[zaloguj się]
[pdf]

1. NI (640) cn i pt

cn (502), pt (138).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
I. Spójnik współrzędny zaprzeczony, wskazuje na stosunek łączny: i nie; non Vulg, PolAnt; nec Vulg, Cn; neque PolAnt, Cn; et PolAnt; ne, ne ... quidem Cn (502):
A. Łączy składniki zdania pojedynczego (438):
a. W zdaniu z orzeczeniem zaprzeczonym partykułą „nie” lub w podobnym równoważniku (352): Kret będąc ślep z przyrodzenia/ Nie ma ſłuchu ni woniánia BierEz L4v, K2, Mv, Sv; BierRozm 23; RejJóz C4, Q4; RejKup g3, k2; BielKom D8v, E5, G5; Żadna cye plagá nye tknye ni myęſzkánya twego. LubPs V, D3; Iużby zyemiá nie miáłá ognia ni wilgośći/ Iákożby ſie mnożyły nam ná niey żywnośći. RejWiz 152v, 116, 148, 157, 159, 162, 164v, 183v; RejZwierz 78; BielKron 124; GrzegRóżn Gv, O2; Trzeźwość pomierna y zdrowia przedłuża/ Mieſzká ni cnoty márnie nie zádłuża. RejZwierc 218, 224 [2 r.], 248, 251v, 269v; NYe wzywam tu Apollo ciebie z lutnią ſtroyną/ Ni Muze z Helikonu was z wymową hoyną. StryjWjaz A3, Bv; PaprPan M2; A oná w grobie. Nie będzie iuż was nigdy potrzebować/ Ni pilno chować. WisznTr 17, 10, 17; KochTarn 78; GórnTroas 10; GrabowSet E3, I3v; RybGęśli C2v, C3; KlonFlis F4, G3v; SzarzRyt A2.

Połączenia: »... ni ... ani« (1): Nie tuſzę by ſie Ceres bárźiey zumieć miáłá/ Gdy ślicżney dziewki ſwoiey vtrátę poznáłá. Ni ći co Lukrecyey płákáli przed łáty [!]/ Ani Thyzbes zginioney Pyramowey ſtráty. WisznTr 13.

»... ani ... ni ... ani« (1): Nie onáć to Chimerá ogniem dycháiąca/ Ani Scyllá/ ni Hidrá wiele głow máiąca Ani Sfinx GrzegRóżn O2.

»..., ... k temu, ni ... i« (1): A nic mu nie pomogli bogáći Zięćiowie/ Kroi k temu ni Kſiążętá y właśni ſynowie. WierKróc A3.

»... ni ... ni« (3): StryjWjaz A3; PaprPan Cc3; Nie ma [...] Liśćia/ lás naygęśćieyſzy Ni kwiatów łąká/ ni źioł w ich hoynośći/ Iák ia ſmutkow/ żáłośći/ Mam w nędznym ſercu GrabowSet H4v.

αα. Łączy składniki niejednorodne formalnie (7): Bo ich tu nie przyzywa ku obrzázániu ni do zakonnych ſpraw/ ále z gołá do mocney wiáry LubPs P4; Godnośći nie pátrzono ni ná ſzáty celne. StryjWjaz C.

Połączenia: »ni ... abo« (1): Bo gdyby temu wierzył/ tedyby ſobie inſzego Chriſtuſá/ ni w ćiele ábo procż ćiáłá nie zmyślał [!] CzechEp 344.

»ni ... ani« (1): Iuż nie ieźdź ni do ludzi áni ná bieſiády RejWiz 44v.

»ni ... ni« (1): Rzekł Zenás/ niemam żadnego [osła]/ Ni náiąć ni przedáynego BierEz A4.

»... ni ... ni« (1): Nie piſzę tu Iowiſzá iák ſie sſtał Lábęciem/ Ni Wenery ogniſtey/ s ſwym ſlepym dziecięciem. Ni iák Pluto o Iábłká on wziął Proſerpinę StryjWjaz A3.

