtokroć/ iż iáko ine ſmyſły náſze/ thák y wzrok ſie obłądza GórnDworz L17v (3); RejPos 205v marg; RejZwierc 80v (3); SkarŻyw 91 (2); CzechEp 258; ArtKanc H7 (2); Co náſze ſmyſły zácżną/ końcż Oycże łáſkáwy/ Niech pocżątek y koniec/ z ćiebie biorą/ ſpráwy GrabowSet E2 (3); LatHar 595; SkarKaz 159b.

γ. O społecznych znamionach wyróżnienia wśród ludzi (16): WróbŻołt 73/9; Záprawdę my ieſtaſmy możni zwycięſce/ iż nie tylko ludzie ále też y bogowie imieniu náſzemu vſluguią HistAl G7 (2); RejWiz 98v; Leop Ios 7/9 (2); Tákże w tych Herbiech náſzych zacnośći żadney niemáſz? OrzRozm Q (2); BielKron 435; OrzQuin H; Tu iuż obácż iáko ſą płatne ſtany á doſtoieńſtwá náſze v Páná náſzego. RejPos 14 (4); CzechRozm 28; ArtKanc M20.
c. W odniesieniu do przeżywanych, uczuć i stanów emocjonalnych (226): MetrKor 37/1v (2); RejPs 56v (6); Tedy my vſprawiedliwieni/ mamy okaſować wdzięcżnoſć naſzę przed panem bogiem SeklWyzn b3v (2); Racżyſz nás w nim cieſzyć panie Gdyż to ieſt naſze kochanie. RejJóz A6 (2); SeklKat V3; A prawda iż Liudzy myli. To naſſe czeſne kohanie Y to lakome zbyranie. RejKup g3v; KromRozm II k3; Diar 76; DiarDop 104; LubPs V marg (2); KrowObr 215v; Słowá złośników w źięli gorę nád námi: á niepoboznośćiam náſſym [impietatibus nostris]/ ty będzież m[i]łośćiw. Leop Ps 64/4; wſzytko náſze vſanie w ſámym tylko Pánu Bogu pokłádáiąc w iego świętey boiáźni chodźiemy BibRadz *4 (3); Mącz 107d (3); RejAp 8 (2); GórnDworz D5 (2); on nas ták vmiłował/ że dla náſzey miłośći iedynego ſyná ſwego poſlał z niebá/ y dopuſćił go vmrzeć ſmierćią hániebną. HistRzym 51; RejPos 92v (7); vżywamy ſłowney modlitwy/ áby oná wſpomagáłá chuć náſzę wnętrzną y pobożnośc KuczbKat 370 (3); RejZwierc 12v (2); RejPosWstaw 110v (2); A nád to ieſzcże ku temuſz wyſtáwił nam y zálećił/ zá ieden pewny śrzodek/ wiárę: przez ktorąbyſmy y vmiłowánia náſzego y vſpráwiedliwienia dochodźili CzechRozm 216; KarnNap A2; ModrzBaz 59v (2); ModrzBazStryj ¶2v; Náſzá vfność záwżdy w bodze. KochPs 89; Day nam Boże tákie męſtwo/ ábyſmy Herodom/ náſzym świeckim boiázniom/ od dobrego y drogi ktora do Chryſtuſa wiedzie/ odſtraſzyć ſię nie dáli. SkarŻyw 27; CzechEp 53 (4); ReszPrz 24; ReszList 149; ArtKanc F6v (3); ZawJeft 34; W niwecz wſzelka ſtraż/ w niwecż chęć y cnoty/ Gdy Pánie/ náſzey/ nie wſpieraſz/ ochoty. GrabowSet I4v (2); LatHar 63 (3); WujNT 625; PowodPr 41; Teſkność náſzá do Chryſtuſá. SkarKaz 550a marg (7); SkarKazSej 697a.

W charakterystycznych połączeniach: nasz(a, -e) bol, chęci (5), chuć (3), cześć (2), dufanie (2), kochanie (9), miłość (14), niechęć, niepobożność, ochota, pobożność, pożądliwość (7), prawda, przyjaźń, sprosności, tęskność, ufanie (7), umiłowanie, wdzięczność (2), winność (4), wola (3), wzruszenie (2), zacność, żądości, żądze (3), życzliwość.

Wyrażenia: »nadzieja nasza« = spes nostra Vulg, PolAnt, Mącz [szyk 92:21] (113): OpecŻyw 17v; PatKaz III 87v; GDyześ ty ieſt vpełna nadzieia naſſa y vcieczka naſſa RejPs 16v (16); SeklWyzn 2; SeklKat D2v; RejKup Qv; Podnieśićielko náſzey nádzieie. Smiłuy ſie nád grzeſznymi KrowObr 177 (6); Leop Is 28/15 (4); BibRadz 1.Tim 1/1; OrzRozm A3; BielKron 96 (2); Mącz 363c (5); RejAp 54 (3); GórnDworz Dd7v; HistRzym 21v; RejPos 11v (37); BiałKat 33v; KuczbKat 400; RejZwierc 265v; RejPosWstaw [212] (3); CzechRozm 29 (2); A náſzé płoné nadźieie Po powietrzu dmá rozwieie. KochPs 211 (3); SkarŻyw 172 (4); NiemObr 100 (2); ZawJeft 38; OrzJan 97; LatHar 482; nádzieiá náſzá wſpiera ſię tylko ná obietnicách Bożych/ á bynamniey ná vczynkách náſzych. WujNT 540 (11).

»przyjaźń nasza« = amicitia nostra Mącz [szyk 11:6] (17): ListRzeź w. 1; BierEz S3; vczinylem to wſitko dlia zachowania tey przyaszny naschey ktorą mami miedzi sobą LibLeg 10/67v (7); RejPs 88v; Mącz 230d; SkarŻyw 147; proſzę/ tę rowną pracą moię/ [...] z łáſką rácż W.M. przyiąć/ á pámiętnikiem być náſzey ſtárodawney przyiáźni WerKaz 277 (2); KmitaPsal A2v; SkarKaz 381a; Miły Skárbku prze náſzę przyiaźń niech dźiś iednę Rzecz v ćiebie vproſzę. CiekPotr 89.

»radość nasza« [szyk 8:2] (10): RejJóz L4; RejAp 169 (2); RejPos [108]v (4); ArtKanc B15v; LatHar 221; Wſzytkę byſmy ná to ſwą śielę [!] wyſádźili/ Abyſmy rádość náſzę cnym rytmem świadcżyli. SkorWinsz A3v.

»wesele nasze« (8): OpecŻyw 159; RejPs 204; ocżkolwiek prośić będzyemy/ ná wſzem weſele náſze będzye doſkonáłe. RejPos 131v (4); Abowiem trzebá ſie záwżdy rozmyſláć [...] áby ſie weſele náſze/ [...] w ſmutek nie obroćiło. RejZwierc 74; LatHar 32.

d. W odniesieniu do powiązań, z otaczającym światem (8141):
α. W zakresie stosunków rodzinnych, społecznych, politycznych (3961): Bo tho ieſt rzecż wiadoma, yſz my sługam naſſim więcei wierzicz muśime, niſz ynſſe Rzemioſła. ListRzeź w. 13 (7); co naſz Pan vdziáłał/ Iż w náſze towárzyſtwo dał: Cżłowieká táko żádnego BierEz A4v; OpecŻyw 9 (17); w naſzim mieſcie może każdi żyćż iako chce ForCnR A3 (5); PatKaz I 5; yako my przesz vrzadnyka skmyeczmy nasshymy przesz slachethnego yana nyesbylyszmy slachethnego pyotra mamky ZapWar 1527 nr 2379 (6); Iudas rzekł oycu ſwemu/ poſli dzýecýę ſemną iżbychmy iechali a iżbychmy mogli żyć a nye vmrzeć my y dzýatki naſſe HistJóz C4 (6); Zachoway we zdrowiu naſze paný KlerPow 11 (2); valaska ziemya nyeczvdza yeſth. alye bogatego Czeſarza naſſego MetrKor 46/118 (24); TarDuch E2; BielŻywGlab nlb 8; MiechGlab 10; BierRozm 24; LibLeg 7/9 (89); KlerWes A; WróbŻołt 19/9 (3); RejŁas w. 67; A pan bog będzie ſſczyćił ſprawcę/ á przełożonego náſſego á nas ſámy záwżdy wyſlyſſy RejPs 29 (7); LibMal 1543/76v (3); RejRozpr C2v (7); ConPiotr 30; -LudWieś ktv (4); Ceklarze przyſzli Panie naſz racż nam roskażać Czo waſza miłoſcz racżyſz RejJóz H6v (12); SeklKat G (13); RejRozm 391; RejKup t5 (5); HistAl Av (11); KromRozm I A4v (5); MurzNT Matth 27/25 (3); tákyeż yeſt ſlowo boże/ yáko Ewányelia álbo zakon náſz krzeſciyáńſki KromRozm II n2v (8); Wyſzły tymi czáſy kſyąſzki nyeyákye z Angliey/ przy ktorych náſz yeden Polak imyę ſwoye przypiſał KromRozm III C3 (3); nie prze stan nasz poselski to wszyćko tracenie czasu się stało Diar 65 (9); Bo nie zawsze chłop nasz sobie chleba zarobi, często go żywić musiem DiarDop 114 (7); BielKom D2v (3); GliczKsiąż H2v; Nye będzyem tego táić przed ſyny náſſemi LubPs R5v (11); iże Cech náſz wiernie á ſpráwiedliwie rzędźić chcemy GroicPorz g (5); Swięty Woćieſze bądź náſzym Rzetznikiem wniebie. KrowObr 175 [idem 217v] (15); Azaſz był gdy bez przygod ten náſz ſwiát przeklęty RejWiz 177v (23); Dziatki náſze [parvulos nostros] y niewiáſty/ bydło y dobytki zoſtáwiemy w miáſtách Gáláád Leop Num 32/26 (32); OrzList a4 (5); Záprawdę ſie s tych zbytkow/ cudzozyemcy ſmieią/ Iż ták náſzy Polacy nádobnie ſzáleią. RejFig B; A potym gdy ſie ſzydło/ w worze nie zátái/ Iákiego śmiechu będzye/ w náſzey miłey zgrái. RejZwierz 133v (7); Przeto iż Kroi ieſt krewny náſz/ á przeczże ſie oto maćie gniewáć? BibRadz 2.Reg 19/42; Lecż y niewiáſty niektore z náſzych przeſtráſzyły nás BibRadz Luc 21/22 (27); O święta Polſko náſzá/ o wielebna wolnośći gardł y ſtátkow náſzych. OrzRozm L3v; á w tych Seymowych náſzych dźiśieyſzych Sądźiech żadney nádźieie niemam/ ábo kto kiedy mogł przez nie ku ſwemu przyść OrzRozm T4 (66); á w żadnym rátunku nádzyeie nie mamy/ Hektor/ Troillus/ Paris/ Amázones pobići cżoło wſzytko náſze BielKron 59v; od Dawidá do ſkáżenia Bábiloniey przez Cyruſá z Dáryuiem/ ieſt lat według náſzych Hiſtorykow 485. BielKron 68v; (marg) Wáleryus do poſpolſtwá (—) nic inego iuż obywátele náſzy/ dla cżegobyſcie ſie ociągáli á nie mieli przyść do ſwych właſnośći BielKron 107v; Widzićie moi towárzyſze náſze okrutniki/ złe ſerce mieć [!] przećiw nam BielKron 202v; Europa naſzá/ rzecżoná od pánny Europy Agieroná krolá Greckiego cory BielKron 271 (140); iż żadna rzecż więcey ſtárſzych náſzych nie obraża iáko młodzieńćżykow łgarſtwa KwiatKsiąż C2v (7); Alieni gena, Cudzi/ Obci/ nie náſzego rodu przichodzień. Mącz 143c; Te per amicitiam obsecro ut ne dicas, Proſzę cie dla náſzego ſpolnego towarziſtwá ábyś nie powiedał. Mącz 243a; Noster totus est, Wſziſtek náſz yeſt/ nam práwie z práwey myśli prziyáye. Mącz 460b (35); Był Chábry Boleſław/ piérwſzy náſz Król Polſki/ godny Króleſtwá Polſkiégo OrzQuin X4 (40); Prot B3v (6); SarnUzn H2v; SienLek 94v (3); RejAp 31 (4); niektore narody/ y náſzych niemal więtſza cżęść Polakow/ máią ſobie náuki dobre zá nie GórnDworz G3v; bo náſze Polki nie ſą beſtliwe. GórnDworz V (31); Ná ty Pręty kopáné Miernicy náſzy máło liczą GrzepGeom I3v (8); HistRzym 32v (10); RejPos A3v (35); BiałKat 361; BielSat B3 (13); GrzegŚm 9 (2); KuczbKat a2 (2); bo iuż wſzędy á wſzędy oblany ſą krwią gránice náſze RejZwierc [283]v; źwirzętá [... ] nicżegoy inſzego nie ſzukáią iedno áby brzuch nátkáły áż do ſzyie/ iáko y náſzy ſwowolni pánowie. RejZwierc 132 (54); BielSpr c (10); WujJud A3v (23); Ieſt to wola náſzá/ áby wſzyſcy poddáni náſzy/ nie inácżey Páná Bogá chwalili/ iedno tą drogą ktorą Piotr święty Apoſtoł Rzymiánom podał WujJudConf 21 (6); RejPosRozpr b3 (2); RejPosWstaw 41v (5); BudBib Deut 21/20 (15); żeby do zgody á do miłośći ſthany Páńſkie z náſzymi Rycerſkimi przyſzły MycPrz II C4 (12); WierKróc A2; BiałKaz Hv (36); BudNT przedm b (11); StryjWjaz kt (4); CzechRozm 82 (13); PaprPan D4v (17); KarnNap A2 (3); Ale náſzey Sláchty [nostra nobilitas] więtſza cżęść opácżnemi dumámi ieſt záráżona. ModrzBaz 42v (31); ModrzBazBud ¶6 (2); SkarJedn 8 (9); KochDryas [A3]; KochOdpr Cv; Oczko A3 (13); KochPs 65 (2); Miáſto náſze murów nie ma: bo zá gniewem Ceſarſkim obálone ſą SkarŻyw 31; Pierwey muśi dni cżterdzieśći náſzemu ſię zakonowi przypátrowáć ten/ ktory do nas wſtąpić chce SkarŻyw 134; Ná koniec/ iáko piſmo mowi: z domownikow náſzych/ nawiętſzy nieprzyiaćiele náſzy SkarŻyw 200 (36); ZapKościer 1580/8 (6); MWilkHist I4 (3); StryjKron 16 (6); CzechEp 25 (18); CzechEpPOrz **; do tych cżáſow náſzych Polſká náſzá nie miáłá ſzcżyrey Ewánieliey Páńſkiey NiemObr 15 (9); KochFr 47; KlonŻal B; ReszPrz 12 (3); ReszHoz 126; ReszList 171; WerGośc 210 (6); Boże ſie żal ná náſze głupie chrześćiány/ Iż wolą oto przeſtáć z niecnymi Pogány BielSen 15 (7); BielSenJoach 3; BielSjem 2v (27); KochPam 86 (2); Goſpodarzu náſz wybrány/ Ty maſz miéć więniec kłóśiány KochPieś 63; PudłFr 8 (2); ArtKanc D12v; BielRozm 6 (8); GórnRozm A2 (8); KmitaPsal A4 (3); A nie o náſzychże to pośléch mówi? KochWr 37 (3); PaprUp D3 (7); ZawJeft 5 (5); aby w zadney namnieyszey rzeczy zstrony naszey yludzi naszych niewykracało się przeciwtemu postanowieniu. ActReg 144 (17); GostGosp 150; GostGospPon 169; GostGospSieb +4; GórnTroas 14 (4); KochCz A4 (2); Rátuy nas/ Boże/ ludzkiego zbáwienia Sprawco: á choćia nie dla pokolenia náſzego: iednák/ dla twoiey cżći wiecżney/ Zmień wzgárdę GrabowSet V (2); KochFrag 48; OrzJan 24 (6); WyprPl A2; rácż odpuśćić grzechy/ y nam/ y nieprzyiaćiołom/ nienawiſtnikom/ y prześládownikom náſzym. LatHar 29; Ziednay Kośćiołowi Bożemu/ y kroleſtwu náſzemu pokoy LatHar 417 (23); broń żołnierſtwá náſzego [militiae nostrae] nie ieſt ćieleſna: ále Bogiem mocna WujNT 2.Cor 10/4 (33); WysKaz )?(2v (4); JanNKar Bv; Przy czym byli ſzláchetni náſzy [Praesentibus his nobilibus nostris JanStat 1123] Spicymiérz Káſztelan Krákowſki / Niſczyn Sędomiérzki/ Mikołay Woiewodá Krákowſki SarnStat 259; Podobny to Dźiwiſz náſz onému Nereiuſzowi Rzymſkiému, co ono pogębki wyćinał, á kogo bił, záraz płáćił. SarnStat 1267 (21); SiebRozmyśl H3 (2); GrabPospR K2 (5); KlonKr C; KmitaSpit B; Niewolnicy náſzy opánowáli nas PowodPr 10; gdy náſzy Kátolikowie modlitwy poſpolite odpráwowáli o beſpiecżeńſtwo Koronne od Turkow y od Tátárow PowodPr 35 (32); SkarKaz )(3 (16); VotSzl A2v (11); CiekPotr 26 (7); GosłCast 4 (9); PaxLiz Bv (4); gdy kápłany y religią czćimy/ Bog náſze vtwierdza páńſtwo SkarKazSej 680b; w woyſku náſzym Bog ieſt hetmánem SkarKazSej 685b; Náſzá Polſka Monárchia przed Chrześćijáńſtwem ſtałá tákże kilá ſet lat SkarKazSej 691a (12); Tám wſtępowáli náſzy prádźiádowie Dawni ſzyprowie. KlonFlis G3; Iuż ſię Polſcy pątnicy vprzykrzyli Włochom/ Ktorzy ſię przypátrzyli náſzych ludźi fochom. KlonWor 52 (3); RybWit A3.

W połączeniu z imieniem, nazwiskiem, przezwiskiem [nasz + imię (111), imię + nasz (29)] (140): RejJóz K6; OrzList h4; BibRadz Act 15/25 (2); OrzRozm Pv (4); BielKron 56v (2); Tóźći téż vczynił ten Herborth ſławny náſz OrzQuin R3 (3); że theż pan Tárło náſz podcżáſzy Krák. miał we wſzytkim thym co vmie/ dobre miſtrze GórnDworz E6 (2); RejZwierc 241v (2); HistHel B4; y práwie mu to proroctwo Máláchiaſzowe przycżytał/ iáko náſz Lukaſz Ewángeliſtá świádcży CzechRozm 108v (4); IAko Fenix ieden ptak ná ſwiecie ſie rodzi/ Ták z nim rowno ten to náſz zacny Hálká chodzi PaprPan D3v; Ták w potrzebie woienney iáko y w domowey/ Wſzędy náſz ten Kutkoráś fortunat tákowy PaprPan E4; Bo náſz Oſtroś ná wſzytko zgodzi ſie nám práwie/ Bá zechceſzli w ſtátecżney y żártowney ſpráwie. PaprPan F; POſpolicie więc głupki zową Bydłowſkiemi/ Lecż náſz ſtáry Bydłowſki nie zgodzi ſie z nimi PaprPan L2v; Wiárę iák cżłek ſtátecżny náſz Kryſztoph miłuie PaprPan O3; Lecż náſzy Kopyćińſcy nie máią tey myſli/ Aby kiedy o táką złą tu ſławę przyſzli. PaprPan Y3 (92); ModrzBaz 134v; Wſzytcy niemal inſzi narodowie Fricżá náſzego y kśięgi iego znáią ModrzBazBud ¶5 (8); KochOdpr C2v; SkarŻyw [223] (4); StryjKron 432; ReszPrz 77 (3); PudłFr 13; Pierwey rzeki k ſwym źrzodłom/ záś náwſtecż ſię liną/ Niż náſz Homer/ y iego Rápſodiae zginą. RybGęśli B3 (2); WujNT Act 15/25; SkarKaz 41b (3); GosłCast 30.

W przeciwstawieniach: »nasz ... nieprzyjacielski, nieprzyjaciół« (2): y ſzedł Iehoſzua kniemu/ y rzekł mu/ Czyli náſześ ty/ cżyli nieprzyiaćioł náſzych? BudBib Ios 6/1 [przekład tego samego tekstu] SkarŻyw 501.

W tytule grzecznościowym: »(Krol Jego Miłość a. Jego Królewska Miłość itp.) Pan nasz miłościwy (a. namiłościwszy, a. nałaskawszy, a. najaśniejszy itp.)« = Dominus noster gratiosissimus a. serenissimus JanStat [szyk zmienny] (121): prziięli thak/ trzimacz/ ni y na wieczne czasy, Czo iego Kroliewſka Miłoścz pan naſz Namiłoscziwſſi racził ListRzeź w, 55; March1Wiet Av; Za panowaniá náiaſnieyſſégo Zygmunta krola Polſkiégo pana naſſégo miloſciwégo. Lata krolowaniá iego ſſoſtégonáſtégo. OpecŻyw [194]; KlerPow 3; ZapWar 1535 nr 2413 (2); KłosAlg Gv (2); ConPiotr 30; Najaśniejszy Krolu a nasz Miłościwy Panie! Diar 20 (45); My, NMK, lepszych świadkow nie potrzebujemy, jeno WKM NMP i z Radami WKM. DiarDop 106 (14); IA A.B.C.D. przyſyęgam Pánu Bogu wſzechmogącemu/ y Naiáſnieyſzemu Pánu náſzemu/ Krolowi Polſkiemu/ y też wſzytkiemu poſpolſtwu Miáſtá thego/ być wiernym GroicPorz b4v (5); OrzList iv (2); LeszczRzecz A6v; OrzRozm P (2); OrzQuin A4v (8); LeovPrzep D2; GórnDworz T5v; BiałKat a2; WujJud 15v; WujJudConf 3 (2); BudBib A2; Wáſzey K. wielmożnośći. Páná náſzego miłośćiwego. Powolni ná wſzem ſłudzy. BudBibKaw A4 (3); ReszPrz 68 (2); ReszList 188; PaprUp G; ActReg 54 (5); GórnTroas 14; WysKaz )?(3 (2); SarnStat 186 (7); GrabPospR K4 (3); VotSzl A2 (2); CiekPotr ktv.

W charakterystycznych połączeniach: nasz(a, -e) adwersarz (2), biała głowa (2), brodacz (4), cech (2), cesarz (8), chłop(ek) (4), cor(k)a (8), czeladź, defensor, dobrodziej (14), doktor (4), dwor (3), dworstwo, dworzanin (7), dziateczki, dziatki (18), dzieci (12), dziewka (2), egzekucyja, elekcyja, elekt, Europa (7), familija, gospodarz (5), granice (20), hetman (13), hospodar (9), jednacz (4), kancelaryja, kanclerz (2), katolik (8), kmieć (7), koleijata, kopija, kor (3), krewny, krol (112), krolestwo (24), krolowa (5), kronikarz (18), krześcijanin (chrześcijanin) (5), krześcijanstwo (2), książę (16), księstwo, kupiec, ludzie (28), łupieżca, mamka, matka (7), mąż (13), mediator, męczennik, mędrzec (2), miast(eczk)o (21), miejsce (2), miernik (7), miłośnik (2), minister, mistrz (3), młodzieniec, młodzieńczyk, monarchija, naśladowca (6), niewiast(k)a (8), niewolnik (4), oblubieniec, obrońca (3), obywatel (3), okrutnik (3), opiekalnik (3), orszak, orzeł, pan (241), pani (10), panienka, panię (2), panna (4), państwo (40), pasterz, patron, patryjarcha (3), piechota, pielgrzym, pisarz, poborca, poddany (11), podskarbi, poeta, pokolenie (2), Polak (32), Polka (3), policyja, Polska (45), poprzednik, porucznik, poseł (17), pośrzednik (2), potomek (19), potomstwo (14), potwarca, powinny, powinowactwo (3), powinowaty, pradziad (przedziad) (5), prawodawca, prokurator (2), prostak (3), prowincyja, przełożony (12), prześladownik (2), przyczyńca (6), przymierze (4), przyrodzony, rada (2), rod (7), rodzice (12), rota (2), rotmistrz (4), pospolite ruszenie (2), rycerstwo (2), rycerz (5), rząd, rzecznik, rzemiosło (5), sąd (11), sejm(ik) (4), senat, senator, senior, sędzia (9), siostra (4), sługa (8), służebnik (5), służebny (2), sołtys, sprzysiężnik, stadło, stan (15), starosta (3), starszy (47), starzec, stolica, stroż, syn (27), synod (2), szlachcianka (2), szlachcic (2), szlachta (3), szpieg (3), świadek, świat (3), tata, tatuś, teolog, tłumacz (10), uczony, uff (3), ujednanie, ulice (4), umarły (2), urzędnik, więzień, władza, wodz (5), wojewoda, wojewodztwo, wojsko (17), wuj, wychowanie, wymowca, zakon (33), zastęp, zbior (2), zbor(eczek) (12), zebranie (5), zgładziciel, zgraja (2), zgromadzenie, ziemek, zwierzchność (2), żeglarz, żołnierstwo, żołnierz (8), żona (3), żywicielka.

