[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOŻYTEK (45) sb m

W pisowni łącznej (40), w rozłącznej (5).

Oba e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N niepożytek niepożytki
G niepożytku niepożytk(o)w
D niepożytkowi, niepożytku niepożytkom
A niepożytek niepożytki
I niepożytkiem niepożytkami
L niepożytkach

sg N niepożytek (11). ◊ G niepożytku (4). ◊ D niepożytkowi (2), niepożytku (2) SarnStat (2:2). ◊ A niepożytek (1). ◊ I niepożytkiem (3). ◊ pl N niepożytki (6). ◊ G niepożytk(o)w (5). ◊ D niepożytkom (1). ◊ A niepożytki (7). ◊ I niepożytkami (1). ◊ L niepożytkach (2); -ach (1) SarnStat, -åch (1) KuczbKat.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) w.

1. Szkoda, utrata, zło; incommodum Mącz, Modrz, JanStat, Cn; incommoditas Cn (28): Yáko tedy złe wychowánye nyepożythkow wyele wſobye ma/ ták zás dobre/ wyele dobrego przynosi. GliczKsiąż E7; BielKron 197; Przeſtrogá. S pokazánim niepożytkow z wźięćia Páná s poyśrżodku ſiebie. MycPrz II A, I [A3]v; ModrzBaz 98; Ieſcze y drugie niepozitki ſa z onego Krola dla niezgodney Electijei naſzey PaprUp H; OrzJan 56; FRymárki wſzytkié/ któréby były z ſzkodą Rzeczypoſpolitéy/ máią ſie názad cofnąć: boby tákowé Frymárki były z niepożytkiem Rzeczypoſpolitéy. SarnStat 90; przez ktorą [wątpliwość] áby niepożytek iáki nieprzyſzedł SarnStat 1000, 116, 424, 493, 840.

W połączeniach szeregowych (2): z których [złości niektórych obywateli] w króleſtwie náſzym wiele pogorſzenia/ wielkié nieprzeſpieczeńſtwá/ y ćiężkie niepożytki y ſkázy Kościołów y Klaſztorow przychodźiły SarnStat 904 [idem] 901.

W przeciwstawieniu: »pożytek ... niepożytek« (4): Senat mieſcki wezwał k ſobie vcżone ludzi z zobu [!] ſtron/ áby dowodzili co zápożytek mſzey ábo też nie pożytek BielKron 205v; potrzebá tego było/ żeby [...] głowá náſzá/ w ktorey [...] rozum cżłowiecży chowáć ſie miał/ cienkimi á drobnemi koſthkámi okrytá byłá: pátrzmyſz iáki wnet niepożythek/ zá tym pożytkiem przyſzedł: żadna rzecż ták zle obwárowána nie ieſt/ przećiwko rázowi/ á vderzeniu/ iáko głowá. GórnDworz I; MycPrz II B[3]v; SarnStat 424.

Szeregi: »niepożytek a lichota« (1): A iż w tákowych grzechach y w niepożytkach á lichotach grzechowych/ nayduią śie też teráźnieyſze cżáſy náſze KuczbKat 325.

»szkoda, (i) niepożytek« (6): iż grzeſſyć bárzo yeſt wyel a ſzkodá y nyepożytek GliczKsiąż P4; Mącz 61c; coby było ku krzywdźie y vćiſku Rzeczypoſpolitéy/ y ſzkodźie y niepożytku [in ... damnum atque incommodum JanStat 137] każdego człowieká SarnStat 50, 588, [630], 1125.

»nie tylko niepożytek, ale i utrata« (1): iż [...] nye tylko to yeſt nyepożytek/ w pyąći /w ſſesći/ [...] lat ná náuki dáwáć/ ále y wyelka vtrátá/ thák temu ktory nákłáda yáko y temu dzyecyęcyu ktore ſie vcży. GliczKsiąż I6.

»złość i niepożytek« (1): Abowiem wſzyſtká złość y wſzyſtek iuż niepożytek vſtánie: [...] ná oſtátek/ ſam Pan Bog w duſzy y w ciele náſzym krolowáć będźie. KuczbKat 390.

2. Niedogodność, uciążliwość, trudność, utrudnienie (8): Mądremuć ſię ſwe podoba/ O innego vrząd niedba: Bo widzi iż rzecży wſzytki/ Kożda ma ſwe niepożytki. BierEz N4v; ále obacżywſzy to [Bog]/ że iednemu ſámemv ná ſwiecie niepożytekby był wielki mięſzkáć y trwáć/ przidał drugiego GliczKsiąż A2; Na ten czás niepożytkom obłędliwym y wątpliwośćiom [multis errorum et dubiorum incommodis JanStat 750] mądrze zábiegamy/ gdy ſpráwy zá czáſów náſzych przypadáiącé piſmem y Pieczęćiámi wieczné czynimy. SarnStat 922, *6; Doznałem nie pożytkow/ tey ſmutney śiwośći/ Kompáruiąc z ochłodą/ vćieſzney młodośći. PaxLiz D4v.
Szeregi: »niepożytek a frasunek« (1): kto długo żywie więcey niepozytkow [!] á fraſunkow pożywić KwiatKsiąż M4v.

»niepożytek i nędza« (1): Dla tego/ iuż nietrzebá vpomináć ludu wiernego/ iáko bárzo niepożytkámi y nedzámi [!] bywa vciśnion/ y iáko też bárzo potrzebuie niebieſkiego rátunku. KuczbKat 430.

»niepożytek i ucisk« (1): áby nietylko ſkromnie/ ále też y z weſelim wſzyſtki niepożytki y vćiſki znośili. KuczbKat 435.

3. Nieprzydatność, nieużyteczność; inutilitas PolAnt, Calep, Vulg, Cn (9): nacżinie ku walcze ſprawowano [z miedzi]/ á tak Miedz była nadroſſza, á złoto j [!] ſrebro dla niepożitku zamiatano FalZioł IV 52b; Bywa doſyć ludźi niepożytecznych/ przed śię iednák ſam ich niepożytek ſtráćić ich bytnośći nie może. Ieſli ná iednę rzecz ſą nie poyżteczni [!]: przedśię do drugiéy ſye przygodzą BiałKat 311, 311 [2 r.]; MycPrz I A4v; Calep 561a; ZbylPrzyg A3.
Szeregi:»mdłość i niepożytek« (1): Bo iednák odłożenie bywa vprzedzáiącego przykazánia/ prze iego mdłość y niepożytek [propter eius infirmitatem et inutilitatem]. BudNT Hebr 7/18.

»słabość, niepożytek« (1): Abowiemći sſtáie ſię odrzucenie przeſzłego zakonu: dla ſłábośći niepożytku iego [propter infirmitatem eius et inutilitatem]. WujNT Hebr 7/18.

Synonimy: 1. szkoda, utrata.

Cf NIEPOŻYTECZNOŚĆ, POŻYTEK

KK