α. Łączy składniki przeciwstawne lub podobne, które wyłączają wszystkie możliwości lub możliwości krańcowe przedstawianego zakresu (290): Nad nie nie masz [nie d]roższego, Złota, ni skarbu ktorego. BierRozm 16; proszył abismi mi onim zamkom ktore tam we wloschech maczie. zadney krziwdi ny czieſkosczy czinicz niedopusczaly LibLeg 10/67; RejŁas w. 5; RejJóz H4v; RejKup c4, p2v, q8; Nie day ſie potráwámi ni trunkiem vłowić. BielKom C2; LubPs I2; On pocżątku ni końcá nigdy mieć nie będzye RejWiz 52v; Gdyż ſie ludzyom nie godzi/ á owſzem ni Bogu. RejWiz 169, 5, 18, 48, 48v, 51 (29); RejZwierz 17v; Nie pomożeć to żeś ieſt zacnego narodu/ Drabow niemaſz ni Zbroie/ nie dobędźieſz Grodu. Prot Bv, D, D3; SienLek Vuu3; RejAp 97v; Komża ni kápicá prawdi podeprzeć nie mogą. RejPos 284 marg; Ieſt cżłowiek ſtały by Cedrowe drzewo/ Nie nákrzywi ſie wprawo ni ná lewo. RejZwierc 212v, 183, 212, 220, 228v, 242; RejZwiercTrzec Aaa2v; MycPrz I C4; WierKróc B3v; StryjWjaz C2; CzechRozm 157v; BYmći thu miał z oſobná káżdego wylicżáć/ Nie sſtáłoby mi cżáſu ni pápiru piſáć. PaprPan Gg, K3v, Dd2; MWilkHist D, D4; KochSz C4; Nie w wodź nas w pokuſzenie/ ná ćiele ni ná duſzy ArtKanc M14v; ZawJeft 13, 32; Iuż ſczęśćié v nas nié ma domu ni goſpody GórnTroas 32, 11, 22, 27, 50, 63 [2 r.]; GrabowSet M4v, T2, X2v, Y2; WyprPl A2v; KołakSzczęśl Bv; RybGęśli C2v; (nagł) Mieczyſław III. Stáry. (–) TEn w okrućieńſtwie prowadził ſwe ſpráwy, Nie ſtrzegąc práwá, ni Polſkiey vſtáwy. KlonKr Dv; Gdyż ia nigdy ná niebie ni ná źiemi tobie/ Nie wierzę być rownego CzahTr C3, C4v, E, F4; GosłCast 29; Byłći ſzcżodry Szkole/ Kośćiołowi. Nie dał ſzárpáć Kmiotkow ni Mieſzcżánow RybWit C2.

W szeregu wieloskładnikowym „ni” występuje przy ostatnim składniku (2): nie żąday co ieſt Bliźniego/ żony, sługi, wołu iego/ ni żadney właſnośći iego. ArtKanc M3; [Miejska żona] Folwárkow żadnych nie ma/ dobytka/ ni płátá. BielRozm 28.

Połączenia: »ni ... a« (1): A taka miał welbie Trffoge Ni o Boga To rzecz moge A o Ludzi o wſſe niedbał RejKup bb6.

»ni ... ani; ani ... ni« (16;11): RejJóz D8, E8; RejKup g2, r2v, ſ2v, ſ8, T, t7v, x8v; Wyelki á nyeznośny fáłſz przećiw mnie twirdzili/ Ni Bogá áni ludzi w tym ſie nye wſtydzili. LubPs I3v, Xv marg; Gdyż ni pychá nádęta/ áni żadna zazdrość/ Nie zwiedzye ich cney myſli nigdy ná żadną złość. RejWiz 76v, 50v, 52, 103, 148v, 175v; RejFig Aa3; Nie ſtráſzna mu áni śmierć/ ni ſrogi ſtrách żadny RejZwierz 132, 102v, 121v; Tedy widząc to fryierká iego dziwowáłá ſie że ani Srebra ni Złothá nie miał HistRzym 62; RejPos 58v; RejZwierc 180, 249; OstrEpit A3v; CzahTr L4.

»... ani ... ni« (4): RejKup f3; BielKronCies Mmmm3; TEgo namniey śiwy włos áni ſtáre látá/ Od tego nie odwiodą ni żadna vtrátá PaprPan Y2; PudłDydo [B5]v.

»..., ... ni ... ani; ..., ... ani ... ni« (1;1): Nie naydzyeſz v nas kreglow/ opilſtwá/ ni dudy/ Ani oney rozmowy RejWiz 66; Nie nioſą z ſobą ſtráwy/ mięſá wędzonego/ Ani iárzyny żadney/ ni chlebá ſuchego. KmitaSpit A2v.