Wyrażenia: »bliźni nasz« [szyk 57:5] (62): SeklWyzn b4 (3); Bliſznego naſzego powynnyſmy nieprzepamiętac/ ale go też wſpomagać SeklKat S4 (26); MurzNT 21; LubPs D2 (2); BibRadz *6; RejAp 45; RejPos 44v (8); KuczbKat 225 (2); WujJud 234v; RejPosRozpr cv (2); RejPosWstaw [1103]; SkarJedn 342; SkarŻyw 558; Odpuśćże nam náſze winy/ my ſię z nich dawamy winni/ náſzym Bliźnim odpuſzcżamy ArtKanc M19; Phil Q2; WujNT 212 (3); PowodPr 58 (2); SkarKaz 209a (3); SkarKazSej 702b; KlonWor 29.

»brat nasz, brać nasza« = frater noster Vulg, PolAnt [szyk 85:21] (103:3): BierRaj 23; OpecŻyw 143v; ZapWar 1529 nr 2476; HistJóz A2v (4); MiechGlab 52; WróbŻołt 34/14; Trudno więc náſſemu brátu Odzywáć ſie do powiatu RejRozpr Cv (4); bo tak miedzi ſobą gwarzili bracia naſzi LudWieś A2; SeklWyzn d3; RejKup t4v; MurzNT 88v; KromRozm III B2; Diar 76 (2); DiarDop 79 (4); Ach cżemuż brácia náſzy práwie o nas nie dbacie LubPs hh; RejWiz 38 (3); Leop Ruth 4/3 (3); RejFig Bb; Tákież náſzemu brátu/ kiedy zblednie cnotá/ Nie pomoże byś ná nim/ náwieſzał y złotá. RejZwierz 84v (3); BibRadz Gen 43/4 (4); BielKron 53v (5); Ruteni, Ruś/ Ruſácy ſąśiedźi á brácia náſzy Mącz 362b; OrzQuin D2; SarnUzn G6; RejAp 69; HistRzym 92v; RejPos 46v (4); GrzegŚm 65; náſzy brácia kiedy ſie dwá ſwárzą tedy ſie ſmieią RejZwierc 80 (6); BudBib Deut 1/28 (3); BudBibKaw A2 (2); WierKróc B; BiałKaz L3v; BudNT 2.Petr 3/15; CzechRozm 65; SkarJedn 139 (2); SkarŻyw 173 (4); MWilkHist E; Brátem ſię náſzym názywa Christus ále ſię nam z tąd nádymáć nie trzebá. CzechEp 338 marg (8); NiemObr 92; Mężowie niechay chodzą w ſztychtowánych ſzáćiech/ Gdyż nie znáć męſtwá/ ſpráwy/ ná tych náſzych bráćiech. BielSjem 23v; PaprUp B (4); KochFrag 49 (2); LatHar 271 (2); WujNT 1.Thess 3/2 (4); PowodPr 41; tám ſię kwápmy: gdźie brát náſz y Bog náſz kroluie. SkarKaz 245a (4); VotSzl E4v (3).

»nasze koło« [szyk 1:1] (2): Przyście IchM Panow z pośrodka WM tak zacnych osob a wielkich senatorów tam w koło nasze poselskie jest u nas tak wdzięczne, iż to wyznawać musimy. Diar 39; ActReg 49.

»nasza Korona (Polska)« [szyk 8:6] (14): yſzh myedzi thimy lyotri kthorzi do Oczakowa chodzyly nyebil zadni ſKoroni naſchey. LibLeg 11/136; BielSat G3v; RejZwierc 187 (2); Litwá ktora incorporowaná/ Z naſzą Koroną Polſką/ po pięć kroć ſpoioná. MycPrz I [C]2v (5); WierKróc A3v; LatHar 420 (3); KlonKr F3.

»nasza kraina« = nostri fines Vulg; nostra ora Mącz [szyk 13:3] (16): FalZioł I 108a (3); BielŻyw 150; RejJóz M7; RejKup p7v; Leop Num 22/4; Ci ſą ludźie kráiny náſzey ktorzy przyſzli z zágnánia BibRadz 2.Esdr 7/6 (3); BielKron 60v (3); Mącz 267b; BielRozm 9; KlonFlis D2v.

»nasz kraj« [szyk 16:4] (20): RejWiz 75 (2); RejFig Dd6v (3); Bárzo rad tego będę ſłuchał: bo (mamlić prawdę powiedźiéć) nie náſzégo kráiu to źwiérzę ieſt/ zamorſkiégo coś w ſobie ma/ śiérśćią/ y poſtáwą ſwą. OrzQuin Fv; RejAp AA5; RejPos 197; KochDryas A2; bo ácz inſzém lékárſtwam Kwiećiéń téż dawamy/ ále w náſzym kráiu/ iż ieſt źimny/ wodam tym/ ledwieby ſłużyć mógł Oczko 22 (4); GórnRozm H; KmitaPsal AB; Indigena ‒ Domowy, w naſzim kraie vrozdoni [lege: urodzony]. Calep 527a; GostGospSieb +3v; WysKaz X2v; KlonFlis C3v (2).

»lud nasz« = populus noster HistAl, Vulg, PolAnt, Modrz [21:5] (26): OpecŻyw 69 (2); OpecŻywList C2v; PatKaz I 18v; thyſz [o Maryji] wizytka poczeſnoſzcz ludu naſzego PatKaz III 124v; bowiem náſzégo ludu walecżnego ieſt niezlicżoná wielkoſć HistAl C7v (2); Leop 1.Reg 5/10 (3); BibRadz Ier 46/16 (2); BielKron [842] (2); BielSat M4; BielSpr 43v; walcżmy zá lud náſz/ y zá náſze mieyſcá święte. BudBib 1.Mach 3/43; BiałKaz L2v; ModrzBaz 120 (2); BielSjem 34; bicz gniewu Bożego Odwrócon ieſt ſczęśliwie od ludu náſzégo ZawJeft 48; SkarKazSej 667b (4).

»matka, mać [= ojczyzna] nasza« [szyk 6:5] (11): Bo to Mátká náſzá [Rzeczpospolita]/ ktemu káżdy ſye cny rodźi By iey ſłużył y ten w rychle ſnadź w ten Cel vgodźi. GroicPorzRej C4; NIe płácż/ niepłácż/ náſzá miła máći/ Ieſzcżeć Pan Bog ſwoich nie zátráći. BielSat H2 (3); BielSjem 4 (3); VotSzl A2v (2); SkarKazSej 672b (2).

»matka nasza« = ziemia (2): Deukálion iáko ſmyſlny pobacżył/ iż ieſt zyemiá mátká náſzá/ á kośći iey kámienie/ á żyły rzeki/ ktory kámień przez się rzućił/ sſtał ſie z niego cżłowiek żywy. BielKron 23v; BielSjem 28.

»matka nasza (pierwsza) Jewa« (2): ktory [grzech pierworodny] Iádam Oćiec náſz w ráiu náprzećiwko Pánu Bogu vtzynił/ z mátką náſzą pierwſzą Iewą KrowObr 225; SkarŻyw 112.

»narod nasz« = cognatio nostra, genus nostrum PolAnt; gens nostra Vulg [szyk 56:15] (71): PAnie boże náſz tyś záwżdy ieſt beſpieczna vćieczká náſſá/ á zdáwnych národow náſſych RejPs 134v; KromRozm I Av; Diar 88; przez thák wiele lath Wáſzá Krolewſka Miłość ſławnie nád narody náſzemi pánuieſz. BibRadz *2; á iáć dokażę tákiego vczynku ktory ná wieki pámiętny będźie miedzy narodem náſzym. BibRadz Iudith 8/20 (6); OrzRozm L (2); BielKron 14v (5); OrzQuin L2 (3); RejAp AA5 (3); GrzepGeom B2; RejPos 17 (6); KwiatOpis D; RejZwierc A3 (6); BudBib 3.Esdr 1/33 [34] (3); BudNT przedm c5; ModrzBaz 112v (3); Niezſtánie słow ná wychwalenie/ tych ktorzy narod náſz ludzki wsławili. SkarŻyw 595 (2); StryjKron 86; ReszPrz 126; ReszList 187; BielSjem 13; PaprUp G4v; ActReg 41 (2); Phil C2; GórnTroas 5 (3); GrabowSet P; LatHar 722; WujNT Luc 7/5 (3); GrabPospR K2 (2); PowodPr 7 (4); VotSzl B2 (3); A nawięcey náſz Polſki narod z przyrodzenia Rad pątuie KlonWor 52.

»nieprzyjaciel nasz« = inimicus noster Vulg, PolAnt, hostis noster Modrz [szyk 118:21] (139): BierRaj 16 (3); OpecŻyw 1v (3); TarDuch E2v; Dałeś nas nieprzijacielom naſzym iako owce na pożarcie WróbŻołt 43/12 (5); RejPs 66 (4); SeklKat I2 (3); HistAl H3 (3); MurzNT Luc 1/74; LubPs Z2; KrowObr 49v (2); Leop 2.Esdr 6/16 (3); Wſiędźiemy ná prętkie konie/ lecz nieprzyiaćiele náſzy ieſzcze prędſzemi będą. BibRadz Is 30/16; á Pan Bog niechay będźie z tobą ku pomſćie nieprzyiacioł náſzych BibRadz Iudith 8/23 (12); doſyć łáſki y znaków zá námi Pan Bog przećiw nieprzyiacielom náſzym záwżdy vkázował BielKron 30v (10); Mącz 409a; RejAp 100; zewſząd ſrodze oblężeni á vćiſnieni od rozlicżnych nieprzyiacioł náſzych/ docżekálichmy iuż tego Emánuelá ſwiętego RejPos 271 (15); BiałKat 203v; powſtáną myſli y ſercá náſze ná ſtrách á ná ſrogość nieprzyiaciołom náſzym RejZwierc 265v (9); BielSpr 45v (2); Otworzyli ná nas vſtá ſwe wſzytcy nieprzyiaćiele náſzy. BudBib Thren 3/46 (9); MycPrz I [A3]v; CzechRozm 240v (3); ModrzBaz 7 (3); KochPs 65 (3); SkarŻyw 22 (6); StryjKron 160; CzechEp 101 (2); A nic nie ieſt ták miłego/ ták przyiáznego nieprzyiaćielowi náſzemu ſzátánowi/ iáko Opilſtwo WerGośc 203; ArtKanc A18 (9); PaprUp B; ZawJeft 18; OrzJan 14; day wſzytkim nieprzyiaćiołom náſzym prawdźiwy pokoy y miłość LatHar 631 (8); WujNT przedm 12 (4); SkarKaz 516b; VotSzl D2v (3); Wybáwieni/ mowi Zácháryaſz/ od nieprzyiaćioł náſzych y od niewoley ich SkarKazSej 698a (2).

»ociec nasz« = pater noster Vulg, HistAl, PolAnt [szyk 231:13] (244): Oyttzowie naſſy modlili ſie na tey gorze OpecŻyw 11v (7); HistJóz Dv (7); TarDuch A2v; KlerWes A; WróbŻołt 43/2 (6); yako my thi kopanyny zamyedzamy zatrzimaly zoyczi nasemy daley trzech hy trzidziesczi lath vpokoyv ZapWar 1540 nr 2509 (5); RejPs 31 (3); RejJóz E4v (2); RejKup Mv; przyſięgamy wam przez Hamoná oicá náſzego/ y przez Iunonę y Minerwę boginie náſze HistAl H3v (2); Diar 34; LubPs Fv (9); KrowObr 31 (2); y wylewáli yey nápoyne offiáry/ iákoſmy cżynili my y oycowie náſzy: Krolowie náſſi/ y Kxiążętá náſſy Leop Ier 44/17 (31); OrzList h3v; BibRadz Gen 19/31 (29); OrzRozm Ev (2); BielKron 7 (10); GrzegRóżn B (4); SarnUzn E (2); RejAp 67; GórnDworz G5 (2); HistRzym 31v (2); RejPos 22 (11); BiałKat 176; KuczbKat 10 (2); WujJud 40 (3); RejPosRozpr b3v; BudBib 1.Par 12/17 (13); HistHel C2; BudNT Act 3/13 (5); CzechRozm 96v (2); SkarJedn 281; KochPs 65 (4); SkarŻyw A2; StryjKron 161; CzechEp 243; NiemObr 82; ArtKanc A18 (2); GrabowSet F2v; OrzJan 116; LatHar 46 (3); KołakSzczęśl C2 (2); Bog oycow náſzych wzbudźił Ieſuſá WujNT Act 5/30 (36); JanNKarGórn H; SiebRozmyśl F4; GrabPospR N4v; SkarKaz 241a (4); SkarKazSej 665a (4).

»ociec nasz« = świat (1): A wſzákoż oćiec náſz ten to świát [...] przećiw temu ſzemrze mowiąc/ niemożemy służyć Bogu y pieniądzom HistRzym 6v.

»(pierwszy) ociec nasz (Adam)« = protoplastus Mącz [szyk zmienny] (21): SeklWyzn b2v (2); KrowObr 60 (3); Pierwſzy oćiec náſz rzeczón ieſt Adam GrzegRóżn Lv; Protoplastus, Pirwe vlepienie/ stworzenie/ To yeſt Ociec náſz Adam. Mącz 303b; GórnDworz Y; HistRzym 6 (3); pod kthore [potępienie] był poddan narod ludzki/ prze grzech pirwſzego oycá náſzego RejPos 14v; BiałKat 168v; WujJudConf 66; CzechRozm 88v (2); Gdy Iádam Oćiec náſz P. Bogá nie poſłuchał ćiáło iego y niewolnik iego hárde mu być pocżęło SkarJedn 363; SkarŻyw 262; WerGośc 262; ArtKanc V2v; LatHar 55.

»ojczyzna, patryja nasza« = terra nostra PolAnt; patria nostra Modrz [szyk 53:5] (53:5): Iakosz thy nam czlovyekya Cmyeczya ymyenyem marczyna vardąsznya szoyczyszny naszey sz gory szvrzadem wszyal ZapWar 1505 nr 1999; RejPs 64v (3); OrzList i; BibRadz 1.Mach 7/6 (2); OrzRozm A4 (2); BielKron 107v; nie prze moię chudą á nikczemną oſobę/ ále prze miłość namileyſzéy Pátryéy náſzéy OrzQuin D4; SienLek 195; RejPos 103 (2); RejZwierc 210v (4); WujJud 19; WujJudConf 10; BudBib 1.Mach 7/6; BiałKaz Iv (2); ModrzBaz 4; SkarŻyw 332; NiemObr 13; ReszPrz 12; ReszList 192; KochWrJan 17 (2); PaprUp A2 (3); ActReg 69 (2); Phil O2; GrabPospR N4v; ty mieyſcá w ktorych ſię rodzimy/ oyczyzną náſzą poniekąd názwáne być mogą. VotSzl A4; A iáko o Hetmány/ wodze y ludzie Rycerſkie iezdne/ w oyczyznie náſzey/ zá łáſką Bożą/ nie trudno VotSzl C (19); Ten namilſzy okręt oyczyzny náſzey/ wſzytkich nas nieśie SkarKazSej 667a; KlonFlis Fv.

»przodkowie naszy (przodki nasze), przodek nasz« = maiores nostri Mącz, Modrz, Vulg; nostri antecessores HistAl [szyk 346:51] (363:34): PatKaz I 15v; ZapWar 1525 nr 2317 (3); BielŻyw 126 (3); Muſiem to wyznać iż naſz prawy przodek j ſtarſzi ieſt pan naſz Ieſus Chriſtus BielŻywGlab nlb 8 (10); Abowiem ty możnoſćią ſwą rozmáyćieś wykorzeniał pogány á poſádziłeś na ſtolcoch ich przodki náſſe RejPs 65v; miał ná pámięći ony ſlowá ſwoie ktore był vczynić rácził ſprzodki náſſemi RejPs 156 (22); RejRozpr C2; RejKup r7 (2); HistAl D7v (3); KromRozm I N; KromRozm II f4; KromRozm III G6v (3); Diar 37 (6); DiarDop 112 (4); MrowPieś A3v; LubPs R4 (3); GroicPorz ffv; KrowObr 14 (2); RejWiz 59v (3); Leop 3.Mach 7/5; RejZwierz 79v (2); BibRadz I 1 (3); OrzRozm D2 (27); ták cżáſu pewnego nie możem wiedzieć ktorego to náſzy przodkowie przyſzli nad Wiſłę do Wándáliey BielKron 336v; Ten Keyſtut był przodek náſzego krolá Iágiełłá. BielKron 376v (20); KwiatKsiąż Hv; Mącz 13b (8); OrzQuin B3 (6); RejAp 27 (13); gdyż to ſláchectwo/ nie przychodzi/ [...] áni zá naywiętſzemi Boſkiemi dáry/ á rychley ieſt ku chłubie náſzym przodkom/ niż nam ſámym GórnDworz D3v; RejPos 2 (51); BiałKat 375v; BielSat H2v; KuczbKat 9; RejZwierc A3 (25); BielSpr 69; WujJud B (5); WujJudConf 9; BudBib I 336c marg (5); HistHel ktv; MycPrz I B3 (9); WierKróc Bv (3); BiałKaz H3 (3); BudNT przedm d2v; Bo ácż ważne ſą przykłády przodkow náſzych/ wſzákże my nie wſzyſtkieh náſládowáć mamy CzechRozm 244v (22); ModrzBaz 42 (12); SkarJedn 28 (6); KochPs 30; SkarŻyw A2 (14); StryjKron A; CzechEp 132; NiemObr 15 (3); ReszPrz 29 (4); WerGośc 210 (2); WerKaz 296; PudłFr 4 (2); ArtKanc G2v (2); GórnRozm C (6); KochWr 35; PaprUp A2 (42); ZawJeft 19; ActReg 24; KochCz A3v (2); GrabowSet E3 (2); OrzJan 16 (10); Tymći przodkowie náſzy bitwy wygrawáli/ Bo nie ſtroynie/ ále ſie męzkié wypráwiáli. WyprPl A4v; LatHar 66 (5); WujNT 31 (4); PowodPr 7 (9); SkarKaz 382b (2); VotSzl A4v (6); CiekPotr 77; KlonFlis A4; Bowiem przodkowie náſzy mieyſcá odmieniali KlonWor 52.

»przyjaciele naszy, przyjaciel nasz; nasze przyjaciołki« = amicus noster Vulg [szyk 18:8] (14:9;3): Lazárz przijáciél naſs ſpij/ ale ijdę abych go ze ſnu obudził. OpecŻyw 67 (2); Leop 3.Mach 7/2; BibRadz Esth 16/21 [22]; Mącz 493b; OrzQuin Aa5v; Przy náſzym przyiaćielu ſtoimy ile ſłuſza/ Dobry przyiaćiel/ to wiem/ ále lepſza Duſzá. Prot B4v; RejPos 165 (7); GrzegŚm 9; BielSat [14]; RejZwierc 189; BialKaz C2v; KochOdpr B4; SkarŻyw 166; BielSjem 13; ActReg 85; KołakSzczęśl A4v; WujNT Ioann 11/11; SkarKaz 386a; y ſámi Przyſtoynie żyć możemy wedle ſtanu ſwego, Y drugim przyiaciołom náſzym ſię záchoáać. CiekPotr 25.

»rodzaj nasz« = gens nostra Mącz [szyk 4:1] (5): March1 A2v; OpecŻyw 185; Mącz 72a; Swięći z rodzáiu náſzego/ teraz w duſzách/ á po zmartwychwſtániu też y w ćielech będą ániołom rowni. WujNT 278; SkarKaz 489a.

»(pi(e)rwszy) rodzicy naszy (a. rodzice nasze), ojce nasze« [szyk zmienny] (44:1): PatKaz I 5v; PatKaz II 66; SeklKat N2v (3); bo wdoſkonáłoſći ſą od Bogá ſtworzeni pirwſſy rodźicy náſſy KromRozm I N2; KromRozm II i3; KromRozm III B4; Rodzicy náſſy pyerwſſy Adam y Ewá yáko im ſkoro pan Bog płod dał wyelce ſie rádowáli GliczKsiąż C2 (2); SarnUzn H6; BiałKat 190v; Acż byli ćięſzko náſzy pierwſzy rodźicy zgrzeſzyli/ przedśię ich Pan Bog nieopuśćił. KuczbKat 375 marg (2); WujJudConf 63; RejPosRozpr cv; BiałKaz A4v (2); CzechRozm 24v (6); KarnNap A4 (2); y zápłáćił dług zá nas báránek náſz/ ná krzyżu záwieſzony: y wprowádził z ſobą oyce náſze/ Iádámá y Iáwę/ w niebo SkarŻyw 263 (5); CzechEp 202 (7); KochWz 135; WerGośc 207; ArtKanc L7v; LatHar 109 (2); WujNT 64; PowodPr 11.

»nasza rodzina« (1): Náſzáć to tu rodźiná przez pochyby iśćie. ZbylPrzyg A2v.

»Rzeczpospolita nasza« = nostra respublica Modrz [szyk 63:26] (89): Ach gdzież takiego w egipcie więczey pokolenia Iuż by ożyła naſza rżecż prawie poſpolita RejJóz L3; a nam i potomkom naszym za taką sprawą RP naszę WKM przez ręce cało podaną i ku sprawowaniu zwierzoną cało też wedle przysięgi swej dochować będziesz raczył. DiarDop 110 (9); OrzList h4v; BibRadz *2v; OrzRozm A2v (6); BielKron 213v (2); In uno praelio omnis fortuna Reipublicae disceptat, Ná yedney bitwie wſziſtká fortuna rzeczy náſzey poſpolitey leży. Mącz 90a; OrzQuin Hv; Prot C4v; RejZwierc [283]v (2); BiałKaz H2 (3); ModrzBaz 1 (16); KochOdpr A4; SkarŻyw 147; StryjKron A3v; CzechEp POrz ** (2); GórnRozm B3v; KochWr 19 (6); Phil E (2); OrzJan 59; GrabPospR K2v (19); chcemyli tę Nawę R.P. náſzey od zginienia zátrzymáć/ vcżyńmy ią wolną od tego co Bogá nawięcey obraża PowodPr 56 (7); VotSzl A2; SkarKazSej 680b (3).

»sąsiedzi naszy, sąsiad nasz« = vicini nostri Vulg, Mącz, Modrz [szyk 22:3] (18:7): Położyłeś nas miły panie na poſmiech ſąſiadom naſzym WróbŻołt 43/14 (2); WróbŻołtGlab A5; LudWieś A2; Iuż v ſąſiad náſſych przyſſlichmy w złorzecżenye LubPs S3v; OrzRozm C2v (3); Mącz 316a; Ieſli tedy téy ſzpátnéy nágány chcą vydź Sąśiedźi náſzy Litwá/ czego ią im ſerdecznie życzę: niechże ſye obróći ku iáſnośći ſwobody Króleſtwá Polſkiégo OrzQuin Q2v (4); SienLek 195; BielSat G3; RejZwierc 246; ModrzBaz 128; ZapKościer 1583/39v (4); WerGośc 269; PowodPr 72; Do iednegoſmy końcá z Anyoły ſtworzeni/ ſąśiedźi ſą náſzy/ y z nimi w towárzyſtwie ná wieczne czáſy przemieſzkáć/ [...] mamy. SkarKaz 634a (2).

»sąsiedztwo nasze« (1): Oznaymyamy wáſſemu błogoſláwyeńſtwu / iż nyektorzy bráćya w ſąſyedſtwye náſſym nyektorą bráćyą náſſę/ [...] z ich ſtopnyá zrzucáyą KromRozm III P3v.

