« Poprzednie hasło: NIESŁABY | Następne hasło: NIESŁAWĘTNY » |
NIESŁAWA (42) sb f
W pisowni łącznej (40), w rozłącznej (2).
e oraz końcowe a jasne; -słå- (41), -sła- (1); -słå- : -sła- GornDworz (5:1).
sg | |
---|---|
N | niesłåwa |
G | niesłåwy |
A | niesłåwę |
I | niesłåwą |
L | niesłåwie |
sg N niesłåwa (6). ◊ G niesłåwy (15). ◊ A niesłåwę (10). ◊ I niesłåwą (7). ◊ L niesłåwie (4).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. sława.
niesława czego [= spowodowana czym] (2): StryjKron 432; niech iuż ći przeſtáną lżyć/ y tą nieſławą złamánéy wiáry ſromoćić naród wáſzéy Kró: M. OrzJan 121.
niesława z kogo (1): co zá nieſławá domowi ich/ a ták nikcżemnego ſiná/ vrość miáłá GórnDworz O7.
niesława czyja [= odnoszona przez kogo, dotycząca kogo] [w tym: G pron (2), ai poss (1)] (3): BibRadz Gen 37/2; co [wprowadzanie niewiast] ſię iednak niegodziło żadną miárą/ dla wzgorſzenia bliźnich y nieſławy zakonney SkarŻyw 372; twoiá by to byłá nieſławá v Egipcyan y inych/ ktorzy by ſię ze cżći twey vrągáli SkarŻyw 482.
W połączeniach szeregowych (2): A komu ſie chćiáło wſtárem zakonie wzgárdy y od ludzi dla Bogá zápomnienia/ podeptánia/ y nie ſławy? SkarŻyw A5; KlonWor 42.
W przeciwstawieniach: »niesława ... chwała (2), cześć (2)« [w tym: cześć a chwała (1)] (3): [szlachectwo] zápala ku cnocie/ ták boiáźnią nieſławy/ iáko też nádzieią cżći/ á chwały. GórnDworz Dv; SkarŻyw 52; SkarKaz 242b.
W charakterystycznych połączeniach: niesława wielka (3); niesławy bojaźń (bać się) (4), nabawić [kogo]; do niesławy się przyczyniać; od niesławy bronić [kogo]; niesławę ci(e)rpieć (2), (u)czynić (3), odnosić, przynieść (niosący); o niesławę przyprawić [kogo]; w niesławę się obrocić; z niesławą być; w niesławie trwać.
»niesława zła« (1): y donoſił Iozef niesławę ich [braci] złą [infamiam eorum malam] do oycá ich. BudBib Gen 37/2.
»przymowka i niesława« (1): wierzę żebyśćie [...] rzućili ſie z ochotą ná nieprzyiaćielá tego: ánibyśćie ná ſobie tákiéy przymówki y nieſławy długo ćiérpieli. OrzJan 18.
»(albo) sława albo niesława« (2): KwiatKsiąż G2; iáko ſię która chorągiew w woney [!] potrzebie popiſáłá/ ták ſławę/ álbo nie ſławę odnośiłá GórnRozm B2.
»sromota ani niesława« (1): że nam niemáſz ſromothy/ áni nieſławy żadney/ żyć roſpuſtnie GórnDworz T8.
»szkoda i niesława« (1): muſieli wyćiągnąć [wojsko Rzeszy Niemieckiej] názad do Prus z Litwy y z Zmodzi/ z nienágrodzoną ſzkodą y nieſławą wieczną/ ták gwałtowney [...] wyprawy StryjKron 432.
»niesława i zelżywość (a. zelżenie)« (2): gdzie y ſamá lekkość odnieśieſz/ y dom ſwoy o nieſławę y zelżywość przypráwiſz. SkarŻyw 69; SkarKaz 242b.
»niesława i zmaza« (1): złych záś od wyſtępkow/ y sproſnoſći żywotá/ dla boiáźni nieſławy y zmázy wiecżney/ y dla kaźni/ odwodzicielká [jest historyja] StryjKron A.
Synonimy: sromota, zelżenie, zelżywość.
Cf SŁAWA
KK