»ani ... ani ... ni« (3): IPS áni ieść/ áni pić/ ni z małpą żartować Nie mogł KmitaSpit B3; SzarzRyt B [2 r.].

»... ni ... ani ... ani« (1): WOynę powiedzyeć myſli ſerce moie/ Do ktorey miecżá nie trzeba/ ni zbroie. Ani páncerzow/ áni árkábuzow. KochSz A2.

»... ani ..., ..., ..., ... ni ... ani« (1): Nie pożądaſz Bliźniego twego/ domu, áni żony iego, sługi, dźiewki, wołu, ni osłá/ áni żadnego iego dobrá. ArtKanc M7.

»ani ... ani ... ani ... ni« (1): Iuż ani Bog ani prawa ani żadny żakon Nie po może ni żadny ſtan kiedy uż ſtraći ſrom RejJóz E8v.

»... ani ... ni ... ani ... ani« (1): Niepomoże tam rokieta Ani pieniedzý kalieta Ny złoto ani kamienie Any koſtowne odzienie RejKup O8.

»ni ... i« (1): mądry pan z Hytaki/ Ni w męſtwie y w rozumie nie był nigdy táki. PaprPan L.

»..., ... ni ..., ..., ... i« (1): Niebacziſs też Stánu mego Od boga pomazanego Infuli ni Curwatory Płaſczow/ Ornatów/ y Stuły RejKup bb7.

»ni ... ni« = non ... nec Vulg; non ... et PolAnt; nec ... nec, nec ... neque Cn (50): Niemyſliſz o żadney ſpráwie Ni o woynie ni o práwie RejRozpr E4; yſchbi nyemogl ny picz ny yeſzcz przeſz nyey LibMal 1544/85v, 1544/89; RejJóz D5v; RejKup f3, p4v; Iuż cżárt iáko związany nie będzye miał mocy/ Nie pokuśi ſie o cie ni wednie ni w nocy. RejWiz 135, 7v, 23v, 28, 58v, 63 (17); przeto że niemáſz ni cżłowiecżká ni bydlątká w mieśćiech Iudſkich Leop Ier 33/10; RejZwierz 40v, 77v, 108v, 132; BibRadz Ier 32/43; Prot B3, D, D2; HistLan Ev; RejZwierc 63v, 183; StryjWjaz B2; StryjKron 508; KlonŻal E4v; KochTarn 75; GórnTroas 52; GosłCast 47, 66; ſnu mu nieprzerywa/ Ni káſzlem/ ni kichániem KlonWor 5; Nie zátrzyma go domá ni láto/ ni źimá. KlonWor 52, 30, 50. Cf Szeregi.

»... ni ... ni« (7): LubPs hh3; Zadny s tych nic nie myſli o przyſzłym żywocie/ Ni o ſławie pocżćiwey ni o żadney cnocie. RejWiz 77v, 38v, 116; RejZwierz 108; RejPos 130v; Gdzie ſpráwiedliwoáć niemáſz tám przypadkow Ni żadnych dárow/ ni fáłſzywych ſwiádkow. RejZwierc 212.

»..., ... ni ... ni« (2): Ale wy wyerni Páńſcy nye dufaycye w złośći/ W drapieſtwie ni w bogáctwie ni w żádnej chytrośći LubPs O6v [idem] ArtKanc Q11v.

»... ni ..., ..., ..., ... ni« (1): Gdyż nie ſłycháć roſterku/ nie ſłycháć ni zwády/ Fáłſzow/ żadnych chytrośći/ podſtępkow/ ni zdrady. RejWiz 43.

»ni ... ni ... ani« = non ... non ... non Vulg (3): y práwie niezoſtáwiáli w Iſráelu nic/ cżym by ſie żywić mieli/ ni owiec/ ni wołow/ áni osłow. Leop Iudic 6/4; RejZwierc 75v, 241v.

».., ni ... ni ... ani« (1): Bo wierę do tey żadne nie pomogą bramy/ Ni perły ni łáńcuchy áni żadne kramy. RejWiz 16.