»(społ)brać nasza, bractwo nasze« = fratres nostri PolAnt, Modrz, Vulg [szyk 60:8] (67:1): za thakową sprawą i postempkiem czeliadz naſſa, bendzie nam starſſzim y thudzieſz społubraczi naſſie wſſitkiei powolnieiſſa y wiernieiſſa ListRzeź w. 48; LudWieś A2; MurzHist A3; MurzNT 88v; KromRozm III P3v; Diar 65 (3); DiarDop 111 (3); BielKom A4; RejWiz 164; RejFig Aa7 (3); BibRadz Gen 31/32 (7); OrzRozm Iv; BielKron 232 (2); OrzQuin 13 (3); RejAp 101; RejPos 332; BiałKat a2 (2); á themu okrutnikowi niewinny lud/ bráćią náſzą/ z rąk iego krwáwich zápomocą Bożą/ á zgodą iednoſtáiną wyrwáć. KwiatOpis D; GrzegŚm 43; BielSpr 71v; BudBib Ios 17/4 (2); BudNT Act 15/36; CzechRozm 245; ModrzBaz 144v; SkarJedn 269; SkarŻyw 114; Bá ieſzcże nas przeſtráſzyły Niewiaſtki ktore chodźiły. Niektore z bráctwá náſzego Dźiś ráno do grobu iego. MWilkHist K; [pomniciesz Senacie świecki] zeſcie też beli przed tim Bracia naſza PaprUp D3 (5); LatHar 180 (2); WujNT 136 (3); GrabPospR Mv (2); PowodPr 41 (2); SkarKaz 637a; VotSzl B2v (5); SkarKazSej 667b (3); KlonWor 70.

»(s)przeciwnicy naszy, (s)przeciwnik nasz« = hostes nostri PolAnt [szyk 86:8] (55:39): a yz thes Tatarowye bendaez naſchimy przecziwnyky tich ziem kv oczakowv zawſdi vziwaly LibLeg 10/70v (2); a niedopuſſczay zwierzchnoſci zadney nad nimi ſprzeciwnikowi naſſemu RejPs 208v (22); LubPs Ev marg (4); Leop Sap 18/8; RejAp BB3v (6); RejPos 2v (34); BiałKat 243v; RejZwierc 260v (6); BudBib Ps 135/24 (2); KochPs 65; NiemObr 51; Y day możnie zwyćiężyć ćięſzkie boiowniki/ ćiáło z świátem y z ſzátánem náſze ſprzećiwniki. ArtKanc L5v (4).

»nasze stowarzyszenie« (1): pro nostra consotiatissima voluntate, Wedle náſzego vprzeymego ſtowárziſzenia. Mącz 398b.

»nasze strony, nasza strona« = ojczyzna (4:1): Było z dawna y ieſt po dziſieyſzy dzień w naſzych ſtronach mnoſtwo rzecży znamienitich MiechGlab *2v (2); RejJóz M3; SkarŻyw 208; StryjKron 145.

»nasza strona« [w tym: z naszej strony (19)] [szyk 18:5] (23): RejKup d2; Máximilian Ceſárz tákież będąc znáſzey ſtrony/ wielekroć piſał do Zygmuntá Krolá Polſkiego/ áby nieprzyniewalał przyſięgáć Pruſkich Miſtrzow. BielKron 232 (3); GrzegRóżn D3; Video mihi permovere hominem, Widźi mi ſie że go prziciągnę ná náſzę ſtronę. Mącz 234d (2); SarnUzn F4; BiałKat a4; RejZwierc 247; WujJud 92v (4); RejPosWstaw [213]v; CzechRozm 193v; CzechEp 25; ActReg 68 (2); GórnTroas 28; [Bóg] chce to wſzytko vczynić/ co nam ieſt pożyteczno: byſmy iedno my z náſzey ſtrony nie przeſzkadzáli. WujNT 167 (2); ZbylPrzyg ktv.

»towarzystwo nasze« = amicitia, nostra coniunctio Mącz [szyk 8:2] (10): BierEz A4v; Vdzięcżnie cie przijmuiemy/ w towárziſtwo náſze BielKom B2; BibRadz Sap 2/16; BielKron 253; Haec tibi pro amore mutuo scripsi, Tomći piſał dla ſpolney miłośći y towárziſtwá náſzego. Mącz 323a (3); BudBib Sap 2/16; SkarJedn 335; GrabPospR N2.

»towarzysz nasz« = conservus noster Vulg [szyk 9:5] (14): Isze my szraczczamy myasteczka ostrovyey szthovaryszmy naszemy nyeyalyszmy Iana nyeszythka myesczenyna ostrowskyego o szadny gvalth ZapWar 1507 nr 1982; BierEz Bv; FalZioł IV 58d; Leop 1.Mach 8/31; Domá ſiedźiem/ á náſzy towárzyſzy toną. Prot A3v; GórnDworz Qv; Iáko wiátr pęcherz nádęty kołyſze/ Ták równie náſzy hárdzi towárzyſze. RejZwierc 218v (2); ModrzBaz 106; Bo ten ogień ktorym nam grozićie/ towarzyſz náſz ieſt SkarŻyw 207; PaprUp F; WujNT Col 1/7 (2); Zápłáć im Pánie robotę ich/ policz z námi towárzyſze náſze SkarKaz 6b.

»unija nasza« (1): I Co może bydź znacznieyszego wzwiązku vniey naszey nad wolno spolnemi głosy od Polakow y od Litwy obieranie apotym y Koronowanie Pana ActReg 40.

»urząd nasz« = nostrum onus Mącz [szyk 17:1] (18): DiarDop 115 (2); Non est nostrum onus, Nie náſz to vrząd yeſt Mącz 428c; RejPos 13v; KarnNap A2v; Przed Vrzędem naſzym na Szoltistwie Miasteczka Kośćierziny, Stal się kup, miedzy vtciwym Bartoſzem zwarką Szoltisem a Grzegorzem Gowińskim Sąśiadem swym ZapKościer 1580/6 (12); CzechEp 165.

»naszy winowajcy, naszy winni« = nostri debitores Vulg, PolAnt [szyk 8:7] (14:1): Y odpuſc nam winy naſze iako y my odpuſczamy naſzym wynowaiczom SeklKat C (3); KrowObr 76v; Leop Luc 11/4; BibRadz Matth 6/12; BielKron 438; BiałKat 211; KuczbKat 410; RejZwierc 11; CzechRozm 243v; Odpuść nam náſze winy/ iák y my odpuſzcżamy/ winnym náſzym ich winy ná twoy ſię ślub ſpuſzcżamy ArtKanc M14v; LatHar 5; gdyż y my odpuſzczamy káżdemu winowáycy náſzemu. WujNT Luc 11/4 (2).

»ziemia nasza« = terra nostra Vulg, PolAnt, Modrz; nostra provincia HistAl [szyk 31:22] (53): Iuż miły ſlugo boży mamy dopuſſcżenie ij dozwolenié wrocitz ſie do ziemie naſſe OpecŻyw 29v (2); HistJóz E3; MiechGlab **7v; ys pan bog nas samich y naſze zyemye pokarał wſzitkymy zlimy obiczaymy LibLeg 10/62v (10); RejJóz B8v; HistAl C6v (6); LubPs Tv (2); Przybiegłá druga páni z dziwnemi ſpráwámi/ S pięknemi á nie z náſzey zyemie poſtáwámi. RejWiz 32v; Leop Ps 84/10 (4); RejZwierz 26; BibRadz Mich 5/6; BielKron 254 (2); RejZwierc 191v; BudBib c (2); ModrzBaz 103 (3); SkarŻyw 127 (2); BielSen 6; ActReg 3; Calep 1113a; GostGospSieb +3v; PowodPr 58 (4); VotSzl By; KlonFlis E4v (2); SzarzRyt D4v.

αα. W funkcji rzeczownika: »naszy«; nostri Modrz, JanStat (543): gdi livdzie Tureczkiego Czeſſarza na the rzecz ym odpowiedzą, thedi powiedzą naschi yz yeſtesmi gotowy granycze ktore są dawne a prawdzywe miedzi naschemy a Tureczkymy panstwi okazacz. LibLeg 10/70 (27); Y ſſli niektorzy z naſſych ku grobu/ a tak nalezli iako niewiaſty powiedaly OpecŻyw 168; MiechGlab 11 (5); RejRozpr C3v (2); RejJóz L7; Naſſi gorą chwała bogu RejRozm 391; RejKup m2v; HistAl E7 (3); KromRozm III L6; Nyewolać wſſytkiego (yáko náſſy poſpolicye mowyą) náucży. GliczKsiąż P4v (5); RejWiz 26v (11); RejFig Dd5v; RejZwierz 26 (3); OrzRozm D3 (2); bili ſie dobrze fortuná y nátę y ná owę ſtbronę ſie ſkłániáłá! Turcy wielkośćią/ náſzy męſtwem przechodzili BielKron 245 (250); Figebantur nostri diversis telis, Rozmáyita ſtrzelba ná náſze ſzłá. Mącz 126c (11); OrzQuin I4 (2); LeovPrzepSamb b3v; RejAp 92v; widzę być then obycżay/ iż niektorzy náſzy/ chczą pokázáć iż wiele vmieią/ co trzecie ſłowo/ to po łácinie mowią GórnDworz F6 (6); GrzepGeom N2v; RejPos 111; Głoſy náſzych z niewoley wołáią do niebá. BielSat G (7); KwiatOpis A2v (2); RejZwierc 59v (4); BielSpr c2 (16); WujJud 61v (2); BudBib I 8c marg (2); MycPrz I [C2]; StryjWjaz A4 (4); CzechRozm 67v; ModrzBaz 51 (9); Oczko 4v (5); SkarŻyw 203 (2); MWilkHist I4v (2); bo Srobſki Ziemiánin ktoremu ſię káziłá głowá we Lwowie wołał/ iż náſzy ná ſwe złe idą StryjKron 672 (90); ZapKościer 1582/33v; CzechEp 224 (3); KlonŻal C3v; BielSjem 6 (4); BielRozm 6 (2); Tákże też/ iż náſze w niewolą do Turek biorą/ nie iedność [!] ſię to v nas dźieie/ ále y we Włoſzech GórnRozm D2 (4); KochProp 9 (2); KochWr 35; ZawJeft 12; ActReg 7 (7); Calep 590a; GórnTroas 19 (7); KochCz [A4]; WujNT przedm 3 (3); JanNKar A2v; SarnStat 119 (4); GrabPospR Kv (4); KmitaSpit B3 (2); PowodPr 45; VotSzl F; Y móẃ po Polſku, áby zrozumieli Náſzy, w czym twoi ſłucháć ćię niechćieli. CiekPotrOstr )?(3; GosłCast 3 (2); KlonFlis F; KlonWor 27 (3).
β. W zakresie wspólnoty religijnej i spraw wiary (4180): BierRaj 20 (2); Idzi ku námilſſe pannie naſſé mąrij / Iozefowi poſlubioneé OpecŻyw 7; O Iezu naſs miſtrzu miły/ toſmy ciebie opuſcili OpecŻyw 107 (21); PatKaz I 3v (4); PatKaz II 51 (8); PatKaz III 123 (5); TarDuch D (2); WróbŻołt 47/7 (3); LibLeg 10/98v (2); RejPs 26v (15); LudWieś A2; SeklKat N2v (5); RejKup cc5; RejKupSekl a4 (6); HistAl H3v; KromRozm I F4 (3); MurzNT 44 (3); KromRozm II b4v (4); KromRozm III B7 (3); DiarDop 101; LubPs I2v marg (20); ráduymy ſie Pániey/ weſelmy ſie zbáwićielce náſzey KrowObr 152v; Zdrowáś krolewno miłoſierdza/ żywoćie ſlotkośći/ y nádzieio náſzá/ rzetznitzko naſzá KrowObr 161v (24); RejWiz 160; Leop 2.Par 32/8; Ták w náſzym Koſćiele vczą OrzList; RejZwierz 104v (2); on ieſt przenalepſzym y napilnieyſzym páſtyrzem náſzym. BibRadz *3v (14); OrzRozm H2 (9); BielKron [852] (10); GrzegRóżn B4v (7); Mącz 122a; OrzQuin D2v (5); SarnUzn F4 (4); A ſłońce náſze Pan náſz Iezus Kriſtus/ y mieſiąc iego/ to ieft Koſcioł RejAp 75v; Anyeli z roſkazánia Páńſkiego iż ſą niewidomi ſtrożowie á opyekálnicy náſzy RejAp 159 (79); A przetoſz my mamy náſládowáć oycá náſzego Iezu Kryſtá/ przes vcżynki miłoſierne, HistRzym 84 (3); A ty wſzechmogący Pánie á páſterzu naſz/ weźmi nas ná rámioná ſwoie/ á ná ſwiętą opiekę ſwoię RejPos 169v (78); BiałKat 6 (8); A tho ieſt pirwſzy obycżay bythnośći álbo ſpołecżnośći náſzey s Kryſtuſem/ przez ſłowo/ wiárę/ y Duchá Świętego. GrzegŚm 36 (3); KuczbKat 175 (2); RejZwierc 10v (4); ſą powołáni: [...] náſzy Kápłáni od Biſkupow ſwoich/ Biſkupi od naywyżſzego Páſterzá Rzymſkiego. WujJud 30v (17); Przetoż náſzey ſpolnośći z Kryſtuſem ieſt związek wiárá WujJudConf 260 (5); RejPosRozpr cv (2); BudBib Ios 9/11 (10); BudNT przedm c3v; [Jezus] ſkutecżnie ieſt náſzym Emánuelem: gdyż on ieſt nam od BOgá dány CzechRozm 143; Chriſtus Pán doſyć vcżynił woley oycá ſwoiego ku náſzemu ocżyśćieniu CzechRozm 221 (38); PaprPan I3v; KarnNap ktv (5); Sam CHRISTVS miſtrz náſz [magister noster]/ ztego świátá do Oycá odchodząc/ Hásło lub cechę zgody y miłośći ſpolney zoſtáwił nam/ Wiecżerzą ſwoię ModrzBaz 67v (8); SkarJedn A2v (17); KochPs 14 (4); chcemyli do oney właſney náſzey gorney oycżyzny tráfić SkarŻyw 28; Náucżyćiel náſz nie kazał/ złym zá złe oddáwáć SkarŻyw 436 (30); MWilkHist C3 (3); StryjKron 276 (2); inſzy ieſt Bog opoká y ſkáłá náſzá: A inſzy Iezus Chriſtus CzechEp 291 (35); NiemObr 4 (14); ReszPrz 14 (3); ReszHoz 123; ReszList 172; PudłFr 44 (2); Chwalmyż go z tákiey miłośći w bráterſkiey náſzey iednośći ArtKanc B6 (49); PaprUp D3v; ActReg 169; GórnTroas 51; GrabowSet E3 (2); śpiewayćie Krolowi náſzemu LatHar 364 (30); Bernárd ś. zowie ią [Maryję] Pánią náſzą/ pośrzedniczką náſzą/ rzeczniczką náſzą/ mátką miłośierdzia. WujNT 398 (31); SarnStat 257 (10); SiebRozmyśl H3; PowodPr 83; SkarKaz 4a (45); Ieruzálem mátká náſzá SkarKazSej 665b (5); KlonWor 53; SzarzRyt C3.

W charakterystycznych połączeniach: nasz(a, -e) (nowy, wtory) Adam [= o Chrystusie] (3), anioł (9), antykryst, apostoł (10), arcybiskup (3), arcykapłan, (święty) baranek (29), biskup (33), biskupstwo (4), bog [nie chrześcijański], bogini (2), bostwo (3), braciszek, brać, brat (2), cesarz [= o Chrystusie], (Jezus) Chrystus (18), dobrodziej (3), dom [= o królestwie niebieskim], dozorca, Duch Święty (2), duchowny (5), dyjabeł, dzieciątko, Emanuel, jednacz(ka) (9), jedność, kapłan (29), kaznodzieja (7), klasztor, kościoł (44), krol (45), krolestwo (niebieskie) (3), ksiądz (7), książę (4), lewita, matka (matuchna) [= o Maryji] (15), Mesyjasz (3), miejsce święte, mieszkanie [w Chrystusie] (6), miłośnik, minister [= o duchownym protestanckim] (4), mistrz (25), mnich, namiastek, nauczyciel (6), obcowanie (2), oblubieniec (3), obrońca (20), obżywiciel, ochłoda [= o Duchu Świętymi, oczyścienie, ofiarnik (2), ofiarownik (6), (gorna) ojczyzna [= o królestwie niebieskim] (2), okrutnik [= o czarcie], ołtarz (4), opatrzność, opiekalnik (7), opiekun (2), orędowniczka (2), pani [= o Matce Boskiej] (7), panna (9), papież (10), parachija, pascha (3), pasterz (20), patron(ka) (4), patryjarcha, pleban (2), pocieszyciel [= o Duchu Świętym] (2), port [= o królestwie niebieskim], pośrzedniczka (2), pośrzednik (37), prałat (7), prorok (4), przełożony (2), przybytek (3), przyczyńca (5), przymierze, rzeczniczka (5), Samarytan, sędzia (4), słońce [= o Bogu] (9), sługa (2), spolność, społeczność (7), spomocnik, sprawca (2), starszy (2), stroż [= o aniele] (4), święty, tworca, ucieczka (3), duchowny urzędnik, wodz (3), wspomożyciel (3), zakonnik, zakonodawca (3), zastępca (2), zastępnica (2), zbior, zboreczek (6), zebranie (2), zgromadzenie (5).

Wyrażenia: »(Pan) Bog (Ociec) nasz« = (Dominus) Deus noster Vulg, PolAnt, Modrz [szyk 716:19] (735): Day pokoy myli panye czaſow naſſich bo gyne nyemami ktobi walczil zanamy yedno ti boże naſſ BierRaj 21 (2); O naſs miły panie boże/ możeſs ty rácżyſſli ijnacey zbawienijé ludſkié ziednatz/ niżli przez twą cięſſką a okrutną mękę. OpecŻyw [57]v (7); PatKaz II 20; PatKaz III 115v; TarDuch A2 (3); WróbŻołt 19/8 (14); á niechay wołáią iż to ieſt wielmożny náſz bog RejPs 102v; Nlemozemy cie inaczey zwac iedno panem wſzelyakiey moznoſci boze wſſechmogący naſz RejPs 134; PAnie boże náſz tyś záwżdy ieſt beſpieczna vćieczká náſſá/ á zdáwnych národow náſſych/ á możnoſć boſká twoiá z dawna ieſt znaczna RejPs 134v (32); MurzNT 166; LubPs A5 (42); GroicPorz pp2; KrowObr B2 (4); RejWiz 113v; Leop Ex 8/26 (58); RejZwierz 35v; BibRadz *6v (48); BielKron 28v (10); GrzegRóżn C3v (5); OrzQuin G (2); SarnUzn Bv (10); LeovPrzep K; RejAp 8v (13); Boże Oycże náſz bądź miłośćiw nam iáko właſnym dziedzicom ſwoim á ſynacżkom ſwoim. RejPos 33; więcey nie przyſtoi ſie zábawiáć/ iedno thym co ieſth wola Bogá Oycá náſzego. RejPos 39; Rácżże oſwiećić Boże náſz ty nędzne á záſlepione ocży náſze/ á zyąć z nich thę márną łuſkę proſtoty á niedowiárſtwá náſzego RejPos 284v (125); BiałKat 3v (6); GrzegŚm 44 (2); KuczbKat 270; RejZwierc 12 (4); Iezus Chriſtus Pan Bog náſz on ieſt naywyżſzy Biſkup Bogá Oycá WujJud 245 (3); WujJudConf 215v; RejPosWstaw 21v (3); BudBib b (34); MycPrz I [A3]v; BiałKaz E3 (2); BudNT przedm b4v (10); CzechRozm A2v (18); ModrzBaz 143v (2); SkarJedn A3 (12); Ráczże nam błogoſłáwić/ boże náſz/ do końcá: Ciebie niechay ſye boi wſchod/ y zachod ſłońcá. KochPs 96 (15); O cżárowniku ták mocne ſą cżáry twoie/ iżeś nam Bogi náſze wproch obroćił? SkarŻyw 119 (48); StryjKron 160 (3); CzechEp 26 (15); NiemObr 4 (7); ReszPrz 104; ArtKanc A18v (20); ZawJeft 13 (3); GrabowSet O3 (4); PRośimy ćię/ Pánie Boże náſz/ ábyś ſpráwy náſze boſkim twym nátchnieniem vprzedzał LatHar 634 (51); KołakSzczęśl B4; WujNT przedm 27 (42); WysKaz 3 (3); JanNKarGórn G4v; SiebRozmyśl I; SkarKaz )(2 (27); SkarKazSej 657a (14).

»Pan nasz (łaskawy a. miły, a. miłościwy itp.)« = dominus noster Vulg, Modrz, JanStat [szyk 1586:397] (1983); BierRaj 20 (2); PowUrb +2 (2); Rozkwitło ſie naſs miły panie twoie ciało/ ktoreé cżaſu twé męki gorzkié bylo vſchlo OpecŻyw 167 (13); PatKaz II 54v; PatKaz III 89v; HistJóz D2v (5); TarDuch A8 (8); FalZioł *2; BielŻywGlab nlb 8; GlabGad O7; WróbŻołt B; WIelmożny to dziwny ieſt naſz pan/ á ſpráwnie ma być chwalon RejPs 71; Abowiem ty pánie náſz ieſteś iáko ſlońce ktory oczyſćiaſz á chędożyſz myſli proſtych ludzi RejPs 125v; DZiwne ſą á rozliczne ſpráwy twoie náſz miły pánie RejPs 185 (122); SeklWyzn d4 (2); SeklKat B3 (11); RejKup m4v (5); KromRozm I C2v (4); MurzHist B2; MurzNT A4 (3); KromRozm II b3v (11); KromRozm III B5 (9); GliczKsiąż F; proroctwo o Kriſtuſie Pánie Krolu náſzym/ y o ſwiętym kroleſtwie iego. LubPs B6v; Rácżże ty yuż náſz wſſechmocny dobrotliwy Pánye/ Okázáć ſwe zmiłowánye LubPs I (46); GroicPorz cc3; SeklPieś 15; KrowObr C (25); Leop Num 32/25 (18); OrzList c (2); RejFig Cc2 (2); BibRadz *2v (19); BielKron 30v (5); GrzegRóżn A2v (15); OrzQuin D3 (6); páthrzay w Kriſtuſie Pánie náſzym dwie náturze rożne/ to Bog/ to cżłowiek SarnUzn E5 (3); SienLek T4v; LeovPrzep E4 (2); RejAp B7 (121); HistRzym [39]v (17); O wſzechmocny á wſzego ſtworzenia náſz miłośćiwy Pánie/ rácżże nam dáć nędznikom ſwoim táką myſl y tákie ſerce náſze/ ábychmy cie w tym zebrániu ſwym práwie poználi Páná Bogá ſwoiego RejPos 350 (618); BiałKat 23v (15); GrzegŚm kt (6); KuczbKat 5 (10); RejZwierc 11v (13); WujJud ktv (17); WujJudConf 19 (5); RejPosRozpr b4v (5); Pan náſz w Rádzye kápłáńſkiey dziwnie był przeſládowan RejPosWstaw [213] (22); BudBib A2 (3); MycPrz II B2v; BiałKaz B2v (12); BudNT przedm b4v (19); CzechRozm A2 (59); KarnNap B (7); ModrzBaz 85v; SkarJedn A4v (26); KochPs 19 (8); SkarŻyw 1 (113); CzechEp 30 (25); NiemObr 5 (14); ReszList 149 (2); WerGośc 207 (8); WerKaz 306; PAnie náſz ſtudnico dobroći/ Oycże nie rodzony/ od ćiebie wſze dobre pochodźi/ PAnie náſz ktoryś wſzyſtko ſtworzył ArtKanc B13v; byſmy w chwale twoiey żyli/ ſtobą náſzym miłym Pánem ArtKanc S18 (65); LatHar [+10] (202); KołakSzczęśl C; WujNT kt (127); WysKaz 3 (2); SarnStat 4 (2); SiebRozmyśl kt (3); PowodPr 34; SkarKaz )(3 (64); SkarKazSej 662a (13); KlonFlis A3v; KlonWor ded **2v; PAnie náſz wſzechmogący/ wieczny/ niepoięty/ Tobie Cheruby krzyczą/ święty/ święty/ święty SzarzRyt B2v (2).

»stworzyciel nasz« [szyk 30:5] (35); O naſſ miły ſ tworzy ciel u/ nie patrz dzis na naſſe grzechy OpecŻyw 129 (4); PatKaz II 54v; LibLeg 10/97v; I Ktoſz inſſy ieſt rozmnozyciel wſſelyakich dobrotliwoſci na niebie y na ziemi iedno ty panie boze ſtworzycielu naſz RejPs 219 (4); MurzHist A3v (2); MurzNT 88v; BielKom D6v; Pan á ſtworzyciel náſz chce tho mieć ſam po rodzáiu ludzkim/ áby ieden drugiego ná dobre zápomagał GliczKsiąż A2v (13); BibRadz *4; RejPos 47v; CzechRozm 3v; SkarŻyw A3 (2); ArtKanc K14v (2); VotSzl A4.

