« Poprzednie hasło: NIEBONOŚNY | Następne hasło: NIEBORACZKA » |
NIEBORACZEK (86) sb m
Oba e oraz o jasne (w tym w drugim e 1 r. błędne znakowanie); -å- (73), -a- (6); -å- : -a- MurzHist (3:4), RejPos (34:2).
sg | pl | |
---|---|---|
N | nieboråczek | nieboråczkowie |
G | nieboråczka | nieboråcżk(o)w |
D | nieboråczk(o)m | |
A | nieboråczka | nieboråczki |
V | nieboråczku | nieboråczkowie |
sg N nieboråczek (35). ◊ G nieboråczka (2). ◊ A nieboråczka (4). ◊ V nieboråczku (35). ◊ pl N nieboråczkowie (4). ◊ G nieboråcżk(o)w (1). ◊ D nieboråczk(o)m (1). ◊ A nieboråczki (3). ◊ V nieboråczkowie (1).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.
W funkcji przy dawki orzekającej lub (w zbliżonej funkcji) z elipsą zaimka anaforycznego [w tym: w funkcji przydawki: określa podmiot (11), określa dopełnienie (6), w V (1); z elipsą zaimka: określa podmiot (20), określa dopełnienie (3)] (41): RejJóz O6v; MurzHist B3v, Dv, D4v, F3v, G, I, L3; Fortunny ten co twe córki y młodzyuchne ſynacżki/ Zetrze/ zniſzcży/ á iuż w niwęcż obroći nieboracżki LubPs dd6, hh2v; RejWiz 69v, 164, 167v; gdy ſzcżep zoſtánie/ rozmnoży ſie krzacżek/ Choć więc cżáſem záwiędnie/ bárzo nieboracżek. RejZwierz 72v; Prot A3v; RejPos B, 176, 270v, Ooo3v; záſpi cżáſem ſłużká nieboracżek/ iż zámieſzka poſługi iákiey/ [...] ázaż by go zá to bić álbo mordowáć RejZwierc 80, 244v; CzechRozm 70; odpnść [Panie Boże] z niewiádomośći grzeſzącym: boć nieboracżkowie ſlepi nie wiedzą co cżynią. CzechEp 78; wwiodł go [człowieka] nieśláchetnik [diabeł] z przyrodzoney złośći/ iż nád wolą Páná ſtworzyćielá ſwego/ nędzny owoc z drzewá iadł zákazánego. Tu ná nieboracżká przyſzłá wielka trwogá/ gdy widźiał iż wypadł z łáſki Páná Bogá ArtKanc B19; CzahTr L2v; KlonWor 78; PudłDydo A2.
~ W wypowiedziach osoby mówiącej o samej sobie (w sg a. pl) (14): Czoż wżdy każeſz nieboracżkom iuż nam daley cżynić RejJóz P, G2, I6; RejKup n5, dd7v; LubPs Fv, L4v, aa2; RejPos 72, 230; Bo wżdy ći/ ták mniemam od I. M. pokoy ſwoy máią: á my ſię nieboracżkowie przed I. M. ośiedźić nie możemy. CzechEp 14; PudłFr 60; ArtKanc D9; By mi náwet ná brzegu ſtoiąc żerdkę wydał/ Ktoreybym ſię tonący nieboracżek chwytał. CzahTr Cv. ~
W wołaczu (36): LubPs B6v, K2v; porucżam cie Bogu/ Strzeſzże ſie nieboracżku márnego nałogu. RejWiz 176, 27v, 107; A ty nieboracżku/ á ty nędzny cżłowiecże á páſterzyku oney owiecżki ſwey/ oney duſzycżki ſwoiey [...] nic ſie nie lękay RejPos 124v, B, 10, 13, 26v, 27 (30); Bárzo ſie ná tym nieboracżkowie żydowie mylićie/ gdy ták zle o náſzym Iezuſie Pánie [...] trzymaćie. CzechRozm 70; PaprPan Ff3.
»nieboraczek ubogi« (1): O nieboracżku vbogi/ gdybyś to ſobie rozważyć chciał/ iáko ſzcżęſliwy ieſt káżdy/ [...] kto ſie cudzemi przeſtrzega przygodámi. RejPos 196v.
Synonimy cf NIEBORAK.
ZCh