»ni ... ni ... ni« (7): LibMal 1544/85v; nye dbam ni ocż yuż/ Ni o ſrebro ni o złoto ni o Topázyuſz LubPs bb5; RejWiz 30v, 156v; iuż śiłá będzieſz miał przed onym chwaſtem co ni konicżká oſieść/ ni drzewecżká w rękę wziąć/ ni zbroicżki ná ſię włożyć nie vmie. RejZwierc 113; KlonŻal C4; GosłCast 67.

»... ni ... ni ... ni« (1): Nie z tworzą ćię Panem ſkárby/ Ni drogie ſzárłatne farby/ Ni świetna w cżubie Korona/ Ni w poſowach złote groná. RybGęśli C3.

»ni ... ni ... ni ... ani« (1): ni wiári/ ni ſpráwy/ ni nádzieie/ áni żadney ſtałośći niemáſz RejZwierc 167.

»ni ... ni ... ni ... ani ... ni ... ani ... ani« (1): Widziſz ni śmierć/ ni pyorun/ ni Lew/ áni kámień [...]. Ni Iáſzcżorká/ áni Wąż/ áni wſzyſcy Smocy/ Nie mogą nie vcżynić/ bez they Boſkiey mocy. RejWiz 110v.

Szeregi: »ni brat, ni swat« (1): bo iuż tám nie będzyeſz miał ni brátá ni ſwátá RejZwierc 17v.

»ni to, ni owo; ni ten, ni ow« = nec hoc, nec illud Cn (2;1): Przedſię ni tho ni owo żadnego nie ruſzy RejWiz 121v, 175v; iż Rzeczpoſpolitá nie ſtráćiłáby ni tego/ ni owego GórnRozm E3v.

b. W zdaniu z orzeczeniem nie zaprzeczonym partykułą „nie” lub w podobnym równoważniku (82): Lecż my ieſzcże Párnáſkich gor ni zdroiow znamy SkorWinsz A3v; RejWiz 178.

Połączenia: »nie ... ni« (2): boć nie ná vrodzie/ Iſcie męſtwo zależy/ ni ná wielkiey brodzie. RejZwierz 26; KochMuza 27.

»nie ... ani ... ani ... ni« (1): A ty śliczna Errato/ weź do ręku złotą Cytrę/ á bądź gotowa wygráwáć z ochotą/ Nie Marſowé zabáwy/ áni Oryzony Niebieſkié ſławić/ bijąc w ſwoie wdźięczné ſtróny: Ani to/ iáki był dźiał/ w niebie miedzy trzemi Potomki/ [...] Ni to/ przecz znikła Troiá OstrEpit A2v.

»nie ... ni ... ani« (1): Iuż nie oná twarz mégo/ ni oná poſtáwá/ Ani oná beſpieczna/ y męzka roſpráwá GórnTroas 34.

α. Łączy składniki przeciwstawne lub podobne, które wyłączają wszystkie możliwości lub możliwości krańcowe przedstawianego zakresu (76): SeklPieś 19v; A thák wiedz że ten Bog náſz ieſt ták iſtność dziwna/ [...] Ktorey żadny rozeznać ni zrozumieć może RejWiz 113v, 30; A práwo któré ludziom od Bogá ieſt dano/ Zadnym ogniem ni czáſem będzie zepſowano. ZawJeft 36; O ſynu toś podobny cnému oycu twému/ A nikt cnotą/ ni ſercem mógł bydź rówien iemu. GórnTroas 35.

Połączenia: »ni ... ani; ani ... ni« (6;1): Bo to iuź gniew ni rożumem [!]/ ani ſłowy odięty RejJóz C4v, I7; KwiatKsiąż B2; IAko drzewo wſzelkie/ ktore ſye ná Wioſnę niemiażdży/ ni liśćia áni owocu ná láto przynieśie SienLek 108; ZawJeft 34, 35; Koći leżą po źiemi/ tchorzow pełno rowy/ Ani máłpy pomogły/ ni rogáte ſowy. KmitaSpit C5.

»ani ... ani ... ni« (2): Iuż áni brat áni ſwát ni rodzona ciotka/ Wſzytko tho áby wydrzeć drapye iáko kotká. RejWiz 94; PudłFr 32.

»ani ... ni ... ani ... ni« (1): Aniś ty miſtrz ni bákálarz/ Ani kápłan ni goſpodarz BielKom A2v.