»(Pan) zbawiciel (a. odkupiciel, a. wybawiciel, a. wykupiciel) nasz« = salutaris noster Vulg; liberator noster Mącz; servator noster Modrz; salvator noster JanStat [szyk 409:37] (446): OpecŻyw 21v (14); OpecŻywSandR Vv; TAkież y po ocżu dobroć albo złoſć może być poznana cżego też nie zamilcżał naſz zbąwiciel Ieſus Chriſtus GlabGad N5v; WróbŻołt 19/6 (2); RejPs 64 (6); iedno pan Chriſtus Ieſus zbawiciel/ y odkvpiciel naſz/ który vmarł dla grzechów naſzych [jest zadośćuczynieniem] SeklWyzn D (5); SeklKat D2 (9); RejKup Q: dai abychmy téż i my patrząc na tenże miſerny przykład/ niczego ſobie dla zbawiciela naſzego nieważyli MurzHist V3 (3); MurzNT 46 (2); KromRozm II h3 (2); KromRozm III N5v (2); GliczKsiąż G8v (2); LubPs B (12); GroicPorz d2v (2); KrowObr 11v (5); Leop *A3v (4); BibRadz *2v (4); poſługę y tytuł kroleſtwá wezmę/ ále korony nie wezmę/ ábowiem náſz odkupiciel thu ćirniową nośił BielKron 178v (2); GrzegRóżn F3v; Te propter Iesum Christum liberatorem nostrum peto, Proszę cię dla páná Kriſtuſá zbáwicielá y wybáwyciela náſzego. Mącz 191b; SarnUzn G4v (2); LeovPrzep b2 (9); RejAp 7 (8); RejPos kt (98); BiałKat 6 (5); KuczbKat 4 (12); RejZwierc 11v (2); WujJud 94 (7); WujJudConf 64 (2); RejPosRozpr cv; RejPosWstaw 21v (6); BudBib Is 63/16; BiałKaz H; BudNT Tit 1/3 (2); CzechRozm A6v (6); KarnNap A4 (4); ModrzBaz 58 (3); SkarJedn 41 (10); SkarŻyw 20 (18); MWilkHist D3v; CzechEp 83 (2); NiemObr 3 (4); ReszPrz 6 (11); ReszHoz 117; ReszList 145 (8); WerGośc 210; KRyſtus Zbáwićiel/ wſtąpił ná Niebo náſz Wykupićiel/ Alleluia. ArtKanc H2 (11); OrzJan 91 (2); LatHar [+10]v (55); cożkolwiek ieſt prace w tych kśięgach podiętey/ Pánu á Zbáwićielowi náſzemu IESV CHRISTVSOWI [...] pokornie oddawam WujNT przedm 27 (39); WysKaz )?(2v (6); SarnStat 10; SiebRozmyśl Av (6); PowodPr 5 (3); SkarKaz 4b (14); VotSzl Bv; SkarKazSej 695a.

Zestawienie: »Ojcze nasz« = Pater noster PolAnt, Vulg [w modlitwie] (237): Oycże naſz ienżes ieſt w niebioſach. Niewodz nas w pokuſzenie ale nas zbaw odzłego Amen. TarDuch D (2); RejPs 16 (119); SeklKat B4v (3); MurzHist 14; to mamy y w paćierzu/ w ktorym/ nie mowiemy tak. Oytze moy/ ále oytze náſz. KrowObr 214v (3); BibRadz Matth 6/9 (2); BielKron 438; BiałKat 143v (2); KuczbKat 380; CzechRozm 6v; LatHar 5 (99); WujNT Matth 6/9 (2); SkarKaz 43b.
e. W odniesieniu do biegu życia, sytuacji życiowej, potrzeb i interesów (2460): LibLeg 7/37v (4); OpecŻyw 1v (11); OpecŻywSandP ktv; PatKaz III 133v (3); HistJóz E3; TarDuch B8v (4); FalZioł IV 29c; Quare faciem tuam avertis: obliviſceris inopiae noſtrae et tribulationis noſtrae? Cżemu oblicże twe odwraczaſz/ y cżemus miły panie zapamiętał vbostwa naſzego y ſmutku naſzego. WróbŻołt 43/24 (4); racz miłoſciwie naſz miły panie wezrzec na niebeſpieczne vciski naſſe RejPs 109v (69); ZapWar 1542 nr 2450; RejRozpr F4; Aby naſ wniegotownoſczi naſſy, nyeprzyacziel niezaſtal ConPiotr 30; SeklKat D2v (10); RejKup Bv (5); HistAl C6 (4); KromRozm I A4v (2); MurzHist B; MurzNT A4 (3); KromRozm II k (5); KromRozm III B3 (3); Anichmy też tego od Krola JM starego słychali, aby tymi pobory naszemi miał kiedy szafować nacz inego Diar 37; wszystkie swobody nasze należą na wierze krolow IchM, ktorej pewnie dufamy Diar 73 (13); DiarDop 99 (6); BielKom nlb 3 (6); TEn Pſalm zámyka w ſobye modlithwę y proźbę ku Pánu Bogu w káżdym przeſládowániu náſzym. LubPs B2v (31); KrowObr 51v (17); RejWiz 83v (6); Leop Gen 31/15 (12); OrzList h4v; LeszczRzecz A5; RejZwierz bb2v (3); BibRadz Ex 10/7 (20); Záprawdęć to náſzá wielka ślepotá ieſt/ że my chcemy áby nas Krol ſądźił po ſtáremu OrzRozm T3 (6); nie mogliſmy w ſwoie łodźie wſieść bez ſzkody náſzey w ludźiech BielKron 454 (20); GrzegRóżn Gv; Mącz 172b (8); tedy Kápłan/ który nam dáie Królá/ ſądźi nas w roſtyrku náſzym z Królem OrzQuin S3v (6); SarnUzn Fv; LeovPrzep I2; RejAp AA5 (20); nietelko one [biàłegłowy] potrzebne ſą ku náſzey ná ſwiát bytności/ ále też y ku dobremu/ á zbożnemu życiu GórnDworz Aa2 (3); HistRzym 44v (2); Rátuyże nas [...] Pánie [...] w tey burzliwośći pływánia náſzego RejPos 51v; A ták máło widzimy cżegoby nam iuż nie doſtawáło do thych opowiedzyánych znákow náſzych/ iedno dokońcżenia á wiecżnego ſpuſtoſzenia ſwiátá wſzytkiego RejPos 260 (162); BiałKat 43v (2); BielSat G2v; GrzegŚm 51; Gdyż oto prze ty náſze domowe trudnośći/ Nie możeſz miły oycże vżyć ſwych wcżeſnośći. HistLan A3v; KuczbKat 70 (4); zeznáć to wſzyscy muśimy/ że y wolnośći náſze/ y roſkoſzy poććiwe náſze/ y goſpodárſthwá náſze bárzo ſie nam iákoś łamią á vpadáią. RejZwierc 255 (41); BielSpr b2 (2); WujJud 51v (9); WujJudConf 49v (4); RejPosRozpr c4; RejPosWstaw 21v (16); Zgromadz rozproſzenie náſze BudBib 2.Mach 1/27 (11); MycPrz I [A3]v (3); WierKróc A2; BudNT 1.Cor 5/8 (4); CzechRozm Av (20); KarnNap C3; Roſtropność przychodźi nam zdoświádcżenia ábo náſzego álbo kogo inego: ále męſtwo y cnotá z náſzych właſnych ſpraw. ModrzBaz [16] (16); SkarJedn 313 (3); KochOdpr Bv; Przeto té ktoré ſą mierno ćiepłé [o wodach cieplicznych]/ zdrowiu náſzemu ſą nalepſzé Oczko 10v (2); W nim ieſt wſzytká nádźieiá náſzá położoná/ On náſzá pomoc/ on ieſt obroná. KochPs 46 (9); SkarŻyw A3v (53); Sromotáć to náſzá będźie Iedno ſię dowiedzą ludźie. MWilkHist D; StryjKron 215 (2); CzechEp 12 (10); NiemObr 45 (3); KochFr 72; KlonŻal C3v; ReszPrz 11 (2); ReszList 143 (2); WerGośc 258; BielSen 16; BielSjem 12; ArtKanc A19 (15); BielRozm 5 (3); GórnRozm A3 (3); KmitaPsal A2v; KochWr 23 (3); Owa mi ſie tak zda ze otim piaſcie prozna zabawa naſza/ bo wtim podnieſieniu/ y powaſnieniu naſzem/ ſpoſrzodku ſiebie obrać go niemozemi PaprUp B (5); ZawJeft 21 (2); ActReg 32 (5); Calep 436b; GostGospPon 169; GórnTroas 19; Trzeźwość á miárá/ toć ſą nawiernieyſzy ſtróże zdrowia náſzégo. KochPij C2v; Przydź/ o Poćieſzyćielu Láſkáwy: o ćięſzkośći Náſzych/ lekárzu z wſzech przedni GrabowSet H4 (5); KochFrag 21 (4); O mizeria náſzá/ ieſliżeſmy ináczéy zginąć niemogli/ ieno pod tym przymiérzem. OrzJan 102 (11); wſpominayćie ná głody náſze/ y rozlicżne niedoſtátki náſze/ ktorycheśćie ſámi doſwiadcżyli. LatHar 604 (23); KołakCath C5v; On niemocy náſze przyiął/ y choroby (marg) náſze. N.L.S.(-) nośił. WujNT Matth 8/17; niechcemy áby wam było táyno bráćia/ o vćiſku náſzym/ ktory nas potkał w Azyey WujNT 2.Cor 1/8 (29); WysKaz 25 (2); y to muſzę przyłożyć ná więtſzą ſromotę náſzę, że nam Grámmátiki Polſkié cudzoźiemcy opiſuią. JanNKar D2v (2); SiebRozmyśl Bv (3); GrabPospR K2 (7); KlonKr B4v; KmitaSpit B4; PowodPr 2 (6); SkarKaz 157b (29); VotSzl A4v (8); W kupno náſze chciałbym Wniść z dobrymi vroki CiekPotr A3; CzahTr C3; GosłCast 66 (3); PaxLiz C4v; A kto wyliczy náſze potwarzy v práwá SkarKazSej 705a (10); Miłość ieſt właſny bieg byćia náſzego/ Ale z żywiołow vtworzone ćiáło/ [...] Záwodźi duſzę SzarzRyt A2v (3).

W charakterystycznych połączeniach: nasze (nasz, -a) bezpieczeństwo (5), błąd (2), błogosławieństwo (12), boleść (2), brzemiona (2), bytność (4), choroby (7), ciemności (11), cierpienia (2), ciężkości (kamień) (6), cuda (2), dobrodziejstwo (2), doleglości (10), dostateczność (2), drogi (24), dziedzictwo (4), fundament (2), hańba (2), karanie (karność) (3), kondycyja (2), koniec (2), koszty (2), kres, krzyż, lekarstwo (2), łupy, matactwo, mdłości, miejsce (3), mieszkanie (12), mizeryja, nagość, nagroda, napominanie, narodzenie, nawiedzenie, niebezpieczeństwo (26), niebo, niedostatki (25), niemoc, nieporządki, nieudolności, obcowanie (4), obietnice, objawienie, obrzezanie, oczyszczenie (2), odkupienie (30), odpusty (2), odrodzenie (6), opatrzenie (3), opatrzność, opieka (2), obrona (19), oświecenie, ozdoba, panowanie (2), pascha, plugawość, pochwała, pociecha, początek (6), poczęcie, podatek (2), podwyższenie (2), pohańbienie (2), pokajanie, pokusy (5), pomoc (7), pomsta, poniżenie, porządek, posłuszeństwo, postawy (2), postrach (5), posty, pot (3), potępienie, potężność, potrzeba (35), powaśnienie, powołanie (10), pożytek (22), prawa, przeciwności (8), przeklęcie (8), przestrach, przestrzeżenia (przestrogi) (4), prześladowanie (3), przybytki (2), przygody, przykład (6), przymierze (2), przypadłości, raj, rany (2), ratowanie, ratunek (2), (u)rodzenie (4), rozkosze (10), rozproszenie (2), roztargnienie, rozterki (4), skaranie (3), skaza (3), skażenie (2), słodkość (2), służba, smętki (4), smutek (3), spotwarzenie, spowiedź, sprzeciwieństwo, sromota (3), stałość, stateczność, szczęśliwość, szkody (7), ścieżki (5), ślepota (3), światłość (6), święta (2), świętości (2), tajemnice (3), targi, trapienie, trąd (2), troski, trudności (11), tryumfy, ubłaganie, ubostwo, uciecha, uciski (15), udręczenie (3), ukrzywdzenie, uleczenie (2), uniżenie (2), upad (4), upokorzenie, urąganie, utrapienie (7), utrata (9), utwierdzenie, uznanie (8), używanie, walka, wątpliwości (2), wdzięczność (2), więzienie (4), włodarstwo (2), wojna (5), wspomożenie (20), wybawienie (10), wychowanie (2), wygrana, wykupienie (2), wysłuchanie (5), wywyższenie, wyzwolenie, zacność, zapłata (7), zaślepienie. zaślubienie, zawołanie (4), zbytki (3), zdrowie (22), zelżywość (2), zepsowanie, zginienie (9), zwycięstwo (2), zyski, żniwa.

Przysłowie: Bo to pyrwſze naſze dobre Kiedy kto nia [!] ſercze ſczodre. RejKup k5.
Wyrażenia: »chłuba nasza« (5): żadney muzyki ták ráde nie ſłucháią náſze vſzy/ iáko kiedy kto/ ku chłubie náſzey/ co powieda. GórnDworz G6v; RejPos 85v (2); CzechRozm 211v; SkarKaz 279b.

»nasz cyrograf« (2): [Chrystus] náſz Cyrográf nam przećiwny/ ná krzyzu zawieśił/ y ſwoią Krwią ſwiętą y nadroſſſzą zámázał KrowObr 45v (2).

»dobre (a. dobro), lepsze nasze« [szyk 38:8] (38:8): ListRzeź w. 14; KlerWes A2; RejPs 91 (3); LudWieś A4v; RejKup k5; KromRozm II b2; Ale vmye bog y nágorſſyć rzeczy ku náſſemu lepſſemu y ku woley ſwey wypełnyenyu vżywáć KromRozm III L2v (2); OrzRozm F2; GórnDworz X6v (2); iáko ieſth lekkie to ſwięte brzemię [...] á wſzytko ſie w nim zámyka co iedno ieſt ku dobremu náſzemu RejPos 289v (16); A iákoż tu co dobrego/ co porządnego/ co poććiwego może ſie vmnożyć ku ſławie náſzey á ku lepſzemu náſzemu? RejZwierc 191v (2); WujJud 90v; RejPosWstaw 110v; MycPrz I [D]; KarnNap Dv; cżemuż też rádzić niemamy/ O dobrym ſpolnym náſzym? BielSjem 2; ArtKanc P4; GórnTroas 29; OrzJan 129 (2); SiebRozmyśl Bv; SkarKaz 274a (2); SkarKazSej 665b (3).

»frasunki nasze« = tribulatio nostra Vulg, PolAnt [szyk 6:1] (7): Leop 2.Cor 7/4; wielkie podobieńſtwo/ iż [muzyka] ieſt pánu bogu wdzięcżna/ á iż ią on nam dał dla ochłody/ y nieiákiey vciechy w pracy/ á fráſunkach náſzych GórnDworz H3; RejZwierc 154; BudNT 2.Cor 4/17; pewną rádość dźiś maćie/ Gdy ná fráſunki náſze pátrzaćie. ZawJeft 30 (2); LatHar 201.

»kłopot(y) nasz(e)« = tribulatio nostra PolAnt [szyk 3:3] (6): RejJóz M8; BudNT 2.Cor 7/3 [4]; A po tym náſzym kłopoćie/ rácżże dáć w wiecżnym żywoćie/ mięſzkáć z tobą náſzym Pánem ArtKanc P5v (2); ZawJeft 39 (2).

»krzywda nasza« = nostra indignitas a. vicis Mącz [szyk 8:6] (14): WróbŻołt ſſ6; MurzNT 21 (2); dawno przed WKM naszym Miłościwym Panem skarżemy się krzywd naszych, ktore cierpieliśmy od IchM Panow Duchownych Diar 45 (2); DiarDop 104; LubPs S5v; BielKron 108v; Mącz 438b (2); Krzywdáć to ieſt Pánowie mili/ nie náſzá/ ále Páná Kryſtuſá/ Paná náſzégo OrzQuin N3v; ActReg 30; KmitaSpit B4v; SkarKaz 548a.

»nauka nasza« [w tym: dla nauki naszej (7), ku nauce naszej (29), na naukę naszą (3)] = nostra studia Mącz; nostra doctrina Vulg [szyk 26:13] (39): OpecŻyw 41; BielŻywGlab nlb 9; Przykazania pana Chriſtvſowe/ w piſmie naznacżone/ y opiſane/ kv naſzei navcze/ mamy chować SeklWyzn d3; KromRozm II f3 (3); Mącz 150a; RejAp 33 (2); Pan wſzythko dla náuki náſzey cżynić racźył. RejPos 174 marg (20); KuczbKat 35; RejPosWstaw [412] (2); CzechRozm 96; CzechEp 121 (2); NiemObr 79; WujNT Rom 15/4 (2); Otworzył vſtá ſwoie P. I E Z V S ná náſzę zbáwienną náukę SkarKaz 637a.

»nędza nasza« [szyk 11:6] (17): OpecŻyw 154v; RejPs 203v; RejJóz I7v (2); I patrząc na nędzę inſzych abo inſzy na naſzę rozżałowaliśię ſami śiebie MurzHist B2; RejPos 31; KuczbKat 365; GórnTroas 51; LatHar 485 (2); SkarKaz 278b (6); Gdyż czarné śioſtry Zawiſną przędzę Subtelnie ćiągną Ná náſzę nędzę. GosłCast 22.

»niemoc nasza« = infirmitas nostra Vulg [szyk 4:1]: RejPos 258; Vlecż ſam náſze niemocy/ podług nieſkońcżoney mocy. ArtKanc A19v; WujNT Matth 8/17; SkarKaz 611b (2).

»nieszczęście nasze« [szyk 5:1] (6): RejJóz Nv; BielKron 68; GórnDworz H7; á zá cżáſu ſzcżęſcia náſzego nic nie myſlimy o przyſzłym nieſzcżęſciu náſzym RejZwierc 261v (3).

»nieśmiertelność nasza« [szyk 2:1] (3): RejAp 177v; Dáni ſą nam ná przykład/ ábyſmy żywy przykład mieli snich/ przyſzłego wiecznégo żywotá/ náſzéy nieśmiertelnośći/ thu ná świećie dobréy wiáry/ y cnotliwych ſpraw/ bogoboynego żywotá BiałKat 153v; LatHar 203.

»niewola nasza« [szyk 3:1] (4): [Krystus] miał być ſynem Dawidowym/ á powſtáć s pokolenia iego/ iáko krol mocny/ ku wybáwieniu náſzemu z niewoley náſzey. RejPos 231; BielSpr 49v; OrzJan 21 (2).

»niezgoda nasza« [szyk 6:3] (9): Prot Ev; CzechEp 186; KochWr 25; PaprUp E2; Nieprzyiaciele się onas kuszą dla niezgody naszey ActReg 29 (3); GrochKal 2; VotSzl Bv.

»obowiązek nasz« (2): Prorocy obwołáli á z dawná opowiedzyeli [Zbawiciela]/ kthory nam miał przeiednáć ten obowiązek náſz/ á przywieść nas w łáſkáwſzy zakon do Bogá Oycá ſwoiego RejPos 169v (2).

»(po)chwała nasza« = gloria nostra Vulg [szyk 11:2]: OpecŻyw 185; á z dobrey woley twoiey będzie powyſſzona chwała naſza. WróbŻołt ee3 (2); RejPs 169; LubPs X2 marg; WujJud 221; WujNT 108 (5); SzarzRyt B3v (2).

»pociecha nasza« = consolatio nostra Vulg [szyk 66:17] (83): WróbŻołt qq2; A bog náſz będzie ſprawcą tem/ áby ziemiá dáłá nam owoc ku poćieſſe náſſey RejPs 126v (2); KrowObr 48 marg (3); RejAp 41 (4); GórnDworz O2; RejPos 17v (49); BiałKat 96; GrzegŚm 28; RejPosWstaw [414]v; CzechRozm 23v (3); SkarŻyw 115; ArtKanc D9v; LatHar 248; WujNT 2.Cor 1/5; SkarKaz 205b (12); Rzeczpoſp: zowie ſię powſzechnym miáſtem: zá ktorą vmrzeć/ y ze wſzytkim ſię iey oddáć/ y w niey wſzytki náſze poćiechy położyć/ y oney ie poświęćić winni ieſteſmy. SkarKazSej 669a.

»nasze pocieszenie« = consolatio nostra Vulg (3): PatKaz II 21; Iżbychmy wąm pokazáli Y wierſzámi powiádáli. Iſtą práwie Hiſtorią S piſmá świętego zebráną. O Kryſtowym zmartwychwſtániu Ku náſzemu poćieſzeniu. MWilkHist A4; WujNT 2.Cor 7/13.

»pokoj nasz« = pax nostra Vulg, Pol Ant [szyk 13:1]: RejPs 69v; RejJóz 06; KrowObr 181; Leop Eph 2/14; BibRadz Is 53/5; BielKron 15v; RejPos 197v; RejZwierc [283]v; CzechEp 316; prośimy ábyś ty zá tákiemi dáry któré maſz/ tych trzech rzeczy brónił. Wolnośći naprzód poddánych ſwoich: zdrowia potym twégo: náoſtátek pokoiu náſzégo OrzJan 100; WujNT Eph 2/14 (2); Dom ieſt modlitwy/ dom puſtynie świętey/ dom pokoiu náſzego. SkarKaz 609a (2).

»powinność nasza« = officium nostrum Modrz [szyk 35:2] (37): DiarDop 110; RejWiz 81; BibRadz I 274; SarnUzn A3v; RejAp 46v; RejPos 15v (12); KuczbKat 335; RejZwierc 96; WujJudConf 18 (2); RejPosWstaw [414]; BudNT przedm bv; ModrzBaz 69; SkarJedn 314; CzechEp 118; NiemObr 11 (2); WerGośc 208; ieſcze to ieſt powinnoſc naſza abiſmi wſziſci ziezdzali ſie do grumadi á zopopulnie [!] radzili o ſprawach R:P: PaprUp K2; [poeci] w powinnośćiách náſzych nas nápomináią/ y do miłośći/ cnoty wiodą GórnTroas 5; KochPij C4; LatHar 251; SiebRozmyśl E3v; VotSzl B (2); GosłCast 7.

»nasza prywata« (2): náſzá prywatá y oſobliwe poćiechy prętko wyſchną y zginą/ gdy ſię z ſpoſpolitem [!] niezmieſzáią SkarŻyw 115; CzechEp 47.

»przygoda nasza« [szyk 12:2] (14): RejPs 82v (5); Day nam wżdy do przyacioł i akie [!] ſwoie znamię O tey naſzey przygodzie Czo ſie tu nam ſtało RejJóz N (2); RejAp 160v; RejPos 244 (3); káżda przygodá komu ſie co trefi náſzá wſzytkich ſpolná ieſt. RejZwierc 150v; ArtKanc Ml7; OrzJan 116.

»przypadek nasz« [szyk 7:1] (8): RejJóz P8v; RejPos 128v (2); RejZwierc 255 (2); Náſz przypadek nieſzczęśliwy Sąśiad widząc zazdrośćiwy/ Oczy páśie/ duſzę ćieſzy KochPs 119; Oyćiec ći ieſt/ y z ſercá dźiatki ſwé miłuie/ Y we wſzyſtkich przypadkách náſzych o nas czuie. KochMRot B4v; KochFrag 47.

»przywileje nasze« (1): Aby prawa, wolności, swobody y przywileie nasze poprzysiągł, wedle przysięgy Krola Henryka, y Krola Stefana, y swoiei ActReg 39.

