[zaloguj się]
[pdf]

NIEPRZEŁOMIONY (10) part praet pass pf

W pisowni łącznej (8), w rozłącznej (2).

Oba e oraz oba o jasne.

Fleksja
sg
mNnieprzełomiony fNnieprzełomionå
G Gnieprzełomionéj
Anieprzełomiony Anieprzełomioną

sg m N nieprzełomiony (3). ◊ A nieprzełomiony (2). ◊ f N nieprzełomionå (1). ◊ G nieprzełomionéj (1). ◊ A nieprzełomioną (2). ◊ pl I nieprzełomionémi (1).

Sł stp brak, Cn s.v. niezłamany, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) i XVIII w. s.v. przełamać.

W funkcji przymiotnika: Którego nie da się zniszczyć, złamać; infragibilis, infragilis, non infradus Cn (10): Infractus ‒ Przełomioni. [...] Legitur tamen in contraria significatione pro non fracto, confirmato, constanti et invicto – Nie przełomioni, ſtały. Calep 534b.
a. Odporny na działanie siły fizycznej (6): To jest Ajaks, Grecyjej mur nieprzełomiony KochMon 27; KochPs 25; á nie tylko ták wielki pocżet/ y vfiec woienny nieprzełomiony/ áni zwyćiężony/ ále ieden z nich wymowę náſzę y rozum przechodzi. SkarŻyw 206; W Twárdéy kámiennéy wieży/ y zá troiſtémi Drzwiámi śiedząc Dánáé nieprzełomionémi KochPieś 36; KochProp 5.

W porównaniu (1): tyto zwáli ſthárzy ludzie Grauis armaturȩ milites, Catafracti / to ieſt w zupełney zbroi/ ktora ma ſtać iáko mur nie przełomiona w twoiey ſpráwie BielSpr 5v.

W charakterystycznych połączeniach: nieprzełomione(-y, -a) drzwi, łuk, mur, tarcz, ufiec.

b. Odporny na działanie siły psychicznej (3): iednák [Witold] od przedſięwzięcia koronowánia nie dał ſię Polſkim poſłom odwieść [...] co Krol z Pány koronnymi wyrozumiawſzy iego nieprzełomiony vmyſł/ [...] poſłał do Papieża proſząc/ áby korony nie dawał do Litwy StryjKron 562.
Wyrażenie: »nieprzełomiona wiara« [szyk 1:1] (2): W Iozephie ieſt źwierćiádło cnoty/ pobożnośći/ Nieprzełomionéy wiáry/ ku Bogu miłośći GosłCast 10, 56.

Cf NIEPRZEŁOMNY, PRZEŁOMIONY

JB