»nie ... ni« (5): Izech my nie ſzpiegowie ni żadni łotrowie RejJóz O; RejKup aa5v; Boć pan nie z Dijámentu żądny ni z żelázá RejZwierc 249; ZawJeft 24; GrabowSet M3.

»ni... ni« (20): RejRozpr H3v; Iuż ni rady ni pomoczy Iuż ſyę wſſytko welbie kręczy. RejKup cc7v, f8, r7v, y7v; RejWiz 41, 83, 172v, 175; A ſobie iákieś cżwarte Bożyſzcże zmyſlili Doſyć ſtráſzną potworę [...]/ Ni mową ni vcżynkiem ſię pokázuiącą Być Bogiem GrzegRóżn O; Prot A4v; RejAp AA5v; RejZwierc 164, 212v; Lecz te [łaźnie] któré do tąd zátrzymáło vżywánié ludzkié/ ni mieyſcá/ ni właſnośći vtráćić ſie zdadzą Oczko 3; SkarŻywBog 357; MWilkHist L; A wzdameś zły Káwálkátor/ ni Polſki ni Włoſki. NiemObr ktv; GórnTroas 39; GrabowSet G.

»... ni ... ni« (1): Zadne ſłowá/ ni trunki/ ni máśći z áptęki [!] Nie przyimie ich ſerce me GosłCast 48.

»ni ... ni ... ani też« (1): Ni miecz, ni wieze, áni też kiryſzy. Zbronić ich mogły, od okrutnych myſzy KlonKr B2v.

»ni ... ni ... ni ... ni« (2): RejKup g2v; Ten ni ſoli/ ni chlebá/ ni piwá/ ni winá/ Iedno kobyle mleko to v nich nowiná. RejZwierc 242v.

αα. Łączy składniki niejednorodne formalnie (3):

Połączenia: »nie ... ni« (1): Zem nie ná burku w kácżmie ni w kárty vtráćił CzahTr C3.

»ni ... ni« (1): Leży cáły dzyeń w bárłogu/ Ni do ludzi ni ku Bogu BielKom E8.

c. W zdaniu z orzeczeniem zaprzeczonym lub nie zaprzeczonym partykułą „nie” (w zależności od sensu) (4):
Szereg: »ni z tego, ni z owego« = bez przyczyny, nagle (2): á záraz pan do niego ni s tego/ ni z owego chęći nie będzie miał GórnDworz M5v; ieden drugiemu od máthki náłáie/ ſłow ſzkárádych ni s tego/ ni z owego náſádzi GórnDworz N2v.
B. Łączy zdania składowe lub równoważniki w zdaniu złożonym (64):
a. Zdania składowe z orzeczeniami zaprzeczonymi partyłą „nie” (2): Przetni zyemię nápoły/ iużći ſie nie zgoi/ Ni ſie ſámá ſwą mocą iuż nigdy nie ſpoi. RejWiz 113.
α. Łączy człony przeciwstawne, ktore wyłączają możliwości krańcowe przedstawianego zakresu (1): A nádoł theż nie może/ nie może ni wzgorę. RejWiz 108v.
b. Pierwsze zdanie składowe z orzeczeniem zaprzeczonym partykułą „nie” (41): RejRozpr B4; RejKup Pv; Pátrzyſz á nie widziſz nic/ ni vłápić możeſz RejWiz 112v, 111; RejFig Ccv, Ee3v; RejZwierz 27; Nemo tibi vicio vertit, Nikt ći nie ma/ niepoczyta/ ni przypiſuye zá złe. Mącz 486a; RejZwierc 242; CzechEp 53; Bo ná mych górách złoto ſye nie rodźi/ Ni w puſczéy Ieleń prędkonogi chodźi. PudłFr 14, 4; ArtKanc L10; Czás łakomy nas pożrze/ y zágubi/ Pan ábo ſługá równo wſzytkié lubi. Smierć nie dźieli nas/ ni oná przebiéra GórnTroas 31, 11; Okazałeś mi/ że nigdy bez ćiebie/ Cżłowiek nie vmrze/ ni záchowa siebie GrabowSet R4, E4v, H4v, O, S; Kiedy vmrę nie piſz mi tytułu inſzego/ Ná grobie/ ni dokłáday y ſłowá iednego. PudłDydo [B5].