»rzecz nasza« = nostra res Mącz, Modrz [szyk 30:21] (51): BielŻyw 120 (3); KłosAlg A4v; RejPs 184v; Náſſá rzecz proſtych paćiorki A wy przedſię ſſyićie wzorki RejRozpr I; RejJóz M8; SeklKat I2v; RejKup z8v; MurzNT 78v; BielKom nlb 3 (2); GliczKsiąż Dv; RejWiz 20v; OrzRozm A2v; Lalki theż v Papieża/ iakom piſał/ przewiodł náſzę rzecż/ iż nic ná thym Pruſki Miſtrz nie wygrał. BielKron 416 (3); KwiatKsiąż H2v (2); Mącz 196b (2); SienLek 44v; RejPos 221v (2); Którzy vmárli wiedzą álbo niewied [!] o rzeczach náſzych. BiałKat 155v marg; BielSat [I4]v; RejZwierc 185; RejPosWstaw [212]v (3); CzechRozm 193v; ModrzBaz 101v; Oczko 30v; SkarŻyw 194; MWilkHist B3v; CzechEp 380; NiemObr 121; chćiey [Boże] Wálny Syem złożyć/ By ſie mogłá náſzá rzecż co dzień lepiey mnożyć. BielSjem 14; ActReg 114 (2); GórnTroas 29; LatHar 326 (3); WujNT 611 (2); rzecży náſze Koronne co dáley to ſie bárźiey mieſzáią PowodPr 45 (2); GosłCast 69; PaxLiz D3v.

»sława nasza« = fama nostra Modrz [szyk 5:3] (8): Y vwierzą iego mowie/ A ták vymie náſzey ſławie. BierEz G4; RejZwierz 42; RejZwierc 191v; ModrzBaz 59; SkarŻyw 481; StryjKron 279; CzahTr E4; Tyś wſkrześił náſzę ſławę/ Ty bowiem pokoie Wyrodnym ſmáczne ſercom gániſz: y do zbroie Potrzebny chęć pobudzaſz SzarzRyt C3.

»sprawa nasza« = actum nostum, factus noster HistAl; opus nostrum PolAnt; actio nostra Modrz [szyk 68:26] (94): o ribach morzkich, ktorich mięſa pożywanie y gich inſze pożytki mogą nam być pożyteczne w naſzey ſprawie. FalZioł IV 40d; RejPs 38 (11); RejJóz O5v (2); SeklKat F; RejKup Bv (4); Tobie to ſlemy według żądánia liſtu twego ſpráwý náſze y náukę. HistAl I7v (2); HistAlHUng A3; KromRozm II av (3); KromRozm III M; BielKom F7; LubPs aa2 marg; BibRadz Gen 5/29; záráżeniſmy ſą wnętrzną nienawiśćią/ ieden przećiwko drugiemu/ nietylko w Duchownych ále też y w Swieckich ſpráwách náſzych. OrzRozm C4; BielKron 333; GrzegRożn B; Mącz 2d; Prot C4v; RejAp 48v (2); GórnDworz E8v (2); RejPos 46 (9); RejZwierc 19v (18); BielSpr b4v (2); RejPosRozpr c4; BudBib Sap 2/12; CzechRozm 198v; ModrzBaz 71; Ciebie my wiecznie wyznáwáć będźiemy/ [...] A ty nam ſzczęśćić będźiaſz náſze ſpráwy/ Boże łáſkáwy. KochPs 111 (3); ReszPrz 10; BielSen 3; Bo oni/ co my cżynim/ w śmiechy obracáią/ Náſzę ſpráwę y rádę zá błazeńſtwo máią. BielSjem 9 (3); ArtKanc F11v; Calep 318b; LatHar 3 (6); GrabPospR N3; PowodPr 85; SkarKaz 454a (4); SkarKazSej 697b.

»stan nasz« [szyk 4:2] (6): miły panie [...] racz wynieſc ſtan naſz na wyſokoſci ſwoie RejPs 131 (2); BielKom B2v; LeovPrzepSamb b4; RejPos 252 (2).

»nasze szczęście« = fortuna nostra Mącz [szyk 5:5] (10): Ale ná náſze ſzcżęſcie idzye háyń ktoś do nas RejWiz 43 (2); KwiatKsiąż G4; Mącz 482a; RejZwierc 261v; Sczęśćie náſzé będźieli nam chćiáło poſłużyć/ Mogą ieſcze twé oczy świátłá z niebá vżyć. GórnTroas 38 (2); OrzJan 71; LatHar 327; SkarKaz 205b.

»śmierć nasza« [szyk 32:3] (35): naboznye ſzwyąto yey począczya obchodzmy aby naſz raczyła wſpomocz woſtateczną godzyną ſzmyerczy naſzey PatKaz II 84v; TarDuch C6v; SeklWyzn e2v; RejKup 15; LubPs D2v; tu ſie s tey Ewányeliey pilnie vcżyć mamy/ [...] iáka ſroga pomſtá vſtáwicżnie wisi nád námi/ y ſrogyey ſmierći náſzey/ y tego okrutnego lądu Páńſkiego RejPos 7v (12); W piſmie świętym náſzá śmierć ſpániu ieſt porowuána [!] BiałKat 233v; KarnNap E; SkarŻyw 75; ArtKanc G16; LatHar 7 (10); WujNT 435 (2); ná ſámę śmierć náſzę [...] ieſt ochłodá y poćiechá: zeſzćie dobre Kátholickie z Sákrámenty kośćielnemi SkarKaz 384b (2).

»śmiertelność nasza« [szyk 1:1] (2): FalZioł IV 52c; Gdyż ſię do cżáſu vniżył [Jezus] wźiąwſzy kſzthałt służebnicży/ tho ieſt/ ćiáło naſze y śmierthelność náſzę. BibRadz II 120d marg.

»ucieczka nasza« [szyk 8:1] (9): PAnie boże náſz tyś záwżdy ieſt beſpieczna vćieczká náſſá RejPs 134v (6); BibRadz Ps 90/1; RejPos 350; ReszHoz 122.

»upadek nasz« = lapsus noster Vulg, Modrz; casus noster, ruina nostra PolAnt [szyk 45:4] (49): RejPs 42 (8); obawamy się, aby nas nieprzyjaciel, ktory już blisko nad nami jest, w tej niezgodzie, w tym złem rządzie a bez żadnej gotowości nie zastał ku ostatecznemu upadkowi naszemu. Diar 65; LubPs hh5v; Leop 4.Esdr 8/17; OrzList h4v; BibRadz Iudith 13/25; táko nam był otworzył Duchem S. oczy/ ná przyſzły vpadek náſz. OrzQuin Y2v (2); RejAp 31 (3); RejPos 31 (19); RejZwierc 189 (6); BudBib Iudith 13/25 (2); CzechRozm A2v; ModrzBaz 66; SkarŻyw 263; Chriſtus wydány ieſt dla náſzych vpadkow/ á wzbudzony dla náſzego vſpráwiedliwienia CzechEp 207.

»usprawiedliwienie nasze« = iustificatio nostra Vulg [szyk 57:8] (65): SeklWyzn b2v (2); SeklKat O2; LubPs H3; KrowObr 45v (2); LeovPrzep H2; RejAp 158; RejPos 108v (13); BiałKat 96; WujJud 42 (7); WujJudConf 192; CzechRozm A2v (19); Chriſtus wydány ieſt dla náſzych vpadkow/ á wzbudzony dla náſzego vſpráwiedliwienia CzechEp 207; NiemObr 114; ArtKanc G16; záchowánie Bozkiego przykazánia właśnie ieſt vſpráwiedliwieniem náſzym. WujNT 193 (9); WysKaz 22 (2); SkarKaz 349a; SkarKazSej 707b.

»wiadomość nasza« [szyk 5:3] (8): Mącz 208b; OrzQuin T; RejAp 25v; GórnDworz F4v; RejPos 7v; godźi śię nam wiedźieć/ iákim ſpoſobem przyſzły te áż do wiádomośći náſzéy ták nieogarnioné y niewymówioné/ tudźież y ſkryte páńſkie táiemnice BiałKat 83v; A przedśię y zakon Boży/ y náuki vcżące mądrośći/ tyle ile może być mamy do wiádomośći náſzey bráć ModrzBaz 9v; SkarŻyw 153.

»wolność nasza« = libertas nostra Vulg [szyk 46:5] (51): Diar 33 (5); DiarDop 106 (3); bo mamy my ono Práwo mocne ná ktorym wolność náſzá Polſka ſtoi: Neminem captiuabimus OrzRozm S2v; BielKron 226v (2); OrzQuin R2; RejPos 251 v; pędzą nas do ſtrácenia onego złothego klenotu wolnośći náſzéy ſámiſz brácia náſzy RejZwierc 188v (3); WujJudConf 208; MycPrz II A2v (4); WierKróc A4; GórnRozm B (10); PaprUp D3v (10); ActReg 14 (3); Phil N3; OrzJan 71; WujNT Gal 2/4 (2); PowodPr 61; VotSzl D4v.

»wzor nasz« = typus noster PolAnt; forma nostra Vulg (3): BibRadz 1.Cor 10/6; Bądźćieſz naśladowcámi moimi/ bráćia: á vpátruyćie te ktorzy ták poſtępuią iáko maćie wzor náſz WujNT Philipp 3/17 (2).

»zbawienie nasze« = nostra salus Vulg [szyk 168:58] (226): BierRaj 21v; OpecŻyw 8 (14); PatKaz III 97v; Ale pan Bog kthory ieſt krol naſz od wieków ſprawił zbawienie naſze we ſrzodku ziemie. WróbŻołt 73/12 (2); RejPs 52v (5); SeklWyzn A2 (3); SeklKat D2 (3); MurzHist A4v (3); MurzHistSekl ktv; MurzNT 96; KromRozm II fv (4); LubPs P2v (5); KrowObr 51v (8); OrzList d4 (2); BibRadz *2v (9); Látá zbáwienia náſzego 16. PO Oktáwianie Ceſárzu wybran ieſt Klaudyus Tyberyus BielKron 140 (3); Mącz 333c; RejAp AA2 (6); RejPos 2 (54); BiałKat c (2); KuczbKat 30 (7); RejZwierc 179v; WujJud 25 (7); WujJudConf 23v (4); Przez vſługowánie ſłowá ſpráwuie Pan zbáwienie náſze. RejPosRozpr b3v marg (3); RejPosWstaw [213]v; BudNT Iudae 3; CzechRozm 215; KarnNap C3; SkarJedn 73; SkarŻyw A3 (9); CzechEp 204 (3); ReszList 181; WerGośc 210 (2); ArtKanc A19v (17); ZawJeft 34; LatHar 28 (15); WujNT przedm 2 (8); WysKaz 32 (2); SiebRozmyśl B2; y przetoż w ſtáyni miedzy bydłem powiłá Syná ſwego zbáwienie náſze SkarKaz 483b (8); SkarKazSej 697a.

»zgoda nasza« [szyk 4;1] (5): KrowObr 236; BudNT przedm a6; SkarJedn A3 (2); Godzi ſie thu wſpomniec zgode naſze natei Electijei PaprUp D2.

»nasze złe« [szyk 13:5] (18): RejPs 134v; Na ktory jedno sam tylko porządek oglądając się przodkowie naszy zostawili to nam byli tak rządnie, tak cało, cośmy my sami sobie ku naszemu złemu popsowali. Diar 69 (2); OrzRozm P4v; BielKron 59 (2); GórnDworz G5v; RejPos 77v; BielSat G4; RejZwierc 168; BielSpr 57v; [Pani] pomśći ſię nád tym ktorzy [!] ſię ſtára o náſze złe [qui incoepit super nos disperde]. BudBib Esth 14/10; MWilkHist B3; BielSen 18; Wſzyſcy ſie ná złé náſze bogowie ſprzyśięgli. GórnTroas 11 (3); WysKaz 32.

»nasze zmartwy(ch)wstanie, nasze wstanie z martwych« [szyk 8:7] (14:1): pan Chriſtus wſtał zmartwych/ dla naſzego wſtania zmartwich SeklKat Rv (2); BibRadz 1.Cor 15 arg (2); RejPos 352v; BiałKat 233v; RejPosWstaw [1102] (4); ReszHoz 122; ArtKanc F11v; Vczy ſpoſobu náſzego zmartwychwſtánia/ áby ſię zbytnie nie ſmućili dla tych ktorzy vmieráią. WujNT 708 (2); SkarKaz 384b.

»żal (a. żałość, a. płacz) nasz« [szyk 11:1] (12): PatKaz III 113v; Diar 49; Obroć w rádość w weſele płácż náſz ſpołu z łzámi. LubPs hh4v; BiałKat 128v; WujJud 234v; BiałKaz D3; ActReg 39; Niech ćię żal náſz/ Pánie/ niech ćię náſz płácż ruſzy GrabowSet Dv (2); KochFrag 49; SkarKaz 381b; VotSzl F.

»nasza żałoba« [szyk 1:1] (2): BielKron 248v; Lecz pogánin niebáczny/ w téy náſzey żáłobie/ Przedśię pioſnkę Siońſką każe śpiewać ſobie. KochPs 200.

»żywot nasz, życie nasze« [w tym: za żywota naszego (14)] = vita nostra HistAl, Modrz; anima nostra, dies nostri Vulg [szyk 195:25] (218:2): bo nyebilo vnaſſ thakowego obyczayv od stharodawnych lyath aly za naſzego bandzye zywotha LibLeg 6/191; Bądz poſdrowyona ſwyatloſcy naſſego ziwota BierRaj 20; OpecŻyw 90v (2); BielŻyw 65; BielŻywGlab nlb 9 (5); GlabGad Gv; WróbŻołt 43/25; ochędozywſſy nas przez łaskę ſwoię zazywotow naſſych racz miłoſciwie godnemi nas vczynic RejPs 99v (12); RejJóz F4; SeklKat S3v; RejKup Dd; Zywot náſz ieſt páięcżynie przyrownan HistAl G2 (5); MurzHist B2v; MurzNT A4 (2); GliczKsiąż G7v; LubPs M2 (5); KrowObr 57v (4); RejWiz A7 (4); BibRadz *2v (8); OrzRozm A2v; BielKron 58v (2); ale ſię tego mamy barzo bać yżeby ten cżas naſzego życia/ krotki ſię inſzym niezdał. KwiatKsiąż M4v (2); SarnUzn F6v; SienLek 2 (2); RejAp 55 (6); GórnDworz F7v (4); á przetoż ná przodku náſzego żywotá muſim pocżąć od krztu HistRzym 104v; po wſzytki cżáſy thu żywothow náſzych/ záwżdy ſie mieli zyawiáć á okázowáć fáłeſzni Prorocy RejPos 187v (47); BiałKat 221; GrzegŚm A 3 (5); KuczbKat 35 (2); Abowiem w tych náſzych záwikłánych żywociech cokolwiek ſobie zá roſkoſz pocżytamy/ właſnieby tho poććiwą nędzą mogł názwáć. RejZwierc 158v (7); WujJud B3v (3); WujJudConf 77 (2); RejPosRozpr b3v; RejPosWstaw 21v (13); BudBib Sap 2/12; BiałKaz B4 (5); CzechRozm 222 (2); KarnNap B3; ModrzBaz 59 (5); KochOdpr By; KochPs 65; SkarŻyw 357 (4); CzechEp 11 (3); Chriſtus pan ieſt żywotem náſzym doſkonáłym NiemObr 107 (2); ReszPrz 147 (3); WerGośc 263 (2); PudłFr 17; ArtKanc F11 (6); KochWr 23; Phil H3; GrabowSet Ev (3); O Pánie Boże/ według ktorego woley płyną cżáſy żywotá náſzego: rácż przyiąć prośby nas niegodnych LatHar 646 (9); WujNT Luc 1/75 (3); WysKaz 1 (3); SkarKaz 207b (5); GosłCast 24; KlonFlis A4.

α. W funkcji rzeczownika (12):

N sg f »nasza« (1):

Wyrażenie: »trudna nasza« (1): Trudna náſzá/ młodźieńcy/ pánny ſye zmawiáią/ A zmowá tám nie prózna/ zacnégo coś máią. KochEpitCat 109.

N sg n »nasze« (11):

Frazy: »za nasze (nie) stoi« = (nie) jest po naszej myśli [szyk zmienny] (9): BielKom G2; Acżkolwiek [...] thám Cżechy w Gnieźnie wielkie niemocy popadáły/ nie ſthoi przedſię zá náſze. BielKron 346v (2); RejZwierc 95; Strum Q2v; KlonŻal A3v; PaprUp G4v; GórnTroas 24; Zła náſzá S I S przypádnie ná tłuſtym báránie/ Y odśiekł ich/ to ieſzcże zá náſze nie ſtánie. KmitaSpit B4.

»na naszym stanie« = będzie po naszej mysli (2): A niechay na naſzym ſtanie Gdys tak chciał mieć dobry panie RejJóz G; RejWiz 173v.

β. O czasie (316): LibLeg 11/57 (2); ieſteſmy paſtirze ſłudzý twoý zmłodośćy naſſey aż dotichmiaſt [ab infantia nostra usque in praesens Vulg Gen 46/34] HistJóz E2; RejPs 134v (3); RejKup ee7; Leop Gen 46/34 (3); OrzList i2; BibRadz Gen 46/34; HistRzym 113; Bo pirwſzy dzień známionuie młodość náſzę bezrozumną RejPos 40; Mieſzkay z námi miły Pánie/ bo ſie iuż náſz on nędzny wiecżor nie dáleko do nas przybliża. RejPos 110v (4); RejZwierc 162v; CzechEp 93; ArtKanc L8; WujNT 122 marg; Zimá náſzá minęłá: á láto nigdy nie vſtánie. SkarKaz 639a; CzahTr H4.

W charakterystycznych połączeniach: nasze(-a) dzieciństwo (5), godzina, młodość (10).

Wyrażenia: »czas(y) nasz(e)« [w tym: do naszych czasow (12), po czasy nasze (1), przed naszymi czasy (1), w czasach naszych (4), za naszych czasow (17)] = dies nostri PolAnt, Vulg; aetates nostrae Modrz, JanStat [szyk 84:70] (154): obiawiame yſzechmi śie zwolili niny y na prziſſłe czaſy naſſze ListRzeź w. 46; BierRaj 21; FalZioł I 26a (2); Potym iakoby we dwu milu, za Ocżarkow ku połdniu też był zamek Dzaſſow, ktory trochę przed naſzymi cżaſſy [ante tempora nostra] ieſt zburzon MiechGlab 76 (2); á vkaż nam łáſkę twą vżyć tych krotkich czaſow náſſych RejPs 135 (6); SeklKat T2; MurzHist B2v; MurzNT 108v; KromRozm I 13v; KromRozm III Cv (4); tá wtora cżąſtká modlitwy tey/ ieſt nam koniecżnie w thych dziſieyſzych cżáſiech náſzych niebeſpiecżnych bárzo potrzebna y pożytecżna. LubPs A3v (5); KrowObr 38 (2); RejWiz A7 (2); RejZwierz kt (3); Náſyćże nas z poránku twym miłoſierdźiem/ y rozráduiemy ſię/ á rozweſelemy po wſzytki cżáſy náſze. BibRadz Ps 89/14 (2); Był cżaſu náſzego mąż ieden mądry Iezus BielKron 139 (6); MączLub; SienLek 18; RejAp 5v (3); GórnDworz I2; RejPos 62 (13); BiałKat 298 (2); KuczbKat 325; Cżáſy náſze iáko płyną A iáko mgłá z wiátrem giną RejZwierc 232v (12); WujJud 116v (4); WujJudConf 191 (2); RejPosRozpr c4; ModrzBaz 27 (6); SkarJedn A2 (11); KochOdpr C; Oczko 11 (2); SkarŻyw 92 (3); Wſzákże ten Priwiley zá náſzych czáſſow ſzyie złamał StryjKron 547 (2); CzechEp *2 (3); NiemObr 15 (6); ReszPrz 12 (5); ReszList 149; WerGośc 260; ArtKanc K10v (4); KochWr 39; KochFrag 3; LatHar 42 (4); WujNT przedm 5 (10); WysKaz )?(2; SarnStat 992; GrabPospR Kv (2); PowodPr 20 (4); dźiwnie drogiemi ochędoſtwy domy Bożé ozdobili: [...] ktore áż do náſzych czáſow trwáią, SkarKaz 456b; CiekPotr 3 (2); SkarKazSej 688b.

»nasz [= właściwy, odpowiedni] czas« [szyk 1:1] (2): [Pokusa mówi do Anioła] Owa przydą náſze cżáſy/ Iż doſtániem ſwoiey kraſy BielKom D3; BielRozm 3.

»dni nasze, dzień nasz« [w tym: po wszystkie dni nasze, przez wszystkie dni nasze (2), w nasz dzień (2), za dni naszych] = dies nostri Vulg, PolAnt [szyk 15:2] (16:1): Aby bez boiazni z ręku nieprzijaćijol naſſych wybawienij/ ſlużylibyſmy iemu. [...] po wſſytki dnij naſſe OpecŻyw 12v; Day pokoy panie wdnioch naſzych TarDuch E2v; Ale za cżaſow y dniow dziſieyſzych naſzich wielką chwałę ma [jemioła] z doſwiadcżenia proſtich bab FalZioł I 155b; RejPs 134v (2); LubPs T6v (2); Leop Iob 8/9; BibRadz Ps 89/9 (2); RejZwierc 151v; KochPs 201; do śmierći iáko do kreſu/ dni ſię náſze przymykáią/ á iáko kámień zgory ná doł/ do niey lećiem. SkarŻyw 4; ArtKanc A18 (2); LatHar 46; PowodPr 85.

»nasze lata« [w tym: do naszych lat, po nasze lata, przed naszymi laty, za naszych lat (3)] = aetas nostra HistAl, Mącz; tempora a. memoria nostra Mącz; anni a. dies nostri Vulg, PolAnt [szyk 9:9] (18): HistAl B5; Leop 4.Esdr 4/33; á látá náſze tak niſzcżeią iáko ſłowá ktore ná wiátr puſzcżamy. BibRadz Ps 89/9 (2); BielKron 98; Mącz 215b (3); RejZwierc 28v; A tá roznoáć obycżáiow nie zá lat náſzych wſzcżęłá ſie ieſt/ ále dawno przed tym v przodków náſzych była WujJud 194; BudBib 4.Esdr 4/32[33]; SkarJedn 265; CzechEp 128; WerGośc 263; ABy tákie nośiły Pánny/ Pánie/ ſzáty/ Iákie pierwey bywáły przed náſzymi láty. BielSjem 23; Aż po té náſzé oſtáteczné látá: Ledwie par kilka w dźieiách opiſano/ Któré zá práwé przyiaćioły miano. KochPij C3v; SkarKaz 419a; GosłCast 52.

»nasz wiek, nasze wieki« [w tym: do naszego wieku (3), naszego wieku (16), przed naszym wiekiem, w naszym wieku, za naszego wieku (21)] = saeculum nostrum Mącz, Modrz; aetas nostra, aevum nostrum Mącz [szyk 47:24] (54:17): FalZiołUng V 119a; KromRozm III O; Diar 33; Wſzak nieieſt w Polſztze táyna zacność herbu tego/ Ták zdawna iak y teras zá wieku náſzego. KrowObr A; RejWiz 22 (2); RejZwierz 1 (2); OrzRozm A2v (2); BielKron 277; Mores huius seculi nostri corruptissimi sunt, Obyczáye wieku náſzego/ ſą barzo pokáżone/ złe/ potániáłe. Mącz 377d (5); SarnUzn B3v (2); GórnDworz H5v (6); RejPos 40 (3); wſzyſtek świát chrześćiánów práwych/ począwſzy od Apoſtołow Chryſtá Páná/ áż do náſzégo wieku/ [...] chwalił w Sákrámenćie Chryſtá Páná BiałKat 333; WujJud 10v; WujJudConf 40v; RejPosWstaw [413]; BiałKat H3; Dawno Iazon z inſzymi do Kolchis ſie woził/ A wżdy dziś w náſzym wieku s ſwoim męſtwem ożył. PaprPan B3v; Wytárłá ſię niepomáłu tego náſzego wieku grubość y w słowiech y w ſpoſobie mowienia. ModrzBaz 59v (8); SkarJedn 29 (3); KochDryas [A3]; Oczko 2; KochPs 137; SkarŻyw 130; CzechEp 157; KlonŻal E4; ReszPrz 22; KochWr 27 (2); ZawJeft 30; GostGospSieb +2; Nie mamy nic w tym wieku náſzym nalepſzego/ Iáko brzegu doſtąpić Zeglárſtwá náſzego. KołakCath C5v (2); KołakSzczęśl C3v (2); SarnStat 848 (3); Przed náſzym wiekiem/ kiedy był iáki śláchecki ziazd/ [...] ćiáłá ſwe ćwiczyli/ áby byli do potrzeby woienney ſpoſobnieyſzemi. PowodPr 73 (2); SkarKaz 40a (2); GosłCast 13 (2); SkarKazSej 685b; KlonFlis A2v; SzarzRyt D.

»za ojcow naszych« [szyk 2:1] (3): OrzQuin R; Piy ty Włódárzu/ y mów coć ſię będźie zdáło/ Proſto/ iáko zá náſzych oyców więc bywáło. KochPij C4; SkarKazSej 701b.

