[zaloguj się]
[pdf]

ROŚNIENIE (6) sb n 

Teksty nie oznaczają ó oraz é lub oznaczają niekonsekwentnie; o prawdopodobnie jasne (tak w rostący).

Fleksja
sg
N rośnieni(e)
G rośnieniå
D rośnieniu
I rośnienim

sg N rośnieni(e) (1). ◊ G rośnieniå (3); [-å], -(a) (3). ◊ D rośnieniu (1). ◊ I rośnienim (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. rosnąć, rość; poza tym w objaśnieniu s.v. rośl.

Rzeczownik od „rosnąć” (6):
a. Od znacz. ‘powiększać się, wzrastać’; auctus, augmen Cn (4): Trzecie [sól] cżyni nie płodnoſć to ieſt, nie dopuſzcża żadnego roſnienia tak w ziemi gdzie ſolą polewaią iako y mięſie w ciele. GlabGad I7v.
α. O organizmie ludzkim (2): Cżemuż młodzi barziey trawią y richley. (–) Bowiem oni więcey pokarmu potrzebuią. Naprzod dla roſnienia, iż wielka cżęſć karmiey obracza ſie w ciało. GlabGad F6v, K.
β. O włosach [czego] (1):
Wyrażenie: »włosow rośnienie« (1): Cżemu v niewiaſt dłuſſze włoſi roſtą niżli v otrokow. (–) Bowiem niemiaſty [!] wilgotnieyſze ſą y pełnieyſze flegmy niżli otroci A tak więcey materiey maią ku włoſow roſnieniu y przedłużeniu. GlabGad A7v.
b. [Od znacz. ‘żyć, rozwijać się’; o roślinach [czego gdzie]: co śię tycże ich [drzew] wolnego [tj. swobodnego, w pewnej odległości od siebie] rośnienia w leśiech/ tu o nich powieść byłá iáko mogą być ſádzone z nich láſy ſpráwą ludzką. Cresc 1571 488.]
c. Od znacz. ‘wyrastać’ [czego] (1):
Wyrażenie: »zębow rośnienie« (1): Dentitio, Dentium emissio – Zebow roſnienie. Calep 306a.
d. Od nienotowanego u nas znacz. ‘zrastać się’; o roślinach; przen (1):
Szereg: »szczepienie i rośnienie« (1): Tym obycżáiem złącżáią śię wierni s Pánem Kryſthuſem/ y práwie zraſtháią w iedno ćiáło/ gdy znim vmieráią y pogrzebieni bywaią/ áby theż znim zmartwychwſtáli. A dla thego iż tym obycżáiem złącżamy śię s Kryſtuſem/ tedy Páweł vmarthwienie ćiáłá zowie ſzcżepienim y rośnienim/ y podobieńſtwem śmierći Kryſtuſowey [Rom 6/5]. GrzegŚm 36.

Cf ROSNĄĆ, NIEROŚNIĘNIE

MP