Połączenia: »... ani ... ni też« (1): Pan miły Ieſus, ten mąz bogoſlawiony nieodſzedł w radę ſloſnikow ſnimi złe wierzącz, ani ſtał na drodze grzeſznych ſnimi zle czyniącz. [...] Niſiedział też na ſtolczu zarażonym zle nauczaiącz. WróbŻołt B.

»... ni też« (1): Więcęy [!] ſynu miły iuż nie piy łez twoich/ Ni też ſobie lekce vważay ſłow moich. WisznTr 35.

αα. Łączy zdania składowe niejednorodne formalnie (1): Czegoſmy nie doznali ni day tego Boże MycPrz I C.
α. Łączy człony przeciwstawne lub podobne, ktore wyłączają wszystkie możliwości lub możliwości krańcowe przedstawianego zakresu (17): MurzNT 96; RejWiz 97v; RejZwierc 219; Wſtał piecżęći nieruſzáiąc Ni kámieniá odwaláiąc. MWilkHist D, Hv; Wyżeńmyſz tę ſzáráńcżą/ bo prozno chleb iedzą/ Nic nie robią/ ni radzą/ á w pokoiu śiedzą. BielSjem 25; ArtKanc N2; ZawJeft 31; GórnTroas 15, 20; Bog wiecżny w prawdźie/ Pan wieku onego/ Co go nie pocżął cżás ni ſkońcży iego GrabowSet Nv.

Połączenia: »ni ... ani« (1): A ták iuż táki żadny co ſie ták ſpráwuie/ Iuż ni krzywdy nie czuie/ áni ſie fráſuie. RejWiz 141v.

»... ni ... ani« (1): Bo tak niewiem ni rozumiem Czo ſobą czyniċ ani wiem. RejKup f2.

»ni ... ni« (1): Bowiem cżłowiek leniwy leży/ śiedźi/ ſtoi: Ni ſię ludźi nie wſtydźi/ ni ſię Bogá boi. KlonWor 33.

»... ni ... ni« (1): Nie dzwoniłciem ia tám nic/ ni kropił/ ni kadził RejWiz 181v.

c. Zdania składowe z orzeczeniami nie zaprzeczonymi partykułą „nie” lub podobne równoważniki (21): ZawJeft 42, 45; Więc iesli z niebá nam co vżycżono Dobrego/ zá grzbiet ono Nie bacżąc zarzucamy/ Ni winney Pánu dźięki odnaſzamy. RybGęśli Dv.

Połączenia: »ani ... ni« (1): Ani pląſz gdyć Fortuná twarz iáſną pokaże/ Ni ſię moſtem kłádź gdy ćię niepogodá ſkarze. RybGęśli C.

»ani ... ni ... ani« (1): Kryſztow tego áni chce niby temu ſproſtał/ Ani mu też dopuśći náturá pocżćiwa PaprPan Pv.

»ni ... ni« (1): Niepewnaś Fortuno/ bez ocżu/ bez wiary/ Ni tym co ie złoćiſz wiecżne ſą twe dary/ Ni raz opuſzcżonych zábacżaſz bez miary RybGęśli Bv.

α. Łączy człony przeciwstawne lub podobne, ktore wyłączają wszystkie możliwości lub możliwości krańcowe przedstawianego zakresu (14): Których wzgárdą ludzie máią Teráznieyſzy: ni poznáią Przyſzli. ZawJeft 46.

Połączenia: »ani ... ni; ni ... ani« (4;1): A naprzod ná piekárzá wſtał/ Rzekąc/ zleś kołacż vdziáłał: Niś opieprzył áni o miedził BierEz D3; LudWieś B5v; SapEpit A2; Ani ſię ludźi wſtydźi/ ni ſię Bogá boi KlonWor 58; PudłDydo B3v.

»ni ... ni« = neque ... neque PolAnt (2): Regeſtr ni widzi ni ſlyſſy Co chceſz to tám weń napiſſy RejRozpr D; BudNT Matth 22/30.

»ni ... ni ... ni ... ani« (1): Ni ocży widźieć/ ni vſzy chcą słyſzeć/ Ni vſtá mówić/ áni nozdrze dyſzeć RybGęśli D.

»ni ... też« (1): Ni was [Parki] wdźięcżne Muſae pieśniami vkoią/ Vtrapieni was też prozno łzámi poią. KlonŻal Dv.