»za naszej pamięci« [szyk 15:2] (17): KromRozm I Dv (2); KromRozm III Av (2); RejWiz 51v; ODrowąż ſławny/ ten sſzedł/ zá náſzey pámięći/ Wierzę że mu y w niebie pewnie rádzi ſwięći. RejZwierz 51v; BielKron 230v (4); RejAp 58v (2); Przypominałćibych okolicżne kroleſtwá/ ony wielkie kſięſtwá á zacne Monárchie/ iáko ſie zá náſzey pámięći burzyły RejZwierc 184v (5).

»za przodków naszych« [szyk 7:4] (11): RejPs 153v; OrzRozm D3; BielKron 244 (2); Mącz 215b; MycPrz II A2 (2); To ſię nas bárziey tycże/ że zá przodkow náſzych Graekowie w tym kroleſtwie miecżem woiowáli KochOdpr C; Zá przodkow y rodziców náſzych, y zá náſzych Iuſz teſz dawnieyſzych czáſow, bogáta ſzláchcianká, Doſyć miáłá gdy wźięłá od rodźicow ſwoich Parę pektoralikow CiekPotr 29 (2); CzahTr D3.

f. W odniesieniu do czynności, działań i wytworów (2563): ListRzeź w. 45; OpecŻyw 59 (2); ForCnR Dv; WróbŻołt qq2 (2); LibLeg 11/24v (2); racz wyſluchawſſy obrocie wradoſc a wroſkoſz załobliwe narzekanie naſſe RejPs 43v (16); RejRozpr B4; SeklWyzn f2; RejJóz A7; SeklKat M2; RejKup Ev (4); KromRozm I Kv; MurzHist V3v; MurzNT 3v (3); KromRozm II n3v; winę narodowi naszemu żadnym prawem niewłożoną nowo imo zwolenie nasze wkładając ponukasz odmiatując na stronę prośby pokorne w tym nasze, z ktoremismy tu przed WKM już nieraz byli Diar 88 (10); DiarDop 100; O mizerny náſz ludzki ſpoſobye/ Nie dobrego nie zámykaſz w ſobye. BielKom F7; Bo to vrząd náſz niewieśći/ Dzyatecżki rodzić w boleśći BielKom G3; poznamy á obacżymy gnyew y ſrogi ſąd Boży zá ſproſnośći náſze LubPs K3; Boś ty Bog co nye ćirpiſz ſwowoleńſtwá náſſego LubPs Xv; Bądz vbłagan Boże poſtnymi offiárámi náſzymi. KrowObr 168v (19); RejWiz 67 (3); Abowiem Iſáiaſz powiáda: Pánie ktoż vwierzył ſluchániu náſſemu [Domine, quis credidit auditui nostro]? Leop Rom 10/16 (8); OrzList gv (3); UstPraw I2; LeszczRzecz A5; Pánie Boże day żeby ſię kiedy przykłádem náſzym obudzić y ocućić mogli BibRadz *5 (10); (did.) PAPIEŻ. (‒) Sękow ktorymi groźiſz/ niebędźiewá mieć w mowie náſzey żadnego: w kácerſkich mowách ſękow pełno ieſt OrzRozm K3v (5); Wiecie náſze poſługi zacne á cnotliwe z dawná BielKron 108; Boże day áby to z iechánie náſze ku pożytku było BielKron 414 (19); Mącz 44c (10); OrzQuin E2v (2); Prot C2v (2); SarnUzn G5v; SienLek 1v (2); O nędzneſz to ieſth pokątne wyznawánie náſze Páná tego RejAp 26 (12); Tu ieſt piękna náuká o powołaniu Páńſkim/ á o nyewdzyęcżnośći náſzey RejPos 157 marg; á iáko ſlepi ieden zá drugim lezyemy pádáiąc w thy doły nędznych obłędliwośći náſzych RejPos 173; á ták nam ſmákuie to docżeśne ſwowoleńſtwo náſze/ iż ſnadź chociaby iuż y widomie na nas rozſzyrzyło piekło páſzcżekę [!] ſwoię RejPos 186; áby nas Pan nie záſtał [...] ze złemi gotowoſciámi náſzemi RejPos Ooo4v (69); BiałKat 233v (4); KwiatOpis C (2); KuczbKat 15 (3); RejZwierc 34v (12); WujJud A5v (8); WujJudConf 18 (3); RejPosRozpr b4v; BudBib Deut 21/20 (4); MycPrz II B[3]; BudNT 2.Cor 9/3; CzechRozm 110 (8); KarnNap C3; ModrzBaz 60; SkarJedn 117; KochDryas [A3]v; Kto śiał w płáczu/ żnie w rádośći: Náſzá śiéẃ byłá w gorzkośći KochPs 191 (4); Wołáły one białe głowy: Pánie Iezu Chryſte przyimi pokutę náſzę á odpuść nam ſproſny grzech náſz. SkarŻyw 125; á wſobotę zidzmy ſię ná iutrznią do S. Piotrá/ ktory modlitwy/ poſty/ y iáłmużny náſze/ ſwoią modlitwą wſpomoże SkarŻyw 320 (17); Pokłoná náſzá Stárośćie Naywyżſzemu w tym tu mieśćie. MWilkHist B2; StryjKron 160; ZapKościer 1582/33; bo zbroie walki náſzey [arma militiae nostrae Vulg 2.Cor 10/4] nie ſą ćieleſne/ ále z Bogá mocne CzechEp [3] (15); NiemObr 5 (7); Náśmiawſzy ſye nam/ y náſzym porządkom/ Wemkną nas w miéſzek/ iáko czynią łądkom. KochFr 4; ReszPrz 34 (2); WerGośc 266; KochPieś 40 (2); Powſtańże w ſwoiey mocy Wſzechmogący Boże/ Słuchay náſzych żądośći z ſwoiey świętey gory ArtKanc K4 (8); BielRozm 7; KochWr 16 (4); PaprUp F; Przeklętych náſzych ślubów Pan Bóg nie miłuie ZawJeft 39 (2); ActReg 32 (5); GrochKal 8; GórnTroas 45 (3); GrabowSet C; OrzJan 102; WyprPl A3v; LatHar 50 (10); Nie mamy nic w tym wieku náſzym nalepſzego/ Iáko brzegu doſtąpić Zeglárſtwá náſzego. KołakCath C5v; áby nie było nágánione poſługowánie náſze. WujNT 2.Cor 6/3; ABowiem ſámi wiećie bráćia/ iż nie prozne było przyſzćie náſze do was WujNT 1.Thess 2/1 (22); WysKaz 25 (3); SarnStat 45 (3); Ztąd ſie też pokázuie oſtátnia racia náſzá: iż tá konfederacia ieſt niepotrzebna. PowodPr 46 (3); SkarKaz 44b (15); VotSzl A4 (5); CzahTr A2v; GosłCast 5; On zápomina przeſtępſtwá náſzego y złości ktorą mu wyrządzamy. SkarKazSej 663b (4); KlonFlis D2; KlonWor 66 (2); SzarzRyt A2.

W charakterystycznych połączeniach: nasza (nasz, -e) biesiada (2), błąd, błogosławieństwo, budowanie (3), czujność (2), czyn, dyjalogi, dobrodziejstwo (2), dosyćuczynienie, fortele, gadanie, głos, jałmużny, kłanianie, lamenty, milczenie, modły, napominanie (3), narzekanie, niedbałość (6), niewdzięczność (3), nikczemność, obietnice (6), obłędliwość (4), oczekiwanie (5), ofiara (20), okrucieństwo, omyłki, opieka, pielgrzymowanie {19), pilność, pochwala, pokuta (4), pomoc, poprawa, posługa (12), posłuszeństwo (3), postanowienie (3), posty (3), prawda, prożnowanie, przechwalanie (3), przepowiadanie (3), przestrogi (2), przewinienia (2), przygotowanie (3), przykład (2), przyrzeczenie, przysięgi (2), przyzwolenie, pycha, racyja, rada, rozkazowanie (3), rozprawy, sąd, skargi (4), skrucha (2), służby (9), spowiedź (2), sprosności, swary, szafarstwo (2), szaleństwo, śluby (4), uczynności, uniesienie, upominanie (6), upor, walka (6), wdzięczność, wiara, (wy)ćwiczenie (5), wyklłady (3), wymowka, wysławianie, występ(ki) (15), wzdychanie (4), zabawy, zachowanie (3), (za)wołanie (13); zbrodnie, zdrady, (ze)zwolenie (3), złości, zrządzenie, żądanie (4), żeglowanie (3).

Wyrażenia: »czucie nasze« (1): O nędzneſz to cżucie náſze/ á nędzna ſtraſz náſzá/ ieſli nie będzye łáſki á miłoſierdzya thego Páná RejPos 104v.

»nasz dług« [szyk 3:3] (6): RejKup 12; ná téy ſośni záwieſzóny był Pan náſz/ płácąc długi náſze OrzQuin Nv (2); RejPos 248; Niechże śię [...] ku tobie Pánie przybliżamy/ przyimiſz twe nieużyteeżne sługi/ á odpuść nam náſze wſzytki długi. ArtKanc P9 (2).

»grzechy, zgrzeszenia nasze« = peccata nostra Vulg, PolAnt, Modrz; impietates nostrae Vulg [szyk 364:51] (413:2): BierRaj 23 (2); PowUrb +2; OpecŻyw 122v (8); PatKaz III 127v; TarDuch C5v; WróbŻołt 64/4 (2); IZechmy wpadli wgłębokie przepaſcy grzechow naſſych. RejPs 197v (6); SeklWyzn Bv (12); LibLeg 11/166 (2); SeklKat A3v (30); Bo wiem ten Baranek Bożij Ktory naſię wſſytko włożij Naſſe grzechy y wyſtępky Ieſt narátunk barzo prętky RejKup dd2v (2); MurzHist Bv; MurzNT A4 (3); KromRozm III L3; GliczKsiąż I3v; LubPs A3v (10); KrowObr 49v (82); RejWiz 154v; Leop Ier 16/10 (7); BibRadz *6v (12); Kaym zábił Ablá/ otoż woyná: s kąd iáwnie ſye znáczy/ że żołnierzá grzech náſz vrodźił OrzRozm Q4v (2); BielKron 246 (2); GrzegRóżn F3v; Prot D; LeovPrzep H2; RejAp 6 (3); HistRzym 37v (3); RejPos 15v (29); BiałKat 21 (7); KuczbKat 200 (5); RejZwierc 144 (2); WujJud A8 (7); WujJudConf 81v (5); RejPosWstaw 22 (2); BudBib 1.Reg 12/19 (5); BiałKaz B3v (3); BudNT 1.Cor 15/3 (2); on vcżyniwſzy ſam przez ſię ocżyśćienie grzechow náſzych/ vśiadł ná práwicy máieſtatu nawyżſzego. CzechRozm 54v (16); KarnNap C3 (2); ModrzBaz 64v (2); SkarJedn 378 (2); KochPs 86 (2); grzechy náſze/ mocy pogáńſtwu przycżjniáią SkarŻyw 560 (21); CzechEp 252 (4); NiemObr 77 (3); ReszList 145 (5); ArtKanc A15 (19); PaprUp E2; GrabowSet O3 (3); Pan Bóg dla grzéchów náſzych miał przepuśćić ná nas kły beſtiy okrutnych OrzJan 27; LatHar 55 (29); WujNT 237 (21); SarnStat 186; SiebRozmyśl Ev (6); SkarKaz 1b (5); VotSzl A2 (2); SkarKazSej 672a (5).

»modlitwa nasza« = oratio nostra Vulg [szyk 49:10] (59): wyſluchay modlithwy naſze A z iednay ſie z nami/ Przez pana naſzego Iezu kryſta. TarDuch E2v (2); KłosAlg A2v; RejPs Ff7v; SeklKat Sv; MurzNT 78v; LubPs I marg (4); KrowObr 160v (3); Wyſluchay Pánie prośby náſze/ y modlitwy náſſe [preces nostras et orationes nostras] Leop Bar 2/14 (2); BibRadz Thren 3/44 (3); BielKron 35; RejAp CCv (6); ſtrzeż Pánie Boże áby wedle obietnic Prorockich modlitwy náſze [...] nie obroćiły ſie nam wſpák RejPos 256 (6); BiałKat 241 (2); SkarŻyw 208; PRosimy ćię Pánie/ ábyś dał poćieſzny ſkutek vprzeymey modlitwie náſzey LatHar 623 (12); święći w niebie wiedzą ſpráwy/ potrzeby/ y modlitwy náſze WujNT 852 (7); WysKaz 39; PowodPr 10; SkarKaz 351a (4).

»nasza mowa« = przemówienie [szyk 6:2] (8): KromRozm II g3; KochZg A3v; náwrocenie wielkośći/ zá náſzą mową á vpominániem/ pochodziło. RejPosRozpr b4v; ModrzBaz 60; BielSjem 18; Wiemći ia że tą náſzą mową nic nie zbuduiewá GórnRozm H3 (2); PaprUp L3v.

»nieprawości nasze« = iniquitas nostra Vulg, PolAnt [szyk 18:8] (26): On nas karał dla niepráwośći náſſych Leop Tob 13/5 (4); BibRadz Ps 90/8; RejPosWstaw [213]v (3); BudBib Ex 34/9 (2); CzechRozm 218v (3); ReszPrz 24; ArtKanc D16v (3); BielRozm 5; Roſpuśćiły ſkrzydłá/ náſze niepráwości GrabowSet O4; LatHar 89 (5); WujNT 702; Nie pomniy niepráwośći náſzych wiecżny Pánie/ Ktorego miłoſierdźie nigdy nie vſtánie. CzahTr G3v.

»postępki, postąpienia nasze« [szyk 28:2] (28:2): Proźbá ku Pánu Bogu/ áby on ſam wizytki poſtępki náſze ſpráwować miłośćiwie racżył LubPs T6v marg; OrzRozm L4v; RejAp 103; namnieyſzy poſtępek náſz/ ktorykolwiek vcżynimy ku cżći Pánu ſwoiemu/ [...] nigdy nie będzye bez zapłáty RejPos [308]v (13); RejZwierc 188 (3); RejPosWstaw 21; MycPrz II A3v; CzechEp 361; ReszPrz 96; WerGośc 269; LatHar 20 (4); Wie P. Bog wſzytko co ma być/ y przyſzłe myśli náſze y poſtępki wſzytki náſze SkarKaz 610b (2).

»praca, pracowanie nasze« = labor noster PolAnt, Vulg; officium no Strum Modrz [szyk 20:13] (31:2): ForCnR Dv; RejPs 72v; KromRozm II a2v; DiarDop 104; Pſalm opowiedał/ iż wſzythki rzecży błogoſłáwieńſtwem Páńſkim ſzcżęſliwie nam przypadáią/ á nie z náſzey pracey ábo pilnośći LubPs cc6; KrowObr 57v; BibRadz 1.Thess 2/9; BielKron 209v; Emolumentum, Pożytek/ Zysk który przichodźi z náſzey prace. Mącz 103b; RejPos 240; BielSat B3v; WujJud B3 (2); ModrzBaz 1v (2); SkarŻyw 4 (3); BielRozm 13; LatHar [+11]v (3); Gdy nam co Bog obiawia/ ábo nas o tym co ſię z námi dziać ma vpewnia/ niechce iednák ábyſmy ſię też pracą náſzą do tego przykłádáć nie mieli WujNT 505 (7); SkarKaz 121b (3); CzahTr A3v.

»prośba nasza« = prex nostra HistAl, Vulg; deprecatio nostra Pol Ant [szyk 87:6] (93): ForCnR B4; RejPs 88 (12); pan Bog [...] Obieczuie proſby naſze wyſlnchać [!] SeklKat F4 (3); HistAl F7; MurzNT 78v; Diar 49; LubPs aav; KrowObr 163; Leop Bar 2/14; A rzekli Ieremiaſzowi prorokowi/ Prośbá náſzá niechay od ćiebe [!] przyięthá będźie/ á modl ſię zá nas Pánu Bogu twemu BibRadz Ier 42/2; OrzRozm O2; BielKron 108v; RejAp 8v (6); A iáko Páweł ſwięty piſze/ iż Duch Páńſki w prośbach náſzych podpira mdłośći náſzych RejPos 68v (21); zá tą ofiárą y prośbą náſzą mieli [nieochrzczeni] króleſtwá Bożégo być vczeſtnikámi BiałKat 353v (2); KuczbKat 355 (3); RejZwierc 264 (2); WujJud 55v; KochPs 16 (3); SkarŻyw 165; Báránku Boży náſz Pánie/ przyimi prośby náſze łáſkáwie ArtKanc I5v (7); ZawJeft 22; GrabowSet C2v; LatHar 87 (14); WujNT 278 (3); SkarKaz 609a; CzahTr E3v; SkarKazSej 663b.

»przedsięwzięcie nasze« [szyk 5:4] (9): ListRzeź w. 17; Ale gdyż ći ſye przedſye náſze wźięćie niepodoba/ powiedzże mi ſwe zdánie OrzRozm D; mamy ſzcżęśćie towárzyſzá/ ktore nam náſze przedſię wźięćie dobrze powiedzie BielKron 243v; MycPrz II A; ModrzBaz 61 (2); CzechEp 36; KochWz 136; KlonFlis A3.

»rada nasza«= nostrum consilium Mącz, Modrz [szyk 10:7] (17): Diar 66; DiarDop 108; dobrze ſie około tego w rádźie náſzey záwártey/ rozmyſliwſzy y narádźiwſzy wáſzey ſtátecżnośći odpowiedź damy. BielKron [3322]v; Mącz 74d (2); RejPos 213v (3); RejZwierc 255v (4); ModrzBaz 8 (2); KochPieś 40; KochWr 16; Boże obróć w dobre Náſze rády. CiekPotr 86.

»robota nasza« = opus nostrum Pol Ant [szyk 4:1] (5): Y názwał imie iego Noem mowiąc ten nas poćieſzy od roboty náſzey/ y od trudu rąk náſzych z ziemie/ którą przeklął Iehowá. BudBib Gen 5/29; Robotá náſzá/ dáremnaby/ iáko ty mniemaſz/ nie byłá CzechRozm 212 (2); WujNT Bbbbbb3v; KlonFlis H2.

»rozmowa nasza« [szyk 27:9] (36): OrzRozm P; OrzQuin B3v (10); Káżdy wodę ná ſwoy młyn po ſtáremu wiedźie/ O tym náſze rozmowy przy każdym obiedźie. Prot Dv; RejAp 31; Wſzákże ſie z rozmow náſzych to pokaże/ co ma być mowiono y rozumiano o Iezuſie Chriſtuſie/ á co nie. CzechRozm 12 (15); NiemObr 6 (6); GórnRozm 14; LatHar 18.

»nasze słowa« = verba nostra Vulg [szyk 5:4] (9): RejJóz N4; RejKup a7; Leop 2.Tim 4/15; Nolebam illum nostrum familiarem sermonem in alienas manus devenire, Nie byłá to moyá wolá áby ty ſpólne náſze słowá miáły w obce ręce przyść Mącz 482b; RejZwierc 96; WujJudConf 29v; Ale áby ſię náſze słowá [oratio nostra] od rzecży nieodſtrzeláły/ trzebá ták rozumieć/ iż Rzecżpoſpolita dobremi zwycżáymi ma być rządzoná ModrzBaz 5v; CzechEp 256; NiemObr 98.

»sprawy, sprawki nasze« = actiones nostrae Modrz [szyk 64:21] (84:1): abowiem żadna ſprawa naſſa nigdy ſnac niemoze być bez łaski twoiey ſwiętey vſprawiedliwiona RejPs 156 (6); SeklKat F; RejKup r5v (2); KromRozm II m2; KromRozm III Q3; Przyimi o wſzechmocny Boże náſze ſpráwy zá wdzięczne/ Ktore ſercem y rękámi tobie cżynić chcem wiecżnie. LubPs T6v; BibRadz I 68c marg (2); będźieli Bog z námi/ Ktoregoſmy wygnáli náſzymi ſpráwámi. Prot A2; RejAp 44v; Thámże nas vpomináć racży/ ábychmy ochędożyli myſli y ſercá náſze/ á przeſtáli od złośćiwych ſpraw náſzych RejPos 181; nie tylko ty widome ſpráwy náſze/ ále y wnętrznośći y natáiemnieyſze myſli náſze przepátruie á widzi ſwięte oko twoie. RejPos 192v (24); BiałKat d2; Bo ſie lepiey ná cudzych ſpráwach polerowáć/ Aby potim náſzemi nie mógł nikt polowáć. RejZwierc 239v (17); WujJudConf 3; RejPosRozpr b4v (3); RejPosWstaw [1103]v; MycPrz II A3v; ModrzBaz 9v (6); Pánie/ tyś nam dał w boiu śiłę/ ty záczętym Błogoſłaẃ ſpráwom naſzym KochPs 99 (2); SkarŻyw 114; KochMRot C2; WerGośc 230; PudłFr 18; ArtKanc T5v; Rácż tedy náſze twierdźić dobre ſpráwy/ Rácż cbęć odwodźić/ od brzydkiey zabáwy GrabowSet I2v; LatHar 276 (3); PowodPr 19; SkarKaz 351a; PaxLiz E2v; SzarzRyt Bv.

»staranie nasze« = sollicitudo nostra Vulg [szyk 16:8] (24): DiarDop 108 (2); káżde ſtáránie náſze oprocż Páná/ prożne yeſt. LubPs cc5v marg (2); ábychmy wſzytko ſtáránie ſwiátá tego/ porucżyli w opiekę Pánu ſwemu A o kroleſtwo iego áby było napilnieyſze ſtáránie náſze RejPos 216v (10); RejZwierc 115v; Prawdá ieſt/ z łáſki Bożey zbáwieni bywamy/ ále nie bez ſpolnego ſtáránia náſzego WujJud 110; ModrzBaz 9v; ArtKanc L2v; KochFrag 54; OrzJan 47; WujNT 2.Cor 7/12; SkarKaz. 246b (2); SzarzRyt C4.

»uczynki nasze« = opera nostra Modrz [szyk 57:24] (81): OpecŻyw 55v (2); NIeracz miły panie w ſrogoſci gniewu twoiego ſſacowac złoſciwych vczynkow naſſych RejPs 58v; SeklKat E4v (7); MurzHist S2v; MurzNT 3v; KromRozm III D4v; LubPs H3; KrowObr 44 (7); BibRadz II 17b marg; BielKron 224v; HistRzym 91v; RejPos 98; BiałKat 28v; RejZwierc 11v; WujJud 101 (6); Abowiem wſzyſtki vcżynki náſze y naywyżſza ſpráwiedliwość ludzka/ Bogu ſie ſtáwić niemoże WujJudConf 101 (4); RejPosWstaw [213]; CzechRozm 205 (17); ieſli pochwałá y świádectwo dobrych á mądrych ludźi przyſtąpi do vcżynku náſzego/ tedy tym nietrzebá gardźić ModrzBaz 59 (3); SkarŻyw 120; CzechEp 215; ReszList 152; WujNT 26 (13); WysKaz 25 (3); Bo ácz ſię do dobrych náſzych vczynkow dwie rzeczy ſchodzą/ łáſká y pomoc Boża SkarKaz 352a (4).

»usiłowanie nasze« (2): KwiatKsiąż B; y Bogá co napokorniey prośmy/ áby dopomogł vśiłowaniu náſzemu [conatus nostros]. ModrzBaz 127v.

»nasza wina« = debita nostra Vulg, PolAnt, Modrz [szyk 27:20] (47): SeklWyzn d3; SeklKat C (5); Ktos może dacz ty odpuſty. Albo zgladzyc naſze wyny Iedno ſam Pan Bog iedyny. RejKup k2; KrowObr 76v (2); Leop Luc 11/4; BibRadz Matth 6/12; wziął ná ſię wſzytki winy náſze RejPos 147; BiałKat 211; KuczbKat 410 (3); WujJud 64v (2); WujJudConf 83; Bo to ieſt naſnádnieyſza drogá/ [...] odpuſzcżáć winowáycom winy ich/ ieſli chcemy áby nam náſze były odpuſzcżone. ModrzBaz 67v; SkarŻyw 31 (3); NiemObr 151 (2); ArtKanc C (16); ZawJeft 18; LatHar 5 (2); WujNT Matth 6/12 (3).

»występki, występy nasze« = peccata nostra PolAnt; errata nostra Modrz [szyk 45:4] (47:2): BierRaj 19; miły pánie [...] przepomniáwſſy wyſtępkow náſſych wyzwol nas ſták okrutnego vdręczenia RejPs 118v (25); KromRozm II k3v; LubPs L; BibRadz 2.Par 28/13 (2); BielKron 108 (2); RejAp 24v (2); RejPos 53v (6); Zewſzytkimi śię wyſtępki náſzymi niechce Zakón Chryſtuſów zgádzáć BiałKat 23v; RejZwierc 260v (3); A ieſli to mamy zá słuſzną rzecż/ áby nam wyſtępki náſze odpuſzcżano/ cżemu my też ſámi nieprzebacżamy cudzych wyſtępkow? ModrzBaz 66 (2); KochPs 188; LatHar 158 (2).

»zasługi nasze« [szyk 43:14] (57): WróbŻołt 79/6; RejPs 138; SeklKat R; RejKup Ddv; KromRozm III N8v; Dzyękowánye zá wyelkye dobro dzyeyſthwá Páńſkie/ kthore on procż wſzech zaſług náſzych nam záwżdy okázowáć racży. LubPs Mv marg (4); BielKron 393 (2); Mącz 333c; OrzQuin N2v; RejAp 11 (2); RejPos 171v (2); BiałKat 28v; WujJud 100v (20); Bo cokolwiek bierzemy/ więcey to ieſt łáſką Bożą/ á niżli zaſługą náſzą. WujJud 114 (2); RejPosWstaw 21v (2); CzechRozm 208; tedy gdy nam náſzych zaſług niesſtáie/ vćiekáć ſie mamy do Páná Chriſtuiowey/ Odkupićielá náſzego zaſługi. KarnNap E2; SkarŻyw 25; ReszPrz 122; ArtKanc N15; PaprUp Fv; LatHar 101 (2); A ták wſzytko zbáwienie ludzkie/ y nádzieiá chwały/ naprzod ná łáſce Bożey/ á zátym ná vczynkach y zaſługách náſzych záwiſłá. WujNT 84 (7).

α. W zakresie życia umysłowego (258): ForCnR Dv; o tym nawięcey mą być naſze myſlenie y żądza, żebyſmy ſie zawſze radzili o rzecżach poczciwych BielŻywGlab nlb 15; Bo więcei ſie godzi wierzyć naſzemu doſwiatceniu pewnemu, niżli czudzim dowodom płonnym MiechGlab 62 (2); RejPs 17; SeklWyzn e4v; MurzNT Ioann 3/11; KromRozm II x4; LubPs bb5v; A ták tu ſie przypátruy tey dziwney iſtnośći/ Iákie to tám ſą ſtany/ nie náſzey bácżnośći. RejWiz 155 (2); Leop Zach 1/6; PAn przez Ezáiaſzá/ ták do nas wſkázuie/ Iż tych náſzych wymyſłow/ nic nie potrzebuie. RejZwierz 132v (2); BibRadz 2.Thess 3/14; BielKron 204v (2); KwiatKsiąż Lv; Mącz 126a; SarnUzn H2; RejAp 44v (2); białagłowá wſzytko to vmieć może/ co męſzcżyzná/ áni ieſt iey dowćip/ kęs ieden náſzego podleyſzy GórnDworz X6; w tym grzechu niedowiárſthwá náſzego zależy wſzytko y złe y dobre náſze. RejPos 129v (32); BiałKat 351 (2); RejZwierc 187v (2); Toć nie náſze wymyſły/ ále iáſne á ſzcżere ſłowo Boże/ że nam Pan Bog przez dobre vcżynki náſze grzechy odpuſzcża WujJud 234v (2); WujJudConf 260v; BudBib Gen 41/12; BudNT 2.Thess 1/10; Oczko 2v; SkarŻyw 252; NiemObr 79; Siłá nieſczęśćié może: á náſze rozmyſły/ Ná wyroku niepewney fortuny záwiły. KochPam 83; ArtKanc Rl7v; LatHar 381 (2); WujNT Ioann 3/11 (3); WysKaz 38; SkarKaz 609b.

W charakterystycznych połączeniach: nasze (nasz, -a) argumentum, baczenie (3), baczność, domysły, doświadczenie (2), dowcipy (6), krotofila, myślenie (2), niedowiarstwo (6), niewiadomość, obaczenie (2), omylność, pomyślenie, powieści (2), pragnienie, rozeznanie, rozmyślanie, rozmysły, rozpamiętanie, rozprawa (13), świadectwo (6), uwiarowanie, uznanie, wątpienie, wymysły (11), wyrozumienie.

Wyrażenia: »nasze mniemanie« = mens nostra Mącz [szyk 4:3] (7): ále nas náſze mnimánie omyła BielKom nlb 3; GliczKsiąż Qv; Mącz 216b; GórnDworz Q5; wſzechmogący Pan tu wyłożyć racżył to ſzalone mnimánie náſze/ iż nędznicy záwżdy beſpiecżnie chodzimy RejPos 342; OrzJan 10.

»myśl nasza« = cogitatio nostra Vulg, PolAnt, Modrz [szyk 102:10] (112): BielŻywGlab nlb 12; Day taką boiazń a taki wſtyd miły panie obłądliwem myſlam naſſem: abychmy [...] vſkromili buyne ſerca naſſe RejPs 196 (21); KromRozm I D4v; BielKom nlb 4; LubPs ee marg; A iáko y náſzá myfl gdy pociechę cżuie/ Tedy ſie ſpołu s ciáłem w roſkoſzy ráduie. RejWiz 115v (5); Leop Eph 2/3; BibRadz Sap 2/14; Mącz 266d; RejAp 46 (2); GórnDworz Cc4; ty wſzytko wieſz á widziſz ſwiętym okiem twoim/ nie tylko ty widome ſpráwy náſze/ ále y wnętrznści y natáiemnieyſze myſli náſze RejPos 192v (33); Bo kiedy myśl náſzá dla weſela śie ráduie/ tedy śie też godźi aby śie rádował y ięzyk. KuczbKat 370 (5); RejZwierc 91v (2); WujJud 100v (2); WujJudConf 260; BudBib Sap 2/14; MycPrz I [A3]v; BiałKaz K2v; ModrzBaz 87; cżęſtokroć [...] y słowo iedno ná ſercu/ pobudzi wnetże myſl náſzę. SkarŻyw 132 (6); NiemObr 14; Zda ſie nam iż wſzytko ſnádnie/ Po náſzey myſli przypádnie. WisznTr 25 (2); ArtKanc E8 (6); KmitaPsal A4; KochWr 21; LatHar 42 (6); WujNT 155 (3); SkarKaz 85b (3).

»nauka nasza« = ars nostra Mącz; professio nostra Modrz [szyk 12:12] (24): KromRozm I C3; GliczKsiąż Ov; KrowObr 9; BielKron 160v; Będzie też rzecż pomocna kiedy o naſzych poſpolitych naukach á cżwiczeniach ſtowarziſzmi będziem rozmawiać KwiatKsiąż L2v; Mącz 68b; OrzQuin O2v; Prot B3; RejPos 121v (4); Przetoſmy ſie vcżyli ſwoiego Rzemioſłá/ By nam náſza náuká pożyprzynioſłá. BielSat C3; WujJud 134; ModrzBaz 67v; SkarJedn 291 (2); Oczko A3; SkarŻyw A3v; CzechEp 98 (3); BielRozm 20; SkarKaz 244a.

»pojęcie nasze« (6): SkarŻyw 125; pan Chriſtus ieſt ſłowem według boſtwá/ á według poięćia náſzego ieſt też y mową z ſtrony cżłowiecżeńſtwá CzechEp 143; ćiało vwielbione Páná náſzego/ dźiwne ma nád poięćie náſze właſnośći SkarKaz 204a (4).

»rozumienie nasze« (2): abowiem y miłoſierdzie twoie/ y ſtáłoſć oná ktorą ty nam chowaſz wobietnicách ſwych dziwna ieſt wrozumieniu náſſem. RejPs 161v; SkarKaz 485a marg.

»rzecz, sprawa nasza« = oratio nostra Modrz [szyk 14:7] (21): RejKup m2v; KromRozm II n3; KromRozm III C5 (3); Ale nye telko the przykłády zá naſſą rzecżą ſtoyą/ ktorą powyadamy GliczKsiąż B4v; OrzRozm B3; Epiphonema, Zákrziknienie/ Głoſu podnieſenie/ gdy yáką wziętą ſententią w rzecz náſzę wſádzamy. Mącz 106d (4); ty ſwięte ſłowá Páńſkie tu ſobie ná pocżątku tey ſpráwy náſzey ſpolnie á ſłuſznie przypomináć możemy RejPos 286v (4); WujJud 198; Teraz ſię rzecż náſzá będźie báwić około powinnośći ſędźiow. ModrzBaz 138; SkarJedn 9; CzechEp 242; Przychodzą mi ná myśl wiérſze iedné/ [...] á będą nam téż ſłużyć ku náſzéy rzeczy: bo o vpadku rzeczypoſpolitéy mówią. KochWr 37; CiekPotr 24.

»nasze zdanie« [w tym: wedle naszego zdania (3), (za) naszym zdaniem (2)] [szyk 6:4] (10): KromRozm II n4 (2); Diar 26 (3); á tá męka naſzym zdániem nic inſzego nie ieſt/ iedno trapienie ſumnienia BibRadz II 138b marg; BielKron 199; zbytnie miłośći do ſercá przypuſzcżenie/ oſzukiwa cżęſtokroć zdánie náſze GórnDworz C4; ModrzBaz 1v; CzechEp 133.

β. W zakresie życia kulturalnego, obyczajów itp. (794): OpecŻyw 126; PatKaz I 12; [żołtarz] przyſzedł do ręku niektorim z doctorow naſzey ſlawney nauki Krakowskiey WróbŻołtGlab A2; LibLeg 10/97v; Ná náſſym dobrym nieſſporze Iuż więc tám ſwą káżdy porze. RejRozpr A2v; Trzy thyſiąncze zlothich monethy, a lyczby naſſy Polſkiey, na obronę thego roczną przylozić. ConPiotr 31v; SeklKat E4; HistAl I6v; KromRozm II b; KromRozm III A6v; najwiętsza i napotrzebniejsza IchM powinność jest, aby pilno strzegli tego, co w statuciech naszych IchM ku egzekucyji należy Diar 71; DiarDop 106; KrowObr 81v (2); Leop *A3v (2); RejFig Aa7v; Zátrąbćie w trąbę ná nowie Mieſiącá/ y w dźień náſzego świętá vroczyſtego. BibRadz Ps 81[80]/4 (3); OrzRozm V2; BielKron 51v (5); GrzegRóżn B; Mancipium, dominium vel dominii traditio, Swiebodne dopuſzczenie w ymienie s woźnem s ſliáchtą wyechanie ku dźierżeniu y vżiwániu yego wedle náſzey polſzczyzny y obyczáyów práwá náſzego dopuſzczenie. Mącz 206a; OrzQuin B3v (3); ſtárzy Doktorowie tę náſzę ſentencią mieli. SarnUzn G6 (3); GórnDworz C3 (2); KuczbKat 160; RejZwierc 96 (3); WujJud 162v (2); WujJudConf 203; BudBib b4 (3); CzechRozm A5v (23); SkarJedn 234; SkarŻyw 493; StryjKron 76; Ale to y pioſnecżki niektore náſze/ w Kátechiſmiech náſzych/ od nas ſpiſane/ y w dźień on oſtátecżny ná koniec/ nam w thym świádectwo wydádzą. CzechEp 56 (8); CzechEpPOrz **2; NiemObr 5 (4); ReszPrz 17 (4); WerGośc 265; ArtKanc E5v; KochCz B2; Wieczerza/ y w niey iſtotá Mſzey náſzey/ y prawdziwe ćiáło Páńſkie. LatHar 691 marg (3); A nie tylko Budny/ ále y ſam Bezá náſzę Láćińſką editią nád inne wſzytkie przekłáda WujNT przedm 11 (29); JanNKarKoch Ev (2); JanNKarOrz F3v; my to mocnie w Kredźie naſzym wyznawamy. SkarKaz 1b (16); Wiem że dawna ieſt/ y náſzá właſna Polſka przypowieść VotSzl B2v; KlonFlis H3v.

W charakterystycznych połączeniach: nasza (nasz, -e) biblija, edycyja (2), egzemplarz, Ewanjelija (10), gry, katechizm, kredo (3), krześcijaństwo (2), litery, msza (3), nauka (2), nieszpory, Nowy Testament (15), obchody (kościelne), piosneczki, pismo (13), polszczyzna, przekłady, przysłowie, sakramenty (9), sentencyja (2), słowo (12), statuty, szabat, święto (3), tekst (3), ustawy (5), wiersz, zakon (3).

Wyrażenia: »historyje nasze, historyja dziejów naszych« = historia rerum nostrarum Mącz (1:4): Mącz 215d; Bo nie dármo przedśię w hiſtoriách náſzych Leſzkámi ſię kilká Kśiążąt názywáło KochCz B2v.

»nasz język« = lingua nostra Vulg [szyk 43:32] (75): OpecŻyw 175v (2); Mieyże dzięk z tey pracze miły Florijanie, [...] Zeć twa praſa ięzyk naſz ſlicznie wytłocżyła FalZiołUng V 119v; WróbŻołtGlab A5v; RejKupSekl a2v; KromRozm I Av; MurzHist A3; KromRozm II n4v; LubPs ggv; Leop *A3v (2); BibRadz *5 (2); długo Polacy námawiáli Cżechy áby Iágiełłá wźięli á nie Niemcá/ ponieważ nie ieſth náſzego ięzyká. BielKron 303v (9); Dialectos Graeci vocant linguarum species, Vłaſność yężyków/ yáko w náſzim zęzyku [!] sławáckim ynáczey mowi Polak ynáczey Ruśyn/ ynáczey Czech Mącz 84c (2); náſz ięzyk nie ieſt ſam w ſobie ſtári/ chocia nim dawno Polacy mowią/ ále vrodził ſie niedawno bárzo s Słowáńſkiego. GórnDworz F4v (10); GrzepGeom B3v; Chryſtus przetłumacza ſye ná náſz ięzyk pomázániec BiałKat 243v; RejZwierc A4v; BielSpr 60; Pápież ſámym Słowiánom dopuścił Ceremonie ſpráwowáć ięzykiem iych właſnym/ to ieſt náſzym. BudBib b4v (10); BudBibKaw A2v; Strum A4v; CzechRozm 127 (3); ModrzBazBud ¶v (2); SkarJedn 173; CIEplice ięzykiem naſzym przeto ſą názwáné/ iż z meatów źiemnych idąc/ párę ćiepłą z śiebie wypuſzczáią Oczko 1 (3); SkarŻyw A2; StryjKron 94; CzechEp 425; GostGospSieb +2v; WujNT przedm 1 (4); JanNKar Dv (4); A my náſzym ięzykiem [dzień pański] Niedźielnym zowiemy go/ iż świeckiego dźiełá zániechawſzy/ on wſzyſtek Bogu y pobożnośći oddawáć mamy. PowodPr 50; VotSzl A4v; CiekPotrŚredz )?(4v; KlonFlis E3v.

»nasze kroniki« = annales nostri Modrz [szyk 5:3] (8): nadawnieyſzy był náſzych kronik piſarz Wincenty Kádłubek BielKron 337v (5); ModrzBaz 107; SkarŻyw 356; Kroyniki náſze powiádáią/ że przodkowie náſzy z powieśći y obcowánia Cżechow y Moráwcow/ wiárę Páná Chryſtuſowę poználi y przyięli ReszPrz 29.

»nasz krzest« [szyk 8:2] (10): OrzList b (2); BibRadz II 95c marg; [żona króla Aleksandra] Ruſkiey wiáry byłá/ á nie chćiáłá ſie okrzćić ná náſz krzeſth BielKron 401; GrzegRóżn B; mamy rożność miedzy krztámi Zydowſkimi/ á náſzymi: iż one omywáły plugáſtwá ćieleſne: ále náſz omywa ſumnienie. WujNT 804 (3); SkarKaz 516b (2).

»księgi nasze« [szyk 19:1] (20): GlabGad A3; oni to zrozumieią/ ktorzi te náſze kśięgi cżyść będą [qui librum hunc nostrum legerint]. ModrzBaz 1; SkarŻyw A4v; y proſięli v vrzędu naſego ſoltiſkiego aze[m]bym ym dopuſcziely v xziegy naſe mieiskie wpisacz ſzume pięniędzi ktorich tho pieniedzi ſzumy poziczel opatrzny pyotr pęk ZapKościer 1589/87 (17).

»mowa, rzecz nasza« [szyk 10:9] (14:5): BartBydg 31b; FalZioł IV 29c; WróbŻołtGlab A2; MurzNT 8v; bo nam mowá Polſka przyrodzona ieſt/ á Niemcom náſzá mowá nábyta OrzList i2; RejZwierz 66v; GórnDworz F2v; bez tákiego náchyláńia nie może być znáczna [...] mowá náſza iakoś też tego y wzor w Brzeſkiey Biblij ná oko bacżył BudBib cv (2); BudNT b7 (3); CzechRozm 201; CzechEp 208 (3); KochPhaen 2; WujNT przedm 1; Przez ſłowo nie rozumie ſię mowá tá z wierzchowna do vchá/ iáka ieſt tá náſzá: gdy przez nię oznáymuiem wolą y myśli náſze. SkarKaz 484a.

»nasze obrzędy, obrządki« (1:1): SkarJedn 370; Iużby ſie oſławił wſzędy Y zniſzcżył náſze obrzędy. MWilkHist D2.

»nasz obyczaj, zwyczaj« = mos noster HistAl, Modrz; consuetudo nostra Modrz [szyk 16:14] (24:6): RejPs 122v; HistAl 113 (3); Nie podobaią mu ſię naſze obyczáie KochSat ktv; Prot Cv (2); GórnDworz Bv; BielSat G2v; RejZwierc 158; wedle náſzego zwycżáiu/ Woiewodowie bywáią wodzmi ná woynie/ káżdy ſwe powiáty/ tedyć trzebá áby godnośćią woienną wiele inſzych przechodźili. ModrzBaz 115; bo obycżáie náſze ſkáżone/ wiárá y powinność zániedbána/ żywot nieumieiący ſię káiáć/ wielką á bárzo potężną mocą ieſt nieprzyiaćielſką przećiwko nam. ModrzBaz 128 (14); SkarŻyw 285 (2); BielSen 16; PowodPr 61; SkarKaz 203b; GosłCast 58.

»prawo nasze« = lex nostra HistAl, Modrz [szyk 169:26] (195): ZapWar 1521 nr 2184 (4); RejRozpr K3; HistAl K5v; przywilejow namnożyli w Rzeczypospolitej prawom naszym przeciwnych, [...] WKM nasz MP łacno wiesz i baczyć raczysz. Diar 74 (6); DiarDop 116; GroicPorz p2 (3); RejWiz 102 (3); Práwá też Polſkie náſze/ ſwobody náſze/ y poſłuſzeńſtwá zwierzchnie/ iáko iuż ná ćienkim włoſye záwiſły. OrzList h4v; LeszczRzecz A5; OrzRozm L3 (2); on [Łaski] ſam pierwſzy náſze práwá Polſkie roſtrzeláne ná kártach zgromádźił ſpołu y wy tłocżyć dał BielKron 422v (4); Mącz 206a; RejPos 251v (2); RejZwierc 119 (6); ModrzBaz 5v (7); Stal się kup przed prawem naſzym Miaſteczka Koſćierziny ZapKościer 1580/4: (125); BielSjem 24; GórnRozm D4v (9); PaprUp Fv (3); KochFrag 45; OrzJan 69 (3); SiebRozmyśl H3; Nuż ieſzcże więtſza nieſpráwiedliwość/ gdy ieden cżłowiek w náſzym práwie drożſzy niż drugi. PowodPr 68 (4); SkarKaz 453b; VotSzl D3v; SkarKazSej 693a (3).

»nasza religija« [szyk 1:1] (2): Kśiążę [słucki]/ [...] był gorącym á vprzeymym wyznawácżem Religiey náſzey Powſzechney WysKaz 42; PowodPr 36.

»wiara nasza« = fides nostra Pol Ant, Vulg [szyk 202:22] (224): OpecŻyw 18; PatKaz II 70v; LibLeg 6/79v; WróbŻołt S6v; RejPs 167v (2); Bo nas pan bog/ tv na tym ſwiecie ocżyſcia zgrzechow naſzych/ przes wiarę naſzę. SeklWyzn G (5); SeklKat N3v (2); RejKup Nv; KromRozm I G2 (2); MurzNT 58v; KromRozm II a4 (3); LubPs Z3; KrowObr 112v; BibRadz II 64d marg (3); Mieſzkáią w nim [mieście Alkair] Máchometowie á Mámáluchowie/ ktorzy náſzę wiárę opuśćili/ á n Máchometowę przyſtáli BielKron 455v (4); GrzegRóżn A4v (5); Proselytus, Obcy/ któri priyął náſzę wiárę y zakón/ Wſtępień w náſzę wiárę Mącz 327b (4); OrzQuin L4v; SarnUzn B7v; RejAp 45 (7); HistRzym 108v; RejPos 31v (55); BiałKat 71 (9); KuczbKat 55 (6); RejZwierc 197v; WujJud 51 (4); WujJudConf 98 (3); RejPosRozpr b3v; RejPosWstaw 22v (4); BiałKaz F2v (5); BudNT 1.Ioann 5/4; CzechRozm A5 (13); PaprPan A4v; SkarJedn 290; Iáko młode ſzcżepy polewáne lepiey roſtą: ták wiárá náſzá przeſládowánim kwitnie SkarŻyw 130 (10); CzechEp 108 (11); NiemObr 91 (6); ReszPrz 13 (4); KochWr 23 (2); OrzJan 27; LatHar 34 (8); WujNT przedm 26 (8); PowodPr 28; SkarKaz 1a (21).

»wyznanie nasze« = confessio nostra PolAnt [szyk 13:7] (20): Náſze wyznánie Chrześćyiáńſkie/ ną pokázuie/ żeś my wſzyſtko grześny BiałKaz B2; BudNT Hebr 3/1; CzechRozm A5 (4); SkarJedn 119; CzechEp 270 (4); wyznánie náſze/ o duchu ś. Kátolikom podeyźrzáne ieſt. NiemObr 133 (9).

Wyrażenie przyimkowe: »po naszemu (30): FalZioł I 35d; z ziemie Scitiyſki przyciągnęli Iuchrowie ktore potym Wuchry po naſzemu Węgry zową. MiechGlab 37; KromRozm III A2v (4); GliczKsiąż N4v; Kxięgi trzecie Salomonowe [...] po náſſemu wyłożyć y zwáć może/ Pieśń z pieśni Sálomonowych. Leop HHh4; OrzRozm B2v; BielKron 100v; OrzQuin Xv; GórnDworz Cc5v; RejZwierc 87v; BielSpr 13v; BudNT Hh6v; CzechRozm 57v; LatHar +6v; WujNT 22 (9); JanNKar B4v (2); Bo co nie potężnym ieſt/ to ſie teraz nie przygodźi. [...] A po náſzemu: kto mocnieyſzy/ ten lepſzy. PowodPr 64; SkarKaz 122b.
γ. O jednostkach miary (13): Rzym Włoſki ieſt okrągły maiąc trzydzieſci mil włoſkich, á naſzych dzidſięć [!] w okrąg MiechGlab 70 (3); BielKron 35v (3); Actus tedy ná dłużą y ná ſzérzą ma náſzych Prętów dźiewięc/ bez łokćiá nie cáłégo. GrzepGeom N2 (4); Oczko 7v (2); ReszList 160.

W charakterystycznych połączeniach: nasza (nasz, -e) kwarta, miara (2), mila (6), polko, połmila, pręt, uncyja.