II. Partykuła wzmacniająca przeczenie: nawet nie; ne, nec, ne ... quidem Cn (138):
a. W zdaniu z orzeczeniem zaprzeczonym partykułą „nie” lub orzecznikiem z przedrostkiem „nie” (lub w podobnym równoważniku) (85): MetrKor 61/35v; y ten Czermienſky nie boy sye ny ſtaroſti a nykogo też nieſlucha LibLeg 11/61; RejJóz F6; Niemożeṡ tam ni na kroku Odłożicz pirwſſego roku RejKup ſ3; Ieden był Zoroáſtes/ á Tales był drugi/ Obádwá Philozophi/ á niemáſz ni ſługi. RejWiz 126v; Trzy látá ni kropiá dzdzu ná nie nie vpádłá RejWiz 181v, 14; RejFig Aa5; SienLek 43; BielSat E; A ieſli ná nim [drzewku] owoc iáki vroſcie/ áliżći go kiymi wnet otłuką/ że ni liſtku ná nim nie zoſtánie ná źimę RejZwierc 21v, 21v, 59v; BielRozm 33; ZawJeft 30.
Wyrażenia: »ni jeden« = żaden, nikt (20): botz ia nie nayduię wnim ni iedné winy/ o ktorą by był doſtoien ſmierci. OpecŻyw 130, 120v, 121v, [123]v, 125v, 130v, 131, 149v; MurzNT 3v; pobił Awſzálom wſzytki ſyny krolewſkie/ á nie zoltał z nich (ni ieden [et non remansit ex eis unus].) BudBib 2.Reg 13/30, b3, Deut 29/26, Is 14/31, 34/16; BudNT przedm c6v, Act 8/16; ſędźia [...] ni iedney ſtronie niech niebędźie przychylnieyſzy [neutri partium faveat] ModrzBaz 87v, 89v, 113; SkarŻyw 56.

»ni kąska (a. kęsa)« = nic, wedle (31): BierEz R3v; MurzNT 3v; Siedzi zwieśiwſzy głowę by ná wioſnę gąſká/ Gdy ią owo podſkubą/ nie weſoł ni kąſká. RejWiz 70v, 105, 130, 146; thák że przed wyelkim ſtráchem/ ni kęſá we mnie mocy niemáſz [nec modica est in me virtus] Leop 4.Esdr 12/5; OrzList h, i2; RejZwierz 41, 126, 129v; Ale nas to nikąſká nie ruſza piſmo OrzQuin Z2v, C; Prot B2; czo nikąſká ku prawdzie niepodobno. GórnDworz Q8v, B3, B3v, G2, I8v, S; RejPos Ooo6; RejZwierc 93v; Oczko 19v, 22, 27v, 28; PudłFr [3], 6, 42; ActReg 169.

»ni prachty« = nic, wcale (1): ále bogoboyność/ vtćiwoáć/ wſtyd ich wſzyſtek zgáſnął w nas/ niemamy go w ſobie ni prachty. OrzRozm M4.

»ni skierki« = nic, wcale (1): a on niemiał niſkierki ducha ſwiętego MurzHist Q.

»ni słow(k)a« = verbum nullum Cn (12): OpecŻyw 54v, 113v, 121v, 125v, 130v; RejJóz E2v; RejKup Hv, z7v; Nie odpowiedział mu ná to lud Iſráelſki ni ſlowá [Et non respondit ei populus verbum]. Leop 3.Reg 18/21; wſzák wieſz że ia nie vmiem po Láćinie ni ſłowká. RejZwierc 27v; BudBib Ios 8/35; Lecz o Ewángelickim kośćiele niewidomym ni ſłowka nie ſłyſzemy. WujNT 443.

»ni szczątka« = nic (1): Y porázili go/ y ſyny iego/ y wſzytek lud iego/ áſz po nim ni ſzcżątká nie zoſtáło [adeoque non remansit ei superstes] BudBib Num 21/35.

»ni trochy (a. troszki)« = nic, wcale (6): Bo ty twe pletliwe Foſky Snaċ nicz niewazą nj troſky RejKup aa6; Niemaſs wniem oznoty nj trochy RejKup dd5v, d7v, q4v; RejWiz 56; Pátrz ná owy kuropłoſzki/ Gdzie nie máſz ſtátku ni troſzki RejZwierc 231.

»ni znaczku« = ni śladu (1): áno ni znácżku namnieyſzego nie máſz onych ták roſkoſznych roſkoſzy iego. RejPos 126v.

b. W zdaniu z orzeczeniem nie zaprzeczonym partykułą „nie” lub w podobnym równoważniku (53): Zać tám máło krotofile Ni by ſie náſluchał mile Wozny woła/ ſędzia zdawa Drugi w wiązánie zeznawa RejRozpr Fv; RejWiz 153; Nieſtétyſz iáko vćieka Sczęśćié/ ni wieczorá czeka ZawJeft 28, 28; Okrutny pożarł płomiéń/ ni tyle zoſtáło/ Coby tę troſzkę ćiáłá do śiebie zchowáło. GórnTroas 36; Tám wodne ptáſtwo ma ſwoie noclegi/ Przy rogoźinie okrywa więc brzegi/ A przy sitowiu y przy gęſtey trzćinie Ni ſię przeminie. KlonFlis B4v, C.
Fraza: »ni się śniło« (1): A co Potym przypáść ma/ o tym ſie ni ſniło. RejWiz 184v.
Zwroty: »ni (się) obaczyć« (9): RejPs 134v; A drugi ni obacży gdzye go ſzcżęście potka RejWiz 130, 28v, 48v, 112v, 141; RejZwierz 105v; A oto biała s tyłu przyſkocżyłá/ Murzynkę ſcięłá/ ni ſie obacżyłá. KochSz B4v; Ni ſię obacżyſz kiedy domá będźieſz KlonFlis H4.

»ni słychać« (1): Z przodku więcz o tym pobaią A potym więcż ni ſlichaią RejJóz D.

»ni widać« (1): Kiedyś go do nas poſlał. nichmy go widali Lecz gdy nam powiedziano/ wſzędychmy ſzukali RejJóz B5.

»ni wspominać« (1): Inſzich nieporządkow ni wſpominam dla przedlużenia. PaprUp H.

»ni (sam) (w)zwiedzieć« (23): RejPs 75v; RejRozpr I; Bowyem ni ſámi zwyedzą kyedy w pyekło wpádną LubPs Pv; O wa iż żaden ni wzwie iáko prętko zginie RejWiz 22; Potym ni wzwie gdy zginie nieborak vbogi. RejWiz 54v, 14, 28v, 53v, 100v, 126 (13); Tákże záwżdy ná wzaiem/ cżárt iwáná goni/ A obádwá ni wzwiedzą/ kiedy będą w toni. RejZwierz 125, 56, 128v; RejAp 199v; RejZwierc B4, 229v, 239v.

»ni zrozumieć« (1): Lezyemy przedſię pod ſieć iáko do plew świnie/ A żaden ni zrozumie iáko márnie ginie. RejWiz 104.

Wyrażenia: »ni kąska« = nic, wcale (2): RejZwierc 95v; NIewiém co ſye zda komu: mnie nikąſká k rzeczy/ Kiedy kto obietnice dworſkié ma ná pieczy. PudłFr 49.

»ni pamiątka« (1): To iuż proſty nedznik wierzy. Iż wſytko ſgladzy do ſczątka A o onem ny pamiątka. Aby to grzeznemu zyawył Czo pan przes ſwa mękę ſprawył. RejKup n2.

»ni słow(ecz)ka« (3): WujJud 200v; ALboś ſye był zápómniał/ kiedym ći nápiſal/ Którego dźiśiay świętá? boś mi ták odpiſał: Snać moiégo Pátroná: dáléy niſłoweczká. PudłFr 14; ón ná to ni ſłówká PudłFr 14.

»ni troszki« = nic, wcale (2): A to niepotrzebne foſky A po nich tu niċ nitroſky. RejKup h8; Nadobnyć będzye Káſztan álbo Orzech włoſki/ A kiedy gi rozłupiſz áli w nim ni troſzki. RejWiz 91.

»ni znaczek« = ni śladu (1): Nalezlichmy y ſukienkę [...] Rozdrapaną roskrwawioną a iego ni znacżek A tak ći nam marnie zginął nędzny nieboracżek RejJóz O6v.

Cf ANI, NIBY

ZZa