2. Ten, o którym mówimy, piszemy; noster Mącz (214): ZapWar 1527 nr 2374; BierRozm 25; RejRozpr D2; LudWieś B2v; RejJóz D3; RejKup c3v (5); Alechmy iuż dáleko záſzli ode ſwego/ Wroćmy ſie záſię ná zad do niebá náſzego. RejWiz 150v (19); RejFig Bb6v (10); (nagi) Ierzy Iázłowiecki/ z Bucżacá. (-) IErzego málowáli/ á on Smoká gromił/ [...] Lecż ten náſz Polſki Ierzy/ ſtádá Bucżackiego/ Gromił y gromić będzye/ ſmoká pogáńſkiego RejZwierz 78 (27); RejZwierz[Wirzb] A4v; GrzegRóżn L3v (2); Oblecta te cum Cicerone nostro quam bellissime, Twoyá roskoſz niechay będzie Cicero náſz Mącz 182b (2); ſłuchayćie to QVINCVNX náſz o was w Roſpráwie ſwéy/ z PAPIEZNIKIEM/ z EVANGELIKIEM/ z ORZECHOWSKIM/ beſzpiecznie mówi przed wámi. OrzQuin A4 (4); RejAp 2 (4); Aby náſzá grá ſzłá tym torem/ iáko Iego M. pan Lubelſki náznácżył/ ták to powiedam/ iż Dworzáninowi/ nie zda ſie mnie thák rzecż bárzo potrzebna/ to ſláchectwo GórnDworz D2v (18); A ták Kołá nie według náſzych Mierników maſz mierzyć/ ále według uáuki [!] którąm wyſzéy nápiſał. GrzepGeom K4 (2); RejZwierc 28v (7); BudBib c2v (2); (nagł) Marćin Oſtrowſki piſarz Przemyſki. (-) GDy Bog rozum rozdawał wcżás náſzy tráfili/ Wierzę iże z Minerwą weſpoł ſie rodzili PaprPan Ov; (nagł) Wierzbiccy. (–) ZAládan on Egiptſki Ierozolimſki krol/ Mogłby we wſzytkich ſpráwach bráć thu od náſzych wzor PaprPan T2 (84); A iż bráć wodę o ſłońcá wſchodźieſmy kazáli/ náſz chory w ten czás/ z łożá złazſzy/ niechay ſye przechodźi/ y ćiáło rozruſzawſzy nieiáko zágrzeie Oczko 26v (3); StryjKron 66; (nagł) O doktorze Hiſzpanie. (-) NAſz dobry doktór ſpáć ſię od nas bierze/ Ani chce z námi doczekáć wieczerze. KochFr 33; Płácże rzeká ſzumnogłośna Meletes krzykliwy Płynąc pod Smyerneńſkie mury/ bo dopier cnotliwy Náſz Polſki Homerus vmárł KlonŻal B3v (2); BielSjem 35; KochSob 66; KochWr 33 (2); ZawJeft 13; ActReg 130; Skárbek náſz, byłże tobie dobrym przyiacielem? CiekPotr 8 (7); KlonFlis C; ZbylPrzyg A4v.
3. Mój (pluralis maiestaticus); noster HistAl, Jan Stat (4563):
a. Używany przez króla oraz inne osoby sprawujące władzę (4462): y kthoſz może nam bicz albo yeſth vyanthſzem przyaczielem yako czorka naſza yako szynowiecz naſſ LibLeg 7/104; ſpowynnoſczy naſſzey yakoſzmy y przethym czynyely t.m. tym lyſtem napomynamy aby t.m. nykomv gwoley myſſzly ſwey przecywko wyarze ſwyanthey ynak nyeodmyenyala LibLeg 8/132v; abowiem rozvmiemi yz za yego panowania, granyczam naſchim tham stkey stroni pokoy bedzie zachowań dla they prziſſyegy y przimyerza LibLeg 10/150; Prziehodzyl do nas na skargę z myaſta naschego Andrinopolia poddani nasch LibLeg 11/92v; poſlalyſzmy Comornyka naſchego do polnyego Hethmana LibLeg 11/135v (902); A nayeden rok szyem ma bywacz naszyemy a na ſtronye szyem naſchych podolſkych a Ruſkych MetrKor 34/134 (34); mam to dufanie że on [król Filip o synu Aleksandrze] przez cię [Arystotelesa] vcżony będzie godny być naſzego kroleſtwa namiaſtek. BielŻyw 87; na ten Rok przyviescz chczemy Poddane naſſe Xięſtwa Vielkiego Litewſkiego aby iednoſtayną obronę zkoroną Polſką przecziwko ſpolnemv nieprziiaczielovi na graniczach dzierzeli. ComCrac 11 (64); [rycerscy ludzie] zoſyadloſczy ſwy oſobamy ſwymy woynye ſluſzyć wynny, aby pod naſą chorągwią bel pewny poczet ludzy ConPiotr 32v; ZapWar 1545 nr 2646 (5); Záſię ieſli Roxana porodzi ſyná niechay pożywa páńſtwá y Ceſarſtwá naſzego HistAl N2 (26); I potwierdzamy/ áby ten Sylweſter/ y potomkowie iego/ tey korony vżywaly/ ktorąſmy z głowy náſzey iemu dáli KrowObr 27 (5); Leop 2.Mach 3/21; Wyzwalamy kmiećie Rycerſtwá náſzego od wſzelákich podatkow UstPraw G2; iżby kto z rotą żołdował z roſkazánia náſzego w dálekich ſtronách/ táki może mieć liſty náſzymi odłowkę w Sądzye tylko przes rok. UstPraw H2 (116); Dan z namiotow náſzych látá Kryſtuſowego národzenia. 1463 BielKron 254v (14); ieſliby kto temu náſzemu [papieskiemu] roſkazániu ſprzećiwić [...] ſie [...] chciał [...] niechay wie iż wpádnie w wielki gniew Bogá wſzechmogącego RejAp 196v; Roku wćielenia Páńſkiego 1439. ſzoſtego dniá Cżerwcá Biſkupſtwá náſzego Roku IX, SkarJedn 273 (2); Rąbanya drzewa w puſzczach y Leſzech naſzych okrom puſtoſzenya ych. ZapKościer 1582/33 (14); PaprUp Lv; dotego Artikułu y to przykładąmy iz nigdy krewny y powinowaty naszy takze siebie y krewnych naszych znikim powinowacic wCoronie Polskiey także y wW X L nie mąmy. ActReg 46 (57); dla tego w Conſtytuciách náſzych/ chcąc iáwnie poſtępowáć/ ſkázuiemy SarnStat 50; zábiégáiąc temu/ áby ludźie niepotrzebnie wyćiągáni zá Dworem náſzym niebyli/ vſtáwiamy SarnStat 140; Dla tego ze wſzyſtką Rádą náſzą [cum senatu universo JanStat 278] vſtáwiamy y ſkázuiemy SarnStat 297; pan Podſkárbi Koronny/ zá roſkazániém náſzym poſłáć ma dla vczyniénia Inwentarzá SarnStat 361; y quity náſzé/ któréſmy my álbo ánteceſsorowie náſzy/ Podſkárbióm z pieniędzy Rzeczypoſpolitéy vigore y zá wiádomośćią Séymu dawáli/ in robore záchowáne bydź máią SarnStat 415; gdy kto ſąd náſz lekce ważąc przed ſądem náſzym będźie śmiał kórd álbo miecz wyiąć. SarnStat 515; ABy nie byli obćiążeni poddáni náſzy ſąśiedztwem dóbr náſzych przez Stároſtę SarnStat 682; y áby ſzláchtá náſzá Rycerſkiémi rzeczámi ſie báwiąca/ dla obrony Króleſtwá tym czuynieyſza byłá SarnStat 706; Któré to doſtoieńſtwá y wſzyſtki y kożdé z oſobná vrzędy/ chcemy w ich Práwiéch/ iáko były zá czáſow Naiáſniéyſzych Książąt Pánów Włádyſłáwá Dźiádá/ y Káźimiérzá Wuiá náſzégo Królów Polſkich/ w cálé záchowáć. SarnStat 884; miáſto náſzé Kráków/ ſtolicá náſzá Krolewſka SarnStat 962; [kupcy] którzy ſą w poddánośći náſzéy/ [...] niech wſzędźie ná źiemiách y ná wodách będą przeſpieczni y wolni SarnStat 1098; któré [zapisy] z pewnéy náſzéy wiádomośći káſſuiemy/ pſuiemy/ y nikczemné czynimy. SarnStat 1102; prowentá máią iśdź do ſkárbu wysſzéy opiſánym obyczáiem/ ták żeby żadną dániną náſzą nową nie mogły bydź zátrudnioné in poſterum SarnStat 1205 (2422).

W charakterystycznych połączeniach: nasz(-a, -e, -y) antecessor (2), biskup (2), biskupstwo (5), bracia (4), brat (38), celnik (5), chorągiew, corka (14), cześć (7), człowiek, darowanie (3), deklaracyja (4), dekret (16), dobra (79), dobrotliwość (3), dom, dopuszczenie, dostojeństwo (5), dostojność, dozwolenie (10), dwor (70), dworzanin (15), dziad (6), dziedzictwo, dzieci (5), dzierżawca (15), dziewka (3), ekonom, elekcyja (2), glejt (3), głos, głowa, gniew (3), godność (dignitas) (2), goniec (2), granice (11), hetman (9), imienie (22), instygator (12), jurysdykcyja, kancellaryja (38), kanclerz (5), kapituła (3), karanie, kmiecie (3), kommisarz (28), komora (7), komornik (4), konsens (3), konstytucyja (4), konsylijum, Korona [= Rzeczpospolita] (23), koronacyja (34), koronowanie (3), koszt (3), kościoł (3), krewny, księstwo (11), kupiec, list (132), ludzie (59), małżeństwo, małżonka (4), mandat (10), marszałek (3), matka, miasto (miasteczko) (63), miejsce (3), mieszczanie (2), miłość, możność (5), mynica (3), myśl (3), nadanie, nakład (7), niełaska (3), nieprzyjaciel (5), obietnica, obowiązek (3), obrona (3), obwieszczenie, obywatel (17), ociec (54), opieka, ordynacyja, panowanie (26), pieniądze (6), pisanie (6), pisarz (7), pobor, poborca (10), podawanie (6), poddany (426), podkanclerzy, podkomorzy (4), podpis, podskarbi, podstarości (2), pokazanie, pola (4), poruczenie (3), poselstwo (2), poseł (76), posłanie, posłaniec (8), postanowienie, potomek (170), potomstwo (6), potrzeby (7), potwierdzenie (3), powinność (13), powinowatość, pozew, pozwolenie (2), pradziad (9), prawo (18), prełaci (6), prośba (9), przełożony (9), przodek (169), przyczyna, przyjaciel (94), przyjacielstwo, przyjaźń (8), przykazanie (4), przykład, przyrzeczenie, przysięga (25), przywilej (30), Rada (188), rada (6), radny, referendarz (4), rewizor (3), rodzic (2), rodziciel, roki (3), rotmistrz (2), rozkazanie (46), rozsądek, rycerstwo, rycerz (2), rządzenie (2), Rzeczpospolita (5), rzeczy (17), sąd (57), sąsiad (8), sekretarz (6), serce, sędzia (22), sędziak (20), siła (2), skarb (94), skazanie (5), sługa (16), służba (2), służebnik (5), sprawca (2), sprawy (6), stan, staranie, starosta (108), starostwo (3), statut (17), stolica (6), stoł (43), sukcessor (5), sukcessyja, swoboda (2), sygnet, syn (27), szabla (2), szczodrobliwość (8), szlachta (10), ślub, śmierć, tryumf, tytuł (3), uchwała, umysł (7), uniwersał (2), upodobanie (5), urodzenie, urząd (28), urzędnik (17), ustawa (11), uznanie (4), wassal, wiadomość (14), wiara (9), wiedzenie (3), wielkość, wierność, wieś (wioska) (14), władza (11), wnuk, wojewoda (14), wojewodztwo (2), wojsko (7), wojt (6), wolność (5), wybieranie, wyrok, wysokość (2), zabronienie, zacność, zadanie, zakaz(ow)anie (12), zakon (46), zamek (57), zapis (2), zastęp (2), zdanie (7), zdrajca (3), zeszcie (2), z(ez)wolenie (4), ziemia (106), znak (4), zwierzchność (10), żądanie (4), żołnierz (2), żona (3), żywot (5).

Wyrażenia: »przy bytności naszej« = in praesentia nostra JanStat [szyk 10:2] (22): cokolwiek Ziemſkim ſpráwom ſądowym należy/ któré przy bytnośći náſzéy ſpráwowáné bywáią: to w źiemſkié kśięgi wpiſano bydź ma SarnStat 146 (12).

»imię nasze« [szyk 32:5] (37): gdi przyedziesz do Czessarza Thur. na dwor przodkiem wedle obiczayv bascham sye opowiesz a one ymieniem naschim y sina naschego yakosz przed tim swikl posdrowysz LibLeg 11/31v (23); UstPraw C4; Stároſtowie álbo Dźierżáwcy náſzy pod pokrywką imieniá náſzégo Krolewſkiégo [sub umbra regii nominis nostri JanStat 404]/ y dóbr náſzych/ poddáné náſzé w ſąśiedztwie/ álbo vćiſkáli álbo gránice zátrudniáli SarnStat 839; [ten przywilej] mocny czynimy/ y potwiérdzamy przez ninieyſzy liſt/ obowięzuiąc ſie imiony náſzémi [obligantes se nostris nominibus JanStat 758]/ y wſzytkich Pręłatów SarnStat 1000 (13).

»krolestwo nasze« = regnum nostrum JanStat [szyk 354:5] (359): Lagowſki [...] Zakazvye aby yego poddany w Croleſthwye naſſym bandaczy povynnoſczy [...] naſſemv Myedzierzeczſkiemu szą povynny nyeczynyly LibLeg 7/68v (3); Zydom wolno ieździć wſzędzye w náſzym kroleſtwie UstPraw K (6); VRzędów wſzyſtkich Kroleſtwá náſzégo nikomu/ iedno oſobam dobrze záſłużonym/ [...] nie rozdáwáć SarnStat 484; między ſzláchtą y mieſczány kroleſtwá náſzégo/ ſzkodliwa wſczęłá ſie byłá rózność okóło téy ſzláchty SarnStat 503; Plſárze Ziemſkich we wſzytkich źiemiách Króleſtwá náſzégo/ [...] od piſánia iednáko niech biorą Práwá ſwé SarnStat 816 (350).

»łaska nasza« = [w tym: do łaski naszej (2), na łasce naszej (12), o łaskę naszą, pod łaską naszą (2), z łaski naszej (12), za łaską naszą (2), wedle łaski naszej] = nostra clementia, gratia nostra JanStat [szyk 66:3] (69): a thak przikazvyem vam slvdze swemv pod laſką naſchą skorobi then liſth nas do was bil przinieſſion abiſczie thego nadlvgii czas roſkazania naſchcgo nieodkladaly LibLeg 10/57; a mi obacziwschi yego pokorę dalyſmi mv znaſchey oſſoblywey a wiſſokiey lasky woyewodztwo ziemie walaskiey LibLeg 10/65 (18); ktorego gwałtu gdy dowiedzie oná biała głowá onymi wieśniáki/ tedy tego gwałtowniká gárdło ná náſzey łáſce/ á ná woli przyiaćioł tey biáley głowy UstPraw B2 (7); Nie iżby niemiał być w więźieniu/ ále nie wiecżne więźienie będzie miał/ iedno do łáſki náſzey BielKron 230; BielSjem 15; Przetóż z łáſki náſzéy chcąc ie opátrzyć/ vſtáwiamy nápotym SarnStat 590 (42).

»majestat nasz« = nostra maiestas HistAl, JanStat [szyk 25:7] (32): A ſtaroſta bęndzie povinien Execucią vczynicz pod vtraczeniem vrzędu oczo ma bycz deferovąn przed nas Maieſtat Kroliewſki przez Voyevodę ComCrac 12; wſzytki doſthoynoſći iego y bogáctwá wyſokiem u [!] máieſthatowi náſzemu niechay będą wydány HistAl F6 (2); nád wiádomość Máieſtatu náſzégo królewſkiégo były chowáné nieiákié złé zwyczáie SarnStat 953 (29).

»moc nasza« = potestas nostra JanStat [szyk 9:2] (11): then zamek theras yeſth wnaſchey moczi LibLeg 10/61; Kiedyby kto żydá zábił á był o to práwem zwyćiężon/ thákiego rzeczy rucháiące y nie rucháiące w mocy náſzey. UstPraw K; będźie w mocy náſzéy zá Dekretem tego Séymu ruſzyć woynę poſpolitą SarnStat 298 (9).

»niebytność nasza« [w tym: pod niebytność naszę (3), w niebytnośoi naszej (9)] = absente nobis Mącz; nostra absentia JanStat [szyk 11:2] (13): Nescio quid profecto absente nobis turbatum est domi, Nie wiem co ſie w domu zá zámieſzánie ſtáło w niebytnośći náſzey. Mącz 469b (2); inſtantiae Tribunálſkié iść máią obyczáiem zwykłym pod niebytność náſzę/ iáko y przy nas. SarnStat 6 (11).

»przed obliczność naszą, przy obliczności naszej« = coram nostra praesentia HistAl; praesentibus nobis Mącz; ad praesentiam nostram, in praesentia nostra JanStat [szyk 4:3] (6:1): lepieyby nam było wſzytkim pomrzeć nizli widzieć ciebie przed náſzą oblicżnoſcią vmieráiącego HistAl N3v (4); Mącz 431a; SarnStat 642 (2).

»osoba nasza« [w tym: przy osobie naszej (7), przed osobą naszą (4)] = persona nostra JanStat (38): Dwor naſch Snyathinſky yeſth nyedawno wipalyon kthora rzecz thim nam yeſth obczyezlywſcha yſch ſzye tho oſſobi naſchey dothicze. LibLeg 11/160 (3); Inſtygator náſz nie ma nikogo pozwáć ad inſtantiam ſuam/ áni oſoby náſzey/ áni zá delacią ſtrony/ tylko o rzeczy właſnie náleżące oſobie zwierzchnośći pożytkom y imionam náſzym. UstPraw Kv (4); A tám gdźie nagleyſza potrzebá będźie/ ſámi oſobą náſzą ſie obróćimy z pocztem ludźi SarnStat 117 (31).

»państwo nasze« = nostrum imperium HistAl; dominium nostrum JanStat [szyk 61:12] (73): wpanyſthwach naſſych wyelkye a nyeſnoſne ſkodi Turczi y thatharzi [...] poczinyly. LibLeg 11/173v (23); Tebani pocżęli náſzemu páńſtwu vwłacżáć/ ktorych pychę áż do ziemieſmy skłonili. HistAl D5v (5); GDźiekolwiek Zyd przez páńſtwá náſzé poiedźie/ żaden iemu trudnośći/ [...] álbo obćiążenia niech nie czyni SarnStat 253 (45).

»pieczęć nasza« = sigilium nostrum JanStat [szyk 60:6] (66): ſwoy lyſth dalyſmi y dayem pod zlothą pyeczeczią naschą. LibLeg 10/95v (4); Ktoremu dlya wyari wianthſchei ieſt piecząncz naſcha zawieſchona MetrKor 61/224v (2); UstPraw I2v; Vmocniliámy ten Priwiley wárunkiem pieczęći náſzych/ Będących przytym y zezwaláiących Pánach StryjKron 542; którégo [przywileju] przepiły do wſzyſtkich Kośćiołów głównych ſą pod pieczęćią náſzą przeſłáne. SarnStat 193 (58).

»ręka nasza« [w tym: do rąk naszych (3), w ręku naszych (a. w ręce naszej) (4), z ręki naszej (a. z rąk naszych) (5)] = manus nostra JanStat [szyk 12:3] (15): zyemya Moldawſka yeſth Czeſſarſka y wedlye przedzyadow y dzyadow naſſchich y oyczow naſſich. poddana yeſth wnaſſchich rąkv. LibLeg 11/165 (3); a yeſliſzmi pierwey na naſſim ſlawnem dworze z ruky naſſey ſprawyedlywoſcz czynili. MetrKor 46/175v; dla lepsy wary [!] y swadecztwa Reką naſzą wlaſzną potpyſzuyemy ZapKościer 1582/33v; Tákowé wſzytkió imioná dáné/ infeudowáné y przedáné w źiemiách wysſzéy omienionyoh/ przypadáią w ręce náſzé y Rzeczypoſpolitéy SarnStat 84 (10).

»słowo nasze« = verbum nostrum JanStat [szyk 19:1] (20): przyasn braczką prawdzywye mami dzierzecz [...] y ſsinem twoym moczno ſtacz. y ſlow naſchich nyebedziem roſdwoyacz Braczie nasz wyelky Kroliv LibLeg 10/98 (6); ActReg 45; Y obiecuiemy ſłowem náſzym Królewſkim/ y pod tą przyśięgą SarnStat 13 (13).

»z naszej strony« (6): MetrKor 46/118; yſſmy thakyeſſ ſznaſzey strony roſkazym ſzyą poddanyem naſſem w ſpraviedlywoſczy, w myrze y wpokoyv, przeciwko poddanym pana Voyewodzynem zachovacz LibLeg 7/11 (3); SarnStat 1025 (2).

»wola nasza« [w tym: bez wolej (3), dla wolej (5), do wolej (2), krom wolej, na wolej (7), przez wolej, wedle wolej (11), za wolą (2)] = nostra voluntas HistAl, JanStat, arbitrio nostro JanStat [szyk 29:9] (38): Młynow [...] Abi yzywal woyewoda thilko do woliey naſchey LibLeg 6/79 (15); a roſkazaliſzmy powyedzyecz ze yeſth wolya naſſa aby poſzel knąm przyſſedl kyedy chcze MetrKor 38/321; ComCrac 13; HistAl C7; Gdy kto żydá ráni/ táki ma nam winę dáć wedle woley náſzey/ A żydowi ránnemu ma dáć co dal od leczenia y co ſtrawił. UstPraw I4v (7); ActReg 143; vſtáwiamy: áby cokolwiek przyda ſie poſpolitych pieniędzy do ſkárbu włożyć/ to było w mocy y ná woli náſzéy [in potestate et arbitrio nostro JanPrzyw 44] y potomków náſzych ták ſzáfowáć: iáko pożytek y potrzebá Króleſtwá potrzebowáć będźie SarnStat 944 (12).

b. O autorach tekstów (84): Zdało ſie nam (acżkolwizk [!] z wielką praczą naſzą) Regeſtr na wſzelkie niemoczy, [...] przyłożyć. FalZioł +4; BielŻyw 171; Kxiąſki te naſze na trzy cżęſci rozdzielimy. GlabGad A4 (2); HistAlHUng A2v; káżdy/ pilnie á bácżnie tego naſzego piſania niechayby vżywał GliczKsiąż A4v (6); OrzList e3; bo gdybychmy byli tylko wedle właſnego náſzego zdánia ná ſię thák zacną ſpráwę wźięli/ żadnym ſpoſobem nie vſzlibychmy byli podeyzrenia BibRadz *4v (14); OrzRozm A4; KwiatKsiąż H2v; OrzQuin Aav; Prot B2 (2); RejPos 95; KuczbKat 105 (3); WujJud A7 (2); WujJudConf 34; RejPosRozpr c2v; RejPosWstaw 21v (3); niektórzy tę naſzę pracę za niepotrzebną po Brzeſkiem y Krákowſkiem przekładzie powiedáć śmieią BudBib bv (11); Pyrwſza cżęść dowodu náſzego/ ieſt iáſna/ Bo się powyſzey piſmem dowiodłá. BiałKaz G (2); BudNT przedm b3 (2); Sámá tey rzeczy/ o ktoreieſmy to piſáli/ wielkość/ á dowćipu náſzego mdłość/ [...] wielką chęći y pilnośći mey przyniosły trudność ModrzBaz 136 (4); SkarJedn 248; zdáłá mi ſie rzecz być potrzebna/ [...] genealogią według możnośći mózgu y śił náſzych/ [...] położyć. StryjKron 86 (11); WujNT przedm 5 (4); SarnStat 986 (3); PowodPr 15 (2); ná oſtátku kłádę żeglárſtwo ábo Flis/ o ktorym właśnie te xiążecżki náſze tráktowáć będą. KlonFlis A2v.

W charakterystycznych połączeniach: nasz(-a, -e) dowcip, dowod, dyjalog, historyja (4), kazanie (2), kronika (2), ksiegi (książeczki) (5), list (2), mowa, możność, Nowy Testament, obrachowanie, pisanie (pismo) (4), powiedanie, praca (robota) (17), przedsięwzięcie, przekładanie (4), rozdział (2), rozprawa (6), rzecz (5), sentencyja, siła, spis(anie) (2), staranie (5), tablica, tłumaczenie, wykład (5), zawod, zdanie.

Wyrażenie: »z naszej strony« (1): ile ſię dotycże z náſzey ſtrony thák iáko przyſtoi/ ábychmy ſerce pochopne y chutliwe ku piſmam świętym przynoſili BibRadz *4.
c. O Bogu (17):
Wyrażenie: bibl. »na podobieństwo (nasze) i (a) wyobrażenie (a. obraz) nasz(e) (a. podług obrazu naszego i na podobieństwo nasze itp.)« = ad imaginem et similitudinem nostram Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (17): PatKaz II 32v (2); Vcżyńmy cżłowieká ná obraz y podobieńſtwo náſze Leop Gen 1/26; BibRadz Gen 1/26 (2); HistRzym 87; gdy racżył ſtworzyć cżłowieká/ tedy tám mowił ty ſłowá: Stworzmy cżłowieká ná podobieńſtwo á ná wyobráżenie náſze. RejPos 149v (2); BiałKat b2v (3); CzechRozm 14v (3); SkarŻyw 259; CzechEp 180; WerKaz